همشهری- زهرا رفیعی: تالاب هامون در حالی میزبان مدیران سازمان‌های حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی بود که بادهای ۱۲۰ روزه کمی از قدرت افتاده و در سیستان و بلوچستان کم‌کم چشم چشم را می‌بیند. امروز برای نخستین بار جلسه «ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار» در این استان برگزار شد.
خشکسالی در ۹۲ درصد استان سیستان و بلوچستان
مجید محبی، مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان: از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۱۰۰روز توفان و گرد و خاک با ایجاد اختلال در تردد جاده‌ای و مشکلات فراوان تنفسی برای شهروندان این استان ایجاد کرده است. در این مدت بیش از۵۳ هشدار هواشناسی اعم از جوی و دریایی در سیستان و بلوچستان صادر شده است. بر اساس شاخص‌های هواشناسی ۹۲ درصد از مساحت سیستان و بلوچستان تحت تاثیر خشکسالی است. تاثیرات خشکسالی در هر منطقه خاص و متفاوت شرایط اقلیمی آن منطقه بوده و مدت آشکار شدن آسیب‌های آن نیز ممکن است در مناطق مختلف، تفاوت داشته باشد، اما آنچه مشهود هست آسیب‌های جدی آن بر روند طبیعی فعالیت‌های انسانی، حیات گیاهی و زندگی جانوری و همچنین تاثیر آن بر حوزه کشاورزی، صنعت، اقتصادی، اجتماعی و میزان آب‌های سطحی و زیرزمینی است. همچنین تخریب یکی از تالاب‌های مهم بین المللی که زمانی مامن ۱۹۰ گونه از پرندگان بومی و مهاجر بود، تخریب ۱۷۵ هزار هکتار نیزار حاشیه هامون که منبع تغذیه گاو سیستانی بود، نابودی ماهیان دریاچه، افزایش آلودگی هوا بویژه گرد و غبار و ماسه در هوای شهرها و روستاها، افت شدید سطح آب های زیرزمینی و کاهش حاصلخیزی خاک و افزایش شوری آن از دیگر عواقب خشکسالی در سیستان است. افزایش تخریب مراتع براثر تشدید چرا و عدم پراکنش صحیح دام در مرتع براثر کاهش و فقر پوشش گیاهی، افزایش بیکاری براثر از بین رفتن مشاغلی همچون دامداری و کشاورزی، صیادی، حصیر بافی و تشدید مهاجر و افزایش معضلات ناشی از حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ از دیگر پیامدهای خشکسالی‌های مدام در استان است.
مذاکرات نتیجه بخش ایران و افغانستان
علی سلاجقه: معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست: بر اساس آخرین مذاکرات بین مسوولان ۲ کشور ایران و افغانستان مقرر شد «به محض اینکه بارندگی در این کشور به اندازه کافی باشد» طرف مقابل حقابه تالاب بین المللی هامون را بدهد و در این زمینه هیچ شبهه‌ای وجود ندارد. نشست های مشترک بین ایران و افغانستان برای بازپس گیری حقابه تالاب بین المللی هامون درقالب تقویم زمانی مشخص در حال انجام است. دولت به هیچ عنوان اجازه نمی دهد مردم به ویژه در زمینه آب سختی تحمل کنند بطوریکه تامین آب برای مردم سیستان و بلوچستان به طور مطلوب در حال انجام است و حتی اگر وضعیت بارندگی بدتر نیز باشد جای نگرانی نیست. به منظور کمک به بهبود وضعیت تالاب بین المللی هامون در مرحله نخست باید مرطوب سازی هامون انجام شود که در این زمینه با حضور کارشناسان محیط زیست کشور و همکاری مسوولان استانی این موضوع در اولویت است. با توجه به مشکلات سیستان و بلوچستان به ویژه گرد و غبار و ریزگردها رئیس جمهور تاکید دارند مسوولان کشوری در منطقه حضور و از نزدیک با مردم دیدار داشته باشند.
برنامه های برون مرزی در کنار اقدامات داخلی
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی، دبیر ستاد ملی گردوغبار کشور: با توجه به اینکه منشا آلودگی هوا و افزایش حجم ریزگردها در سیستان کانون خارجی دارد این ستاد در تلاش است با تدوین برنامه‌های برون مرزی در کنار اقدامات داخلی به کاهش این مخاطرات کمک کند. بادهای موسمی ۱۲۰ روزه سیستان از گذشته‌های دور بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ روز بطول می‌انجامید اما اکنون با بروز خشکسالی‌های ۲ دهه گذشته به درازا می‌کشد بطوریکه این بادها علاوه بر فرسایش خاک در منطقه سیستان، مشکلات و معضلات متعددی را برای مردم بوجود آورده است. این ستاد در صدد است با اجرای برنامه های برون مرزی در کنار اقدامات داخلی و ملزم کردن دستگاهها به کاهش مخاطرات این منطقه کمک کند چرا که سیستان بحرانی ترین کانون گرد و غبار کشور بشمار می رود که از وضعیت بدی برخوردار است. کانون های گرد و غبار در کشور شناسایی و برنامه های هدفمندی نیز برای مقابله با آن تدوین شده اما این اقدامات فرامنطقه ای زمانبر و نیازمند تعامل همه بخش ها است.
- حقابه تالاب هامون از رودخانه هیرمند ۸۲۰ میلیون متر مکعب
- تالاب بین المللی هامون: در زمان پرآبی مساحتی حدود ۵۷۰۰ کیلومتر مربع
- بخش‌های تالاب : هامون پوزک در شمال شرقی، هامون صابُری در شمال و هامون هیرمند در غرب و جنوب غربی سیستان
- بخش وسیعی از هامون پوزک و قسمت عمده هامون صابُری در خاک افغانستان و بقیه هامون ها در خاک ایران قرار دارد
- بادهای موسمی ۱۲۰ روزه سیستان که معمولا از اواخر اردیبهشت تا پایان شهریور مناطق شمالی و بعضا مرکزی سیستان و بلوچستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد از گذشته‌های دور بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ روز بطول می‌انجامید اما اکنون با بروز خشکسالی‌های ۲ دهه گذشته حتی تا ۱۶۰ روز هم به درازا می‌کشد. این بادها علاوه بر فرسایش خاک در منطقه سیستان، مشکلات و معضلات متعددی را برای مردم بوجود می آورند.
بیشتر بخوانید: