همشهری آنلاین-محسن تولایی: بنا به اعلام ستاد انتخابات وزارت کشور از مجموع ۲۴هزار و ۹۸۲نفری که برای انتخابات مجلس دوازدهم ثبت نام کرده‌اند، ۱۴درصد عدم تایید و ۱۴درصد هم عدم احراز صلاحیت شده‌اند. همچنین اعلام شد برخی حذف شدگان نقص پرونده داشته‌اند. با اصلاح قانون انتخابات مجلس این انتظار ایجاد شده بود که مسئله عدم احراز صلاحیت‌ها اتفاق نیفتد. همچنین اعلام نقص مدارک با توجه به نخستین دوره ثبت‌نام الکترونیکی در این دوره و ضرورت بارگذاری همه مدارک هویتی و درخواستی تعجب‌برانگیز بود. با محمدصالح جوکار رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس درباره این شائبات گفت‌وگو کردیم.
با توجه به تغییر قانون انتخابات مجلس و فرصت بیشتر بررسی صلاحیت‌ها، چرا در این دوره همچنان با مسئله عدم احراز صلاحیت‌ها مواجه بوده‌ایم؟ عدم احراز صلاحیت ناشی از ضیق وقت در رسیدگی به پرونده داوطلبان است یا علت دیگری دارد؟
هیات‌های اجرایی یک وقت مقرر در قانون دارد که در همان زمان باید بررسی پرونده‌ها را انجام دهد و نظر خودش را اعلام کند. این وقت مقرر بیستم به پایان رسید و هیات‌های اجرایی می‌بایست نظرشان را به هیات نظارت اعلام می‌کردند. از اینجا به بعد رسیدگی به اعتراضات و شکایات در پیش است و شورای نگهبان مدت ۵۰روز به صلاحیت داوطلبان رسیدگی خواهد کرد. این مرحله بررسی صلاحیت‌ها اهمیت دارد چون به شکایت داوطلبان در هیات نظارت استان، هیات نظارت مرکز و درنهایت شورای نگهبان رسیدگی خواهد شد.
یعنی توصیه می‌کنید عدم احراز صلاحیت شده‌ها اعتراض خود را ثبت کنند؟
بله. بخشی از هدف اصلاح قانون انتخابات جبران همین عدم احراز صلاحیت‌ها در مراحل اعتراض و افزایش مدت زمان رسیدگی به آنها بوده است.
شخص شما تاکنون پیگیری خاصی درخصوص مسئله ردصلاحیت داوطلبان چه نمایندگان مجلس چه داوطلبان عادی داشته‌اید؟
خیر. من نمی‌دانم این ارقام ۱۴درصد عدم احراز صلاحیت و ۱۴درصد عدم تایید صلاحیت از کجا آمده است.
این ارقام را رئیس ستاد انتخابات اعلام کرد.
چطور ممکن است ما ۲ تا ۱۴درصد از نظر عدد آماری در این بخش داشته باشیم؟ این اعداد و ارقام از کجا می‌آید.
یعنی ۲۸درصد داوطلبان تایید صلاحیت نشده‌اند و ۷۲درصد می‌توانند به مرحله بعد راه پیدا کنند.
این ارقام کلی است. ۱۴درصد عدم احراز صلاحیت و ۱۴درصد ردصلاحیت زیاد نمی‌تواند عدد صحیحی باشد.
یعنی به نظر شما زیاد است یا کم است؟
من نمی‌گویم کم است یا زیاد است؛ سخنم این است معادل‌سازی ۱۴درصد عدم احراز صلاحیت و ۱۴درصد ردصلاحیت جای سوال دارد.
۱۴درصد عدم احراز صلاحیت به این معناست که هیات‌های اجرایی به پرونده این افراد رسیدگی نکرده‌اند؟ فرصت نکرده‌اند؟
خیر. من چنین چیزی نگفتم.
از مجموع ۲۸درصد تایید صلاحیت نشده‌ها، ۳۰درصد نقص مدرک خورده‌اند. مگر در دوره ثبت‌نام‌ها مدارک چک نمی‌شوند؟
مدارک دوره دوم ثبت‌نام‌های اینترنتی بارگذاری ۵سال سابقه اجرایی بوده است و دور اول ثبت‌نام‌ها نیز مدارک تحصیلی و هویتی افراد اخذ شده است. داوطلبان برای اثبات ۵سال سابقه اجرایی می‌بایست از بالاترین مقام دستگاه مربوطه گواهی می‌گرفتند؛ گواهی دیگری وجود نداشته است، یعنی مدارک دیگری مورد نیاز نبوده است.
پس علی‌القاعده نباید آمار ۳۰درصدی نقص مدارک می‌داشتیم.
شاید برخی داوطلبان اطلاعات درستی نداده باشند یا فرم را کامل پر نکرده باشند. شاید نقص مدارک به این معنا بوده باشد که ستاد انتخابات وزارت کشور باید توضیح دهد.
مجددا این سوال مطرح است که عدم احراز صلاحیت دقیقا به چه معناست و چطور اتفاق می‌افتد؟
عدم احراز در شرایطی است که شاید مثلا مدارکی برای تایید صلاحیت پیدا نشده است. ما زمانی مدارکی داریم که جنبه سلبی دارد و در این حالت طرف نمی‌تواند داوطلب باشد و او ردصلاحیت خواهد شد، ولی احتمالا مستنداتی باشد که جنبه ایجابی نداشته باشد، جنبه سلبی هم نداشته باشد. داوطلب در این حالت تایید نمی‌شود، رد هم نمی‌شود و در این حالت می‌گویند عدم احراز صلاحیت خورده است، یعنی شرایطی که یک فرد باید برای نامزدی داشته باشد، در وی یافت نشده است یا نسبت به آن شرایط شناخت پیدا نشده است.
عدم احراز صلاحیت زدن قانونی است؟
بله. در متن قانون چنین چیزی داریم.
یعنی داوطلب باید فعالیت اجتماعی خاص مثل اظهارنظر در فضای مجازی یا کتاب داشته باشد تا صلاحیتش مشخص شود؟
منظور شرایطی است که یک فرد داوطلب می‌شود. ممکن است فردی داوطلب باشد که تحصیلات کارشناسی ارشد داشته باشد و ۵سال سابقه اجرایی هم داشته باشد و شرایط خاص دیگری نداشته باشد ولی توانایی لازم برای ایفای رسالت نمایندگی را نداشته باشد، یا ممکن است فردی شرایط لازم برای این که در حوزه قانون‌گذاری ورود پیدا کند و نظارت داشته باشد، پیدا نکند.
واقعیت این است که احساس می‌شود این شرایط احراز صلاحیت بیشتر کیفی است تا کمی؟
من نماینده مجلس هستم. اینها را باید از شورای نگهبان پرسید.
منظور مقایسه متن قانون انتخابات مجلس با آنچه در عمل اتفاق می‌افتد است. شما حتما خودتان نظراتی در مقایسه قانون و نحوه عمل به آن دارید.
موارد قانونی در اخذ شرایط لازم داوطلبان مجلس همان چیزهایی است که عرض کردم. به همین علت هم برای حفظ حقوق داوطلبان در چندین مرحله حق اعتراض را برای آنان پیش‌بینی کرده‌ایم. ضمن اینکه دلایل رد صلاحیت داوطلبان را حتما باید به‌صورت مستند به او اعلام کنند و مدارک ردصلاحیت را به وی اعلام کنند. همین‌طور کلی نمی‌شود فردی را رد صلاحیت کرد بلکه باید دلایلش هم گفته شود.