همشهری آنلاین:گروه خانواده-مژگان مهرابی:می دانستند در هر خانه ای چند دختر دم بخت زندگی می کند. امر ازدواج را گرامی می دانستند. برای همین بیکار نمی نشستند و برای رونق وصلت، واسطه شده دختر و پسرها را به هم معرفی می کردند. آن دوران روزی نبود که در کوچه ای مجلس عروسی برپا نباشد. اما حالا کمتر صدای کارناوال عروسی به گوش می رسد و شاید چند سال یک بار در فامیل جشن عروسی برپا شود. ازدواج به اندازه قبل صورت نمی گیرد. طبق نظرسنجی وزارت ورزش و جوانان این مهم به دلیل عدم شناخت خانواده دختر و پسر از هم رخ داده است. قانون جوانی جمعیت برای رفع این مانع، دست به اقدام جالبی زده و آن راه اندازی مراکز واسطه گری و همسان گزینی ازدواج است. از قرار معلوم زمام کار برای عملکرد مناسب و تاثیرگذار این مراکز هم بر عهده وزارت ورزش و جوانان و سازمان تبلیغات اسلامی گذاشته شده است. این که در مراکز همسان گزینی ازدواج و ترویج واسطه گری چه اتفاقی می افتد را با «اکرم لطفی زاده» معاون دفتر برنامه ریزی و توسعه اجتماعی وزارت ورزش و جوانان درمیان می گذاریم.
اینحا سایت همسریابی نیست!
بی رغبتی جوانان به امر ازدواج و کاهش موالید از جمله دغدغه های مسئولان و دست اندرکاران قانون جوانی جمعیت است. موضوعی که اگر توجه جدی به آن نشود مشکلات زیادی را پی خواهد داشت. افزایش جمعیت سالمندان پیامد اصلی آن خواهد بود و اینکه ایران در آینده ای نه چندان دور با جامعه ای خموده و از کارافتاده روبرو خواهد شد. این مهم تا جایی حساس و تاثیرگذار است که ماده ۳۷ قانون جوانی جمعیت، در اواخر سال ۱۴۰۰، سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت ورزش و جوانان را ملزم کرد تا مراکزی را برای واسطه گری ازدواج ایجاد کنند. دکتر لطفی زاده در این باره می گوید: «وقتی صحبت از مراکز واسطه گری می شود، اغلب تصور می کنند کارکرد آنها شبیه سایت های همسریابی است. در صورتی که حوزه فعالیت این مراکز کاملا متفاوت است. در واقع واسطه گری سنتی به سبک علمی و کارشناسی شده انجام می شود.»
رونق گرفتن واسطه گری ازدواج
طبق تحقیق های انجام شده، جوانان امروزی کمتر به ازدواج تمایل نشان می دهند. با نظرسنجی های صورت گرفته از سوی وزارت ورزش و جوانان درصد بالایی از جوانان دلیل بی رغبتی خود را نداشتن شناخت نسبت به فرد مورد علاقه خود بیان کردند. دکتر لطفی زاده ادامه می دهد: «در چند دهه پیش معمولا معرفی دختر و پسرها توسط آشنایان، دوستان و همسایه ها انجام می شد. مردم شناخت کاملی از روحیات هم داشتند. اما حالا این امر کمتر اتفاق می افتد چون سبک زندگی تغییر کرده است.» به باور این کارشناس، رونق واسطه گری آن هم از روی ساختار درست می تواند به افزایش ازدواج کمک کند. او به نکته مهمی اشاره می کند: «از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا الان ۱۲۰ مرکز واسطه گری با مجوز وزارت ورزش و جوانان ایجاد شده است. همه این مراکز از فیلتر سازمان تبلیغات عبور کرده اند و صلاحیت اخلاقی و کاری مشاوران آنها تایید شده است. در این مراکز مشاوران و روانشناسان به یاری دختر و پسرهای جوان می آیند. با توجه به تحصیلات و روحیه اخلاقی آنها، گزینه هایی را معرفی می کنند. این کار با اطلاع خانواده ها انجام می شود. بعد از معرفی، مراسم خواستگاری انجام می شود. مشاوران و کارشناسان مرتب روند ازدواج را رصد می کنند و چنانچه زوج نیاز به راهنمایی و مشاوره دارند حمایت می کنند. در واقع کار این مراکز همسان گزینی است.
ترویج ازدواج در دانشگاه ها
به گفته دکتر لطف زاده، در ماه حدود ۱۰ – ۱۵ مرکز در کل کشور ایجاد می شود. علاوه بر آن ۶۸۰ مرکز تخصصی ازدواج و خانواده در کشور ایجاد شده که وزارت ورزش و جوانان متولی آنهاست. وجود آنها کمک زیادی به کاهش طلاق در جامعه می کند. او می گوید: «تلاش ما این است که مرکز واسطه گری در دانشگاه ها هم دایر شود. بسیاری از دانشجویان گزینه مناسبی برای هم هستند اما به دلیل عرف جامعه شاید امکان تقاضای ازدواج را نداشته باشند.»
