همشهری آنلاین_الناز عباسیان: بسیاری از بزرگان این مملکت دوران کودکی و نوجوانی خود را با کتاب‌ها و محصولات فرهنگی مراکز کانون پرورش فکری کودک و نوجوان سپری کرده‌اند و قدمت این نهاد مانند درخت تنومندی است که ریشه در۶دهه تاریخ دارد و شاخه‌های آن در سراسر کشور گسترده است. این نهاد فرهنگی و تربیتی در سال‌های اخیر اقداماتی بنیادی برای تقویت نهاد مدرسه به‌عنوان بستر اصلی تربیت و حلقه اتصال نظام تعلیم و تربیت و خانواده انجام داده است. به همین بهانه به‌مناسبت ۱۳آبان و روز دانش‌آموز، سراغ حامد علامتی، سکاندار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان رفتیم و برنامه‌های جدید این مرکز را برای دانش‌آموزان جویا شدیم. بخش‌هایی از صحبت‌های او را در ادامه می‌خوانید:
یک روز اردویی خوب در کانون
۱۷میلیون دانش‌آموز داریم که همگی مخاطبان کانون هستند. کانون سن این دانش‌آموزان را لحاظ کرده و متناسب با سن و جنسیت افراد برنامه تولید می‌کنیم. در همین زمینه طرح «کانون مدرسه» با هدف هم‌افزایی بیشتر بین کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مدارس اجرایی می‌شود. این طرح در گذشته بوده، اما به دلایل مختلف نتیجه نگرفته بود. کارشناسان کانون این طرح را بررسی و نقاط ضعف و قوت آن را شناسایی کردند و در حال حاضر در فاز اجرایی ۸میلیون دانش‌آموز آماده اجرای این طرح هستند. به‌صورت آزمایشی و استان به استان کار شروع شده است. این طرح در مدارس شاهد به‌صورت آزمایشی آغاز شده و مورد استقبال قرار گرفته است. در این طرح هر مرکز کانون باید در هر نقطه از شهر به مدارس محدوده خود خدماتی ارائه دهد. در قالب اردوی یک روزه، دانش‌آموزان مدرسه یک روز مهمان کانون می‌شوند. البته کانون ۶۰ نوع فعالیت دارد؛ از سالن سینما گرفته تا کتابخانه و سالن تئاتر و... در یک روز مربیان کانون برای دانش‌آموزان مهمان برنامه اجرا می‌کنند تا یک روز خوب و خوش برای آنها رقم بخورد.
کتاب به سبد خانواده‌ها برمی‌گردد
در مرحله بعد برای پدران و مادران‌شان برنامه داریم؛ بلافاصله به آنها از سوی کانون پیامک ارسال شده و آنها را دعوت به حضور در مرکز می‌کنیم. بعد از ثبت‌نام کتاب و بسته‌های فرهنگی به درب منازل آنها ارسال می‌شود. هدف اصلی کانون افزایش نرخ مطالعه در میان دانش‌آموزان، کودکان و نوجوانان است. جمع‌بندی کارشناسان ما این است که برای افزایش نرخ مطالعه در بین کودکان و نوجوانان راهی نداریم جز اینکه ابتدا مطالعه بین والدین افزایش یابد که اگر اینطور باشد حتما به کودک و نوجوان نیز منتقل خواهد شد و از همین رو از ابتدای امسال بحث خانواده را نیز به شکل جدی در سبد فعالیت‌های فرهنگی خود قرار دادیم. طرح ارسال و اهدای ۳میلیون جلد کتاب به بیش از هزار مرکز فرهنگی هنری کانون در سراسر کشور، با عنوان «در مسیر دانایی بر بال کتاب» را هم نباید از قلم انداخت.
پرورش نویسنده و شعرای آینده
کانون، اهداف مهمی در حوزه تقویت و پرورش نویسندگان، شاعران و پژوهشگران در نسل جدید دارد. ما انجمن‌های شعر و قصه نیز داریم که با قوت در سراسر کشور فعالیت می‌کنند. خوشبختانه سطح توان خوانش دانش‌آموزان بسیار بالاست و ما در کانون خوانش متون کهن را نیز در دستور کار قرار دادیم که مورد استقبال دانش‌آموزان قرار گرفته است.
بازگشت به روزهای اوج کانون
کانون پرورش فکری باید نسلی را تربیت کند و تحویل جامعه دهد که در برابر چالش‌ها و آسیب‌های اجتماعی، قدرت حل مسئله را داشته باشند و آگاهانه از این آسیب‌ها دوری کنند. البته ما در دوره جدید کانون، شعار تحول یا تغییر نمی‌دهیم. براساس یافته‌ها و مطالعات کارشناسی که داشتیم می‌خواهیم به روزهای اوج کانون در دهه ۶۰ و ۷۰ برگردیم؛ روزهایی که کانون، مرجع خانواده‌ها و صاحبان تعلیم و تربیت بود و همه به آن رجوع می‌کردند. منتها یک استراتژیست فرهنگی باید با بررسی گذشته‌ای که هویت و آرمان مجموعه است برای ساخت آینده کمک بگیرد. ما در مسائل به این نکته رسیده‌ایم که در کانون پرورش فکری کودک و نوجوان باید پیوست آینده پژوهی داشته‌باشیم و در حوزه تولیدات نقش‌آفرینی کنیم.
رقیب فعالان کودک و نوجوان نیستیم
در بررسی‌ها به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از فعالان حوزه کودک و نوجوان، کانون را رقیب خود احساس می‌کردند. ما با صراحت اعلام کردیم که کانون رقیب هیچ نهاد و مؤسسه‌ای در حوزه کودک و نوجوان نیست. با آنکه کانون خود در تالیف کتاب، فیلم و انیمیشن دستی دارد، اما این به‌معنای آن نیست که رقیب ناشران یا فیلمسازان است. برای اثبات این حرف سال گذشته از ناشران حوزه کودک و نوجوان دعوت کردیم و به آنها گفتیم ما خریدار کتاب‌های شما هستیم. علاوه بر تالیف و نشر کتاب توسط این مرکز، کتاب‌های زیادی هم از ناشران خریداری شد. از ابتدای سال۱۴۰۲ تا آبان‌ماه، ۳میلیون جلد کتاب در کانون پرورش فکری تولید و خریداری شده است. این اعداد نشان می‌دهد که کانون در مقام تولی‌گری ایستاده است؛ نه تصدی‌گری؛ یعنی کانون در کنار ناشران این حوزه ایستاده و اعلام می‌کند هر نهادی کتاب خوب کودک و نوجوان دارد، همکاری کند. البته با نقطه مطلوب فاصله داریم، اما شروع کردیم. از میان ناشران این حوزه، با حدود ۴۰ناشر همکاری و کتاب‌های آنها را در تیراژ بالا خریداری کردیم. در گام‌های بعدی با ناشران دیگر نیز همکاری داریم.
گفت‌وگوی کامل با مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را در همشهری آنلاین بخوانید.
مقایسه کانون‌های پرورش فکری کودک و نوجوان در قبل و بعد از پیروزی انقلاب
قبل از انقلاب: حدود ۱۵۰مرکز فرهنگی هنری
بعد از انقلاب: ۱۰۴۰مرکز فرهنگی هنری
* *
قبل از انقلاب: حدود ۱۵ تا ۲۰فعالیت
بعد از انقلاب: ۶۲ فعالیت
* *
قبل از انقلاب: یک تماشاخانه سیار
بعد از انقلاب: ۷ تماشاخانه سیار
* *
قبل از انقلاب: ۲مجتمع فرهنگی
بعد از انقلاب: بیش از ۲۰مجتمع فرهنگی
* *
قبل از انقلاب: حدود ۵۰۰عنوان کتاب
بعد از انقلاب: ۳ هزار عنوان کتاب
* *
قبل از انقلاب: حدود ۱۱۰عنوان فیلم
بعد از انقلاب: ۵۰۰عنوان فیلم
* *
قبل از انقلاب: ۹۰عنوان تئاتر
بعد از انقلاب: بیش از ۴۰۰عنوان تئاتر
* *
قبل از انقلاب: فاقد واحد سرگرمی‌ها
بعد از انقلاب: تاسیس حدود ۳۵۰واحد سرگرمی‌ها
* *
قبل از انقلاب: حدود ۱۰۰جایزه جهانی و داخلی
بعد از انقلاب: بیش از ۱۷۰۰جایزه جهانی
* *
قبل از انقلاب: -
بعد از انقلاب: ۱۳دوره جشنواره بین‌المللی پویانمایی
* *
دوره خاله‌چی و عموچی برای بچه‌ها گذشته
ما باید برای کودک و نوجوان خود متناسب با فرهنگ بومی و ملی قهرمان‌سازی کنیم. ممکن است این حرفی که می‌زنم برای عده‌ای خوشایند نباشد، اما من به‌عنوان یک کارشناس کودک می‌گویم که باید بپذیریم دوره خاله‌چی‌ها و عموچی‌ها برای بچه‌ها گذشته است. امروز برای کودک باید شخصیت‌سازی و قهرمان‌سازی کرد. خوشبختانه انیمیشن بچه زرنگ که این مرکز با تهیه‌کنندگی آقای حامد جعفری و گروه هنر پویا روی پرده‌های سینما به اکران درآورد، مورد استقبال قرار گرفت. در این فیلم به‌دنبال خلق یک قهرمان براساس زیست‌بوم ایرانی و اسلامی برای بچه‌ها بودیم. این فیلم دقیقا متناسب با فرهنگ ماست و بچه‌های ما با این حال و هوا بیشتر احساس نزدیکی می‌کنند تا قهرمان‌های خارجی مثل بتمن و مردعنکبوتی و... که همخوانی با فرهنگ ما ندارند و بی‌شک اثرات منفی خود را روی فرزندان ما می‌گذارند. اگر به من بگویند اوج کار این فیلم کجاست، بعد از سکانس نهایی که عرض ارادت و خادم شدنش در محضر امام رضا(ع) را نشان داد، می‌توانم بگویم که سکانس دیگری هم هست؛ همان جایی که پلنگ ایرانی روی نقشه ایران می‌خوابد و می‌گوید: «هیچ جا مثل خونه آدم نمی‌شه.» ما شاید با حرف زدن نتوانیم به کودک و نوجوان بگوییم که ایران خوب است و ده‌ها فضیلت اخلاقی دیگر را توضیح دهیم، اما یک انیمیشن خوب به‌صورت غیرمستقیم به آنها القا می‌کند که چه چیزی خوب و چه چیزی بد است و این در وجود آنها بیش از حرف زدن‌های ما، نهادینه می‌شود.
