به گزارش همشهری آنلاین این روزها که حرف غزه است و غزه، اگر کسی طراح لباس باشد، پیراهنی به طرح پرچم فلسطین نقش می‌زند؛ اگر گرافیست باشد نقش مادر غزه‌ای که فرزند شهیدش را در آغوش گرفته را در قالب جغرافیای غزه طرح می‌زند.
اگر انیمیشن‌ساز باشد، کودکی را به تصویر می‌کشد که خانه‌شان را بمباران می‌کنند و کودک به مدرسه و کلیسا و مسجد و بیمارستان پناه می‌برد ولی آنها هم بمباران می‌شوند. این روزها حتی اگر کسی سبزی‌فروش محله باشد، گوجه و خیار و پیاز و بادمجان‌ها را مثل پرچم فلسطین می‌چیند تا به اهلی محل بگوید اعتقادش کدام است.
آدمی یک جوری حرفش را می‌زند؛ برای گفتن اعتقاداتش بهانه نمی‌گیرد؛ عذر نمی‌آورد؛ یک راهی پیدا می‌کند از میان هر محدودیتی سر برمی‌آورد و آنچه برایش مهم باشد را می‌گوید. اگر تخصص یا تریبونی نداشته باشد، در استوری اینستاگرامش، تصاویر مظلومیت غزه را منتشر می‌کند و بغضش را قورت می‌دهد از اینکه جز این کاری از دستش برنمی‌آید.
حتی اگر اینستاگرام و فیلترشکن و هیچ مخاطبی هم نداشته باشد، خودش را به تجمعات نماز جمعه شهرش می‌رساند و آنجا چند باری مرگ بر اسرائیل می‌گوید. ولی اگر آذری جهرمی باشد، روی آنتن برنامه‌ای که نامش «به افق فلسطین» است، «به افق انتخابات» حرف می‌زند.
از شنبه شب بریده‌ای کوتاه از صحبت‌های «محمدجواد آذری جهرمی» در قاب تلویزیون، انعکاس ویژه‌ای در فضای مجازی پیدا کرده است، آنجا که وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات، در اظهارنظری کنایه‌آمیز از لزوم استفاده از فیلترشکن برای دفاع از مردم فلسطین در جنگ روایت‌ها گفت و تأکید کرد در چنین میدان تقابلی نباید دور خود دیوار بکشیم.
غروب هدف در «به افق فلسطین»
«به افق فلسطین» برنامه‌ای کلیشه‌گریز و جوان روی آنتن تلویزیون محسوب می‌شود و که از زمان آغاز به کار خود، سراغ چهره‌های متنوعی به عنوان مهمانان خود رفته است. برنامه‌ای که کوشیده نگاه انحصاری را بشکند، از «ناگفته‌ها» بگوید و باب «گفت‌وگو» برای تقابل دیدگاه‌های مختلف را بگشاید. دعوت از چهره‌های جنجالی مثل «سعید لیلاز»، «علی لاریجانی» و «محمدعلی ابطحی» مصداق‌های خوبی برای تأیید این ادعا هستند.
آنچه در حضور این چهره‌ها در برنامه «به افق فلسطین» مطرح شد، با رویکرد این تیم برای انعکاس دیدگاه‌های مختلف مطابقت داشت؛ اما آذری جهرمی در برنامه شنبه شب، به اهمیت پرونده فلسطین تنه‌ای زد و بیش از آنکه در این فرصت درباره اصل ماجرا حرف بزند، موضوع را به سمت و سوی دیگری منحرف کرد. دقایقی بعد از این برنامه به سرعت در فضای مجازی منتشر شد و کاربران زیادی درباره آن اظهار نظر کردند و این اظهار نظرها کماکان ادامه دارد.
او در بخشی از این برنامه درباره جنگ رسانهای می‌گوید: «اگر کسی بناست در پیام‌رسان‌های بومی ما شروع به صحبت کند؛ فکر می‌کنم کسانی که در پیام رسانهای بومی هستند نیازی به توجیه ندارند. (کسانی که باید توجیه شوند) در فضای مجازی و پیام رسانهای بین‌المللی حضور دارند. آنجاست که محل تقاطع افکار عمومی و مواجهه و توجیه و دفاع از واقعیت است. این فرد باید اول زحمت بکشد برود در ماه ۳۰۰ هزار تومان بدهد و یک فیلترشکن بخرد و بعد اگر این (فیلترشکن) متصل شود، اگر کیفیت اتصال مناسب باشد، اگر فروشنده (فیلترشکن) کلاهبردار نبود، تازه می‌خواهد ویدئویی را بارگذاری کند یا ببیند یا درباره آن نظر بدهد… بعد می‌بیند آن کس که در غزه در جنگ است، ویدئوهای خود را آنلاین می‌گذارد! ما اینجا می‌خواهیم از او دفاع کنیم، با این همه معضلات مواجه هستیم. نمی‌گویم واقعی است، ممکن است عین واقعیت نباشد اما این حس ایجاد می‌شود که الان من مظلوم واقع شده‌ام یا طرف مقابل؟ خب؛ این ابزارها را باید فراهم کرد!»
ادبیات آذری جهرمی خیلی زود مورد انتقاد مخاطبان قرار گرفت و در ابتدای صف این منتقدان، سیدحسین حسینی مجری برنامه «به افق فلسطین» بود که در دقایق پایانی برنامه از مهمان خود انتقاد کرد که به‌جای پرداختن به موضوعات اصلی در حوزه غزه، بحث را به سمت سیاست‌ها و موضوعات داخلی کشانده است. پس از این برنامه و در دو روز گذشته طیف گسترده‌ای از فعالان سیاسی و چهره‌های رسانهای به مواضع وی انتقاد کردند و او را به خاطر آنکه از تریبون برنامه‌ای مربوط به غزه برای صاف کردن حساب‌های شخصی و اهداف سیاسی‌اش استفاده کرده مورد هجمه قرار دادند.
در این بین، شماری از حامیان آذری جهرمی و دولت متبوع به زمان وزارتش، ادعا کردند که این انتقادات به علت اختلاف نظر سیاسی است و آنها که انتقاد می‌کنند، باید تاب شنیدن نظرات مخالف خود را داشته باشند. ادعای حامیان آذری جهرمی در حالی است که شب‌های گذشته «به افق فلسطین» با حضور مهمانانی همچون «محمد قوچانی» سردبیر مجله آگاهی نو و عضو حزب کارگزاران سازندگی، «عباس عراقچی» معاون سابق وزارت خارجه دولت روحانی، «سعید لیلاز» فعال اصلاح‌طلب و چهره‌های دیگری برگزار شد که هرکدام از آنها گرچه اختلاف‌نظرها و زاویه‌های غیر قابل کتمانی با جریان سیاسی روی کار دارند؛ اما این تریبون را خرج گره‌های گذشته نکردند و از فرصتی که داشتند برای آگاهی سازی برای مخاطبان درباره حقایق فلسطین و اسرائیل بهره گرفتند.
برای مثال «محمد قوچانی» روزنامه‌نگاری و فعال رسانهای که جهت‌گیری سیاسی او در نقطه مقابل دولت فعلی است، از دیگر مهمانان این برنامه بود. اینکه قوچانی روی آنتن این برنامه درباره بیانیه «سید محمد خاتمی» و «حسن روحانی» در حمایت از غزه گفت و یادآوری کرد سکوت «محمود احمدی‌نژاد» کسی که با پرداختن به ماجرای هولوکاست خودش را به ایرانیان و جهانیان معرفی کرد، پذیرفته نیست. او که سردبیر مجله «آگاهی نو» است با این اظهارات تائید کرد که آدمی، در هر شرایطی، با هر نگاه، اعتراض، محکومیت و محدودیتی، از اعتقادش حرف می‌زند و برای سکوت بهانه نمی‌آورد و برای کسی هم بهانه نمیتراشد و حتی اگر همه فکر کنند چهره‌ای در زمینه‌ای سردمدار است، او اگر خودش نخواهد در آن زمینه قدم از قدم برنمی‌دارد. آدمی کافی است باور داشته باشد.
ترازوی مظلومیت
اما در نقطه مقابل، آذری جهرمی روی آنتن برنامه‌ای که حتی در شرایط وانفسای سازمان و صدا و سیما، باز هم بازدید میلیونی دارد، ترازویی را مقابل مخاطبان می‌گذارد. روی یک کفه این ترازو، هفتاد سال ظلم به مسلمانان، اشغال شدن خاک، شهید شدن رزمندگان اسلام، ریخته شدن خون زنان و کودکان بی‌گناه، بمباران‌های وقت و بی‌وقت، تحریم آب و غذا و دارو و هر امکاناتی را روی یک کفه آن می‌گذارد و روی کفه دیگر، فیلتر شدن اینستاگرام را!
او حتی به طرح این سوال هم اکتفا نمی‌کند و لحن و کلمات خود را نوعی به کار می‌برد که برای مخاطب این طور به نظر می‌رسد مظلومیت کسانی که در کفه دوم قرار گرفته‌اند و نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌هایشان فیلتر شده سنگین‌تر از کفه اول یعنی مردم غزه و فلسطین است؛ چرا؟ چون مردم غزه می‌توانند به صورت آنلاین ویدئوی کشتار خود و خانواده‌هایشان را بارگذاری کنند!
سوال این است که طرح سوال درباره مظلومیت ملتی که دهه‌ها است رنگ خوشی ندیده‌اند و جنگ آنها مهم‌ترین پرونده جهان اسلام و حتی دنیا به شمار می‌رود، چه وجهه‌ای دارد؟ مقایسه کردن مردم غزه با مردمی که با محدودیت دسترسی به اینترنت دست و پنجه نرم می‌کنند، چه پیامی را به مخاطبان منتقل می‌کند جز اینکه «شما که مجبور هستید فیلترشکن بخرید، خودتان مظلوم هستید و یک نفر باید از مظلومیت شما دفاع کند و آن یک نفر من هم هستم!»