گول کلاهبردارها را نخورید!
اما در مورد سایت های همسریابی که علاوه بر دریافت هزینه زیاد، اعتبار هم ندارند. دکتر لطفی زاده پیشنهاد می دهد با کمک پلیس فتا باید این گونه سایت ها باید جمع آوری شوند تا کلاهبردارها نتوانند به اسم کمک کردن به دختر و پسرهای دم بخت، کلاهبرداری کنند. او می گوید: «خانواده ها و دختر و پسرهای جوان حتما قبل از مراجعه به مراکز واسطه گری و همسان گزینی همسر، درباره آن تحقیق کنند و به آرم وزارت ورزش و جوانان دقت داشته باشند. بعضی از مراکز از سوی وزات ما تایید صلاحیت نشده اند.»
تغییر ساختار جمعیت عامل مهم کاهش ازدواج است
دکتر «نیما بردیافر» رئیس کمیسیون ازدواج و خانواده وزارت ورزش و جوانان نیز، هم عقیده با دکتر لطفی زاده، واسطه گری را تاثیرگذار در افزایش ازدواج می داند. اما در ادامه به موضوع مهمی اشاره می کند: «جامعه ما در یکی ۲ دهه اخیر با کاهش ازدواج مواجه شده است. البته دلیل اصلی آن را نمی توان نبود واسطه گری عنوان کرد. چرا که ساخت جمعیت در الویت قرار دارد. به طور مثال بیشترین ازدواج ها در دهه ۶۰ صورت گرفته است. دهه ۷۰ با پدیده کنترل جمعیت مواجه بودیم. حالا بعد از گذشت ۳ دهه، کسانی که سن ازدواج هستند دهه هفتادی هستند. از سوی دیگر بیشتر طلاق ها را دهه شصتی ها تشکیل می دهند. پس می توان گفت تغییر ساختار جمعیت خود عامل عمده کاهش ازدواج است.»
هر ۱۰۰۰ نفر،۴۳/۵ ازدواج
دکتر بردیافر معتقد است برای بررسی نرخ ازدواج، باید اشل مناسبی را در نظر گرفت. در حال حاضر ۸/۵ میلیون دختر مجرد، ۱/۵ میلیون نفر بانوی مطلقه مجرد، یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بانوی همسر از دست داده داریم. اما از سال ۱۴۰۱ تا الان چقدر با افزایش ازدواج مواجه بوده ایم؟ این محقق توضیح می دهد: «این که آمار ازدواج افزایش یافته یا کاهش، را باید با سالهای قبل مقایسه کنیم. متاسفانه آمار دقیقی از گذشته نداریم. اما طبق تحقیقات سال ۱۴۰۱، از هر ۱۰۰۰ نفر ۴۳/۵ نفر ازدواج کرده اند. بعضی ها مشکلات اقتصادی را عامل مهم ازدواج نکردن می دانند. این امر درست نیست چرا که در استان های برخوردار مثل تهران کمترین با آمار ۲۹/۲ درصد. میزان ازدواج صورت گرفته است. سپس استان البرز و اصفهان. در ازای آن بیشترین ازدواج در استانه های خراسان شمالی ۶۱/۲ و سپس سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و گلستان رخ داده است. از این رو نمی توان دغدغه های مالی را عنوان کرد.»
همکاری نهادها برای رونق یک امر مقدس
اهمیت واسطه گری ازدواج و برداشتن موانع زندگی مشترک تا جایی دغدغه امروز مسئولان کشورمان شده که یکشنبه ۲۱ آبان سال ۱۴۰۲ نمایندگان مجلس شورای اسلامی در صحن علنی مجلس، برای رسیدگی به گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی درباره موارد ارجاعی به کمیسیون، با تصویب بند الف ماده ۸۰ این لایحه به شرح زیر موافقت کردند. اینکه دولت مکلف به ساماندهی مراکز دارای مجوز مشاوره ازدواج و خانواده هستند. این مراکز موظف به ترویج مشاوره قبل، حین و پس از ازدواج حداقل به مدت پنج سال است. بد نیست بدانید آیین نامه اجرائی به پیشنهاد معاونت رئیس جمهور در امور زنان و خانواده و با همکاری وزارت ورزش و جوانان، سازمان بهزیستی، سازمان نظام مشاوره و روانشناسی و با مشورت حوزه‌های علمیه طی مدت سال اول برنامه تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.