بازارپردازی فرهنگی در دستور کار کانون
حالا که بچه زرنگ ابرقهرمان کودک و نوجوان ما شده است، او را رها نکرده و با ساخت محصولات و نوشت‌افزار بچه زرنگ کار را ادامه می‌دهیم؛ حتی سریال بچه‌زرنگ هم کلید خورده و قرار است ادامه‌دار باشد و کودک ما با آن بزرگ شود. در همین زمینه بازارپردازی فرهنگی هم در دستور کار کانون قرار گرفته است. روی انیمیشن بچه زرنگ سرمایه‌گذاری کرده و برای بازارپردازی فرهنگی آن حدود ۴۰۰نوع محصول پیش‌بینی کردیم که در حال حاضر ۲۰محصول آن از کیف مدرسه گرفته تا انواع نوشت‌افزار (خودکار، قلم، پاک‌کن و مداد رنگی، خمیربازی و...) تولید و در بازار عرضه شده است. در گام بعدی هم ساخت اپلیکیشن و بازی رایانه‌ای بچه زرنگ در حال تولید است و به‌زودی و در کمتر از ۲ هفته دیگر رونمایی می‌شود. صنایع پوشاک و ظروف هم مدنظر است.
ساخت ۳ فیلم اقتباسی با سرمایه‌گذاری کانون
حوزه فیلم‌های اقتباسی در کانون پرورش فکری بسیار جدی گرفته شده و در حال حاضر نیز ۳فیلم سینمایی اقتباسی به سرمایه‌گذاری کانون در حال ساخت است. یکی از این آثار براساس رمان بسیار خوب و پرمخاطب «باغ کیانوش» است که کار مشترک کانون و حوزه هنری است. همچنین فیلمنامه‌ای براساس رمان نوجوان «هستی» در حال نگارش است. فیلم «زیبا صدایم کن» هم در حال ساخت توسط کانون است. اخیرا در جشنواره فیلم کودک و نوجوان، فیلم «ده سالگی» رتبه اول و جایزه اصلی را به‌خود اختصاص داد و ۳پروانه زرین به فیلم‌های کانون اهدا شد. همچنین در جشنواره فیلم فجر سال گذشته، ۲فیلم کانون (آغوش درخت و پویانمایی بچه زرنگ) ۳سیمرغ گرفتند.
اعتماد مردم؛ بزرگ‌ترین سرمایه کانون
اعتماد مردم بزرگ‌ترین سرمایه برای کانون است. کتاب کانون وقتی به‌دست پدر و مادر می‌رسد، با اطمینان به‌دست فرزند خود می‌دهد. اخیرا در سفر کربلا، در طول مسیر به کودکان ایرانی، کتاب‌های کانون را هدیه می‌دادم؛ البته قبلش از پدر و مادرشان اجازه می‌گرفتم. مادر یکی از کودکان در ابتدا مخالفت کرد و گفت اول باید ببینم محتوای کتاب چیست. من اجازه نمی‌دهم فرزندم هر کتابی را بخواند. تا آرم مرغک کانون را روی جلد کتاب دید، گفت کتاب کانون است، خیالم راحت شد. این اعتماد، سرمایه کانون است. کانون سرمایه‌اش را از مردم گرفته است و ما باید با انجام کارهای تربیتی اثربخش و تأثیرگذار این اعتماد را حفظ و در راستای آن گام برداریم.
تماشاخانه‌های سیار در مناطق کم‌برخوردار
در هر گوشه از ایران به جای اینکه یک کانون پرورش فکری داشته باشیم، تلاش کردیم اگر گروه‌های کوچک مردمی و گروه‌های جهادی و مردم نهاد برای کودک و نوجوان کار کنند، ما کنارشان باشیم و اگر نیاز به کتاب و محصولات باشد، حمایت‌شان کنیم. حتی مکان، مربی و امکانات در اختیارشان قرار می‌دهیم تا به‌جای یک کانون هزاران مراکز و تماشاخانه سیار داشته باشیم.