همشهری آنلاین - سحر جعفریان: اما این تعداد از خانواده‌های جامعه از آن با نام کابوس تعبیر نمی‌کنند؛ نامش را نعمت، فرصت و یا مجالِ تعالی می‌گذارند. نامی متفاوت که برای آوازه شدن به حمایت‌های مادی و معنوی ساماندهی شده نیازمند است. سرچشمه جوشان این حمایت‌ها، همان خانواده است. پدر و مادری در آغوش امن و گرم خود فرزندِ توان‌یابشان را می‌فشارند و امتداد این رود با حمایت و توجه مراکز و سازمان‌های دولتی، خصوصی و بین‌المللی، خروشان خواهد شد. یکی از این مراکز و سازمان‌های که داوطلبانه ذیل نظر دولت به فعالیت موثر در حوزه ورزش و فرهنگِ افراد توان‌یاب ذهنی پرداخته، «المپیک ویژه ایران» است که در نشستی صمیمی از خیران و خانواده‌های دارای فرزند معلول ذهنی (سندروم دان و اوتیسم) که به تازگی عناوین قهرمانی در مسابقات ورزشی جهانی کسب کرده‌اند، تقدیر کرده است. با حضور در این نشست، موضوع «چالش‌های حمایت‌گری از خانواده‌های دارای فرزند توان‌یاب ذهنی» را ضمن گفت و گو با مسئولان، کارشناسان المپیک ویژه کشور، خانواده‌ها و قهرمانان بررسی کرده‌ایم.
مهمانان ویژه یک مراسم ویژه!
مهمانان ویژه این مراسم ویژه، یک به یک وارد سالن می‌شوند؛ مهمانی‌هایی با صورت‌های شاد و خندان و لباس‌های ورزشی سفید که تصویر پرچم ایران و نماد المپیک ویژه کشور بر روی آنها، خوش نمایی می‌کند. صندلی‌های ردیف جلو به مسئولان و خیران المپیک ویژه اختصاص دارد و صندلی‌های ردیف‌های بعد نیز به ترتیب به قهرمانان و مدال‌آوران این المپیک و خانواده‌هایشان. خانواده‌هایی که مشقتِ نگهداری و تربیتِ فرزند ناتوان ذهنی مانند سندروم‌دان و اوتیسم را به جان خریدند و او را گام به گام تا نوکِ قله‌های موفقیت که بسیاری از آن ناامیدشان می‌کردند، رساندند. پدرها و مادرهایی که در هر لحظه از مراسم، چشمانشان از اشکِ شوق و شُکر، تِر بود و بی‌وقفه به تشویقِ فرزندان خود می‌پرداختند. «پروین کاظمی»، یکی از همین مادران است که می‌گوید: «دخترِ ۱۶ ساله من مبتلا به اوتیسم است. یک بیماری ذهنی که درد و زحمتِ وصف‌ناپذیری را بر دوش خانواده می‌اندازد اما این درد و زحمت برای پدرها و مادرها، همه سراسر عشق است. عشقی که حداقل در مورد من اینگونه بود که باعث تعالی‌ام شد. ما این درد و زحمت را فقط زمانی حس می‌کنیم که متاسفانه گاهی در جامعه با برخی نگاه‌ها و حرف‌های آزاردهنده مواجه می‌شویم وگرنه که این نیز نعمت خداست. کاش بدانیم که همیشه چیزهای خوب، سالم، کامل، درست و زیبا، نعمت محسوب نمی‌شوند. چالش منِ مادر طی این سال‌ها فقط مردم بوده‌اند. مردمی که به حمایت‌شان نیاز داشتم.»
اینان، شهروندِ درجه ۲ نیستند!
«کامران کاشانی»، پدر یکی از قهرمانان المپیک ویژه است. پدری که خود نیز یک قهرمانِ واقعی است: «بعد از تولد شایان متوجه معلولیت سندروم‌دان در او شدیم. معلولیتی که در ادامه ما را با انجمن سندروم‌دان و چند مرکز خیریه و توان‌بخشی آشنا کرد و این آشنایی‌ها هم به حضانت گرفتن یک فرزند سندوم‌دان دیگر ختم شد. تمام این سال‌ها به همراه همسرم سعی کرده‌ام تا فرزندانمان که فرشتگانی آسمانی هستند معنای زیبای خانواده زمینی را درک کنند و در آغوش ما مانند شهروندانِ معمولی جامعه زندگی کنند. شهروندانی که نباید از روی نادانی یا تمسخر، با عنوانِ شهروندِ درجه ۲ شناخته شوند. وقتی خداوند به آنها حق حیات داده است چرا ما نباید این حق را به آنها بدهیم یا به نوعی درصدد حذف یا کم‌توجهی به آنها باشیم؟ این معلولان نیز باید مانند سایر معلولان و افراد از شرایط زیست در محیط امن خانواده و جامعه برخوردار باشند. آنها باید مانند هر انسان دیگری احساسِ ارزشمند و کارآمد بودن را درک کنند. هویت‌بخشی به آنها با اقداماتی مانند برگزاری مسابقه، ایجاد فضای فعالیت‌های داوطلبانه و حتی شغل، می‌تواند بخشی از مسئولیت اجتماعی افراد جامعه باشد که متاسفانه در ارتباط با آن هیچ فرهنگسازی‌ای صورت نگرفته است.»
