همشهری آنلاین: تمدن غرب سال‌ها در میان دیگر رقیبان تمدنی خود پیشتاز بوده است، اما به‌نظر می‌رسد در حال ورود به دورانی هستیم که دیگر ماجرا شبیه به گذشته نیست و مشکلات جدی و حقایق بسیاری در این کشورها در حال آشکار شدن است، اما این کشورها همچنان تصویر رسانه‌ای رویایی و اغراق شده از خود به نمایش می‌گذارند.
دهکده پوتمکین
عبارت دهکده پوتمکین یا Potemkin Village نخستین بار برای توصیف دهکده‌ای غیر واقعی به‌کار برده شد که برای فریب و تحت‌تأثیر قرار دادن، ساخته شده بود. گریگوری پوتمکین که خود وزیر بود، در جریان سفر کاترین دوم، امپراتور روسیه به کریمه در سال ۱۷۸۷، تأسیساتی غیرواقعی در اطراف رود دنیپر ساخت تا او را فریب بدهد.
امروزه این عبارت در سیاست و اقتصاد برای توصیف هر چیزی اعم از حقیقی یا مجازی به‌کار می‌رود که برای فریب دیگران ساخته شده تا تصور کنند وضعیت از آنچه واقعاً وجود دارد، بهتر است.
آن چه در رسانه از تمدن غرب بازنمایی می‌شود، مصداق دهکده پوتمکین است. طبیعتاً هر کشوری امتیازات و دستاوردهای مختلفی دارد، اما این مسئله بدان معناست که زندگی کردن در آن کشور نیز وضعیت خوبی دارد؛ به‌خصوص که رسانه‌ها در دوران ما، وضعیت زندگی در کشورهای اروپایی و آمریکایی را بسیار بهتر از واقعیت آن بازنمایی می‌کنند.
واقعیاتی که بازی‌های رسانه‌ای را افشا می‌کند
طبق آمار منتشر شده توسط پایگاه world of statistics کشورهای اروپایی بیشترین آمار طلاق را در میان کشورهای جهان دارند؛ به‌طوری که 94درصد از ازدواج‌ها در کشوری مثل پرتغال به طلاق می‌انجامد. نتیجه طلاق و فروپاشی خانواده، فردمحوری و خودخواهی افراطی و در نتیجه انزوا و تنهایی انسان‌هاست و این مسئله در اروپا کار را به جایی رسانده که کشور انگلستان برای مقابله با این معضل، وزارت تنهایی تأسیس کرده است. علاوه بر اروپا، این مسئله به جوامع دیگر نیز سرایت کرد و کشور ژاپن دومین کشوری بوده که وزارت تنهایی راه‌اندازی کرده است. در کشور انگلستان کار به همین جا ختم نشده و این کشور مجبور شده برای مقابله با آمار بالای خودکشی در شهروندان خود، وزارت خودکشی نیز تشکیل دهد. نکته حائز اهمیت آن است که طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، شیوع افسردگی، اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در مهاجران بیشتر از افراد بومی است.
ندیدن زشتی‌ها و کاستی‌ها
در فرهنگ کشورهای غربی، ظاهر همه‌چیز به بهترین وجهی آراسته می‌شود. اتفاقاً به‌دلیل وجود همین نازیبایی‌ها در واقعیت است که در به‌کار بردن ظاهر زیبا برای همه‌چیز این قدر افراط دارند، تا شاید فضای زندگی قدری برایشان قابل تحمل‌تر شود. در نتیجه کسانی که از درون با واقعیات آن تمدن آشنا نباشند و تنها از بیرون به ظاهر این تمدن نگاه کنند، نه‌تنها زشتی‌ها را نخواهند دید بلکه زندگی در این کشورها در ذهن‌شان بسیار زیبا و همچون رویا و آرزو جلوه می‌کند.
نظم سرمایه‌داری
نقطه ضعف بزرگ کشورهای غربی آن است که این کشورها بعد از دوران طولانی استعمار، ثروت مناطقی همچون آفریقا و غرب آسیا را غارت کردند، اما آن را در میان مردم خودشان هم عادلانه تقسیم نکردند؛ بنابراین زمینه وقوع انفجار اعتراضاتی که در حال حاضر همچون آتشی زیر خاکستر است در این کشورها وجود دارد و می‌تواند بحران‌های بیشتری را برایشان رقم بزند. اقلیتی برخوردار و اکثریتی فقیر را به‌وجود آورده‌اند، اما همواره در رسانه‌های خود، تصویر اقلیت برخوردار را به دیگران نشان می‌دهند. به همین دلیل است که خیلی از افرادی که تجربه زندگی در این کشورها را ندارند، تصور می‌کنند زندگی برای همه در این کشورها، یک زندگی مرفه و لاکچری است.
سیاست رسانه‌ای لو رفته
یکی از سیاست‌های رسانه‌ای کشورهای اروپایی و آمریکایی این است که اگر شما از کشور خودتان تصویری سیاه نشان دهید، در جشنواره‌های سینمایی‌شان به شما جایزه خواهند داد. این جایزه در واقع تقدیری از شما خواهد بود به این دلیل که سیاست رسانه‌ای آنها را تقویت کرده‌اید و به ساختن تصویری که آنها می‌خواهند به افکار عمومی القا کنند، کمک کرده‌اید.
این مسئله را هم درباره فیلم‌های سال‌های اخیر سینمای ایران بارها شاهد بودیم و همچنین درباره فیلم‌هایی همچون Downfall یا Inglourious Basterds که در تحریف جنگ جهانی دوم و تحقیر آلمانی‌ها و تکریم آمریکایی‌هاست، دیده‌ایم. با تصویرسازی‌های این چنینی، نخبگان کشورها را ترغیب به مهاجرت می‌کنند تا برایشان کار کنند و سایر کشورها عقب بمانند.