نکته جالب توجه آن است که آذری جهرمی به عنوان کسی که به فیلترشکن ۳۰۰ هزار تومانی دسترسی داشته تا پیش از این برنامه محتوایی درباره فلسطین و غزه در حساب کاربری خود در اینستاگرام منتشر نکرده بود. اما بعد از این برنامه نیز دقایقی از اظهارات خود روی آنتن تلویزیون را به اشتراک گذاشت، نظرات قابل توجهی زیر پست او ثبت شد و شماری از کاربران از او برای آنکه مظلومیت مردم ایران را بیان کرده بود تشکر کردند! البته فیلترینگ، محدودیتی است که به مذاق کاربران اینترنتی در هیچ نقطه‌ای از دنیا خوش نمی‌آید اما ترازویی که آذری جهرمی درباره مظلومیت پیش روی مخاطبان گذاشت، کفه‌های نابرابری داشتند.
دفاع مشروط از حق!
دفاع از فلسطین و غزه، توسط آذری جهرمی و برخی چهره‌های دیگر مشروط می‌شود؛ در حالی که مردم کشورهای دنیا امروز در شرایط مشابه در زندگی خود جایی برای دفاع از مظلومیت مسلمانان فلسطین باز کرده‌اند. شب گذشته مردم داغستان در کشور روسیه وقتی خبردار می‌شوند پروازی از تل آویو راهی شهر آنها شده، در ترمینال فرودگاه تجمع می‌کنند و علیه رژیم صهیونیستی شعار می‌دهند. آنها به فرودگاه داغستان حمله کردند تا از فرود هواپیمای اسرائیلی در آن جلوگیری کنند و کار تا جایی شدت گرفت که هواپیمای اسرائیلی مجبور شد در شهر دیگری فرود بیاید اما آنجا نیز با شورش و خشم شهروندان روبرو شد. این در حالی است که اینستاگرام و توئیتر یا همان ایکس در روسیه فیلتر هستند.
دسترسی به یوتیوب که یک بستر مهم و شناخته شده برای اشتراک ویدئو است و بعد از گوگل دومین وبگاه پرطرفدار جهان به شمار می‌رود، در ترکیه نیاز به فیلترشکن دارد. اما در کمال تعجب برای آذری جهرمی، در روزهای گذشته تظاهرات گسترده‌ای در شهر استانبول برای همبستگی با مردم مظلوم در نوار غزه و بیت‌المقدس برگزاری شده است و حضور گسترده مردم ترکیه در حمایت از غزه و فلسطین تصاویر چشمگیری را رقم زده است. در برزیل هم هم علاوه بر یوتیوب، دسترسی به «واتساپ» محدود و فیلتر شده است، اما مردم شهر سائوپائولو در برزیل در حمایت از غزه و محکومیت کشتار غیرنظامیان در این باریکه به خیابان‌ها آمدند.
با توجه به همه آنچه گفته شد به نظر می‌رسد آنچه در دنیا درباره دفاع از فلسطین و غزه رقم خورده نه به دسترسی بی حد و مرز به نرم‌افزار و اینترنت وابسته است و نه آنچنان که «محسن برهانی» ادعا کرده به تخصص در رشته حقوق جزای بین‌الملل نیاز دارد. برهانی که عضو هیأت علمی دانشگاه تهران است و در حساب کاربری خود در توئیتر درباره همه‌چیز می‌گوید و می‌نویسد و مطالبه می‌کند، وقتی حدود یک هفته قبل از او درباره غزه پرسیدند جواب داد: «اتفاقات تلخ و غیرانسانی در فلسطین مرتبط با حقوق بشردوستانه است که زیرمجموعه حقوق بین‌الملل است و نیز مرتبط است با حقوق جزای بین‌الملل که بنده در این دو شاخه هیچ سررشته‌ای ندارم.»
این موضوعی بود که کاربران زیادی به آن اشاره کردند و گلایه‌مند از مواضع سیاست‌زده چهره‌هایی از این دست، یادآوری کردند که موضوع غزه و فلسطین نه فقط مسئله‌ای مربوط به جهان اسلام و منطقه جنوب غرب آسیا است بلکه بحث انسانیت و دفاع از ارزش‌های انسانی است و سکوت و انحراف نسبت به اصل موضوع هرچند که توجیه شود باز هم محکوم و مذموم است. منتقدان فارغ از اینکه چه نگاه سیاسی دارند یا چقدر برای فیلترشکن پول می‌پردازند از این گلایه داشتند که در شرایطی که برخی چهره‌های اروپایی و آمریکایی در این کارزار در کنار مظلوم می‌ایستند، آذری جهرمی از تریبونی که در اختیارش قرار گرفته نه برای تبیین حقیقت، که برای اهداف سیاسی و تبلیغاتی استفاده کرده است.