معجزه‌ای با نام «خانواده»
برخورداری از کانون گرم و صمیمی خانواده می‌تواند مجعزه کند. این را «ملیحه چکاوک»، مشاور کودک که در این مراسم حضور داشت، می‌گوید و با اشاره به تاثیرگذاری طولی و عرضیِ فعالیت مراکزی مانند المپیک ویژه در حوزه کودکان ناتوان ذهنی می‌گوید: «سندرم‌داون، یک اختلال ژنتیکی است که فرد مبتلا به آن با یک کپی اضافه از کروموزوم ۲۱ به دنیا می‌آید. از سویی این متریال ژنتیکی اضافه، رشد او را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد به گونه‌ای که سرعت فرآیندهای یادگیری در آنها به شدت کاهش می‌یابد. با این حال این گروه از افراد ناتوان ذهنی اگر در کانون گرم و حمایت‌گر خانواده قرار گیرند به راحتی می‌توانند سواد خواندن و نوشتن یاد بگیرند و حتی از آموزش‌های اختصاصی (هنر، ورزش و صنعت) بهره‌مند شوند. این معجزه خانواده و والدین است که به بالندگی فرزندان با هر نوع ژنتیکی می‌پردازد. به معجزه خانواده (پیوست عاطفی) باید پیوست‌هایی مانند حمایت‌های تحصیلی، پزشکی، مشاوره‌ای و اجتماعی را نیز اضافه کرد. پیوستی که مجموع آنها را می‌توان در المپیک ویژه شاهد بود و از همچنین از مزایای جانبیِ ملحق شدن به شبکه‌ای بزرگ از حامیانِ خانواده‌های دارای معلول کم‌توان و یا ناتوان ذهنی برخوردار شد.»
قهرمانِ واقعی باش
تعداد قهرمانان المپیک ویژه که در این مراسم از آنها تقدیر می‌شد به بیش از ۳۰ نفر می‌رسید. «امیر رضا» ۱۷ ساله یکی از همین قهرمانان است که به قول خودش مثل ماهی شنا می‌کند. امیررضا می‌گوید: «از وقتی یادم می‌آید در آب، بازی می‌کردم. برای همین پدر و مادرم من را به کلاس شنا بردند. بعدش هم که شدم قهرمان شنای جهان. همین خرداد امسال طلای مسابقات جهانی المپیک ویژه را گرفتم.» بعد مدالش طلایش را که به گردنش انداخته بود، نشان می‌دهد و ادامه می‌دهد: «ببینید چقدر قشنگ است. من قهرمان شنا هستم. من برنده هستم.» جملات آخر امیررضا، شعار اصلی المپیک ویژه را یادآور می‌شود: «اجازه دهید برنده شوم» و یا «اجازه در مسابقه تلاش کنم و شجاع باشم». «سارا» ۱۵ ساله نیز قهرمان دومیدانی است. او از اهدافش در آینده برایمان می‌گوید: «دلم می‌خواهد به دوستانم دویدن یاد بدهم تا آنها هم قهرمان شوند. مربی‌مان می‌گوید قهرمان واقعی کسی است که با همه مردم مهربان باشد.» چند صندلی آن طرف‌تر «سامان» نشسته است. آرام‌تر از دوستانش به نظر می‌رسد و خیلی کوتاه به سوالاتمان، این چنین پاسخ می‌دهد: «من از پدرم، مادرم و برادرم تشکر می‌کنم که اینقدر با من خوب هستند تا بتوانم قهرمانِ کشور باشم.»
ریل‌گذاری برای حمایت از خانواده‌های دارای معلول ذهنی
معنابخشی وریل‌گذاری برای ساماندهی کمک‌های مالی و معنوی خیران در حوزه خانواده و معلولان به زیرساخت‌های فرهنگی نیازمند است. «محمدرضا کارگری»، قائم مقام مجمع خیرین کشور و قائم مقام جامعه خیرین حامی معلولان سازمان بهزیستی کشور ضمن بیان این مطلب، می‌گوید: «معلولان ذهنی همان طور که سرمایه خانواده‌هایشان محسوب می‌شوند و می‌توانند سرمایه اجتماعی جامعه نیزتلقی شوند. سرمایه‌ای که در گام نخست به کمک و حمایت‌های معنوی بر پایه زیرساخت‌های فرهنگی احتیاج دارد. اگر این بخش از کمک‌های خیرین و نیکوکاران به طور دقیق و برنامه‌ریزی شده ساماندهی شوند مصداقِ ضرب‌المثلِ یک تیر و ۲ نشان است. بدین معنا که هم خانواده‌های دارای فرزند معلول ذهنی خود را تنها و ناامید درنمی‌یابد و هم فرزندان آنها می‌توانند در موقعیت افتخارآفرینی قرار بگیرند. همچنان که می‌بینیم گروهی از این معلولان طی سال‌های اخیر با همراهی خانواده و خیرانِ المپیک ویژه توانسته‌اند نام ایران را در عرصه‌های بین‌المللی به نیکی شهرت دهند و پرچم ایران نیز را در کشورهای مختلف به اهتزار درآورند.» کارگری می‌افزاید: «همان طور که بیش از ۳۰ سال پیش، خیران به صورت خودش پای کار آمدند و دوشادوش دولت‌ها به مدرسه‌سازی پرداختند و آن را به سنت و فرهنگِ حسنه‌ای تبدیل کردند حالا هم می‌توانند در حوزه خانواده و معولان با فرهنگ‌سازی‌های موثرموفق عمل کنند.»
همه شرکت‌کنندگان المپیک جهانی، برنده و قهرمان هستند
با تلاش‌های خستگی ناپذیر خانواده‌های دارای معلول ذهنی و خیران، دستاوردهای درخشان المپیک ویژه کشور بسیار فراتر از سابقه نه‌چندان طولانی آن برشمرده می‌شود. «حسین نحوی‌نژاد»، رئیس المپیک ویژه ایران در این باره می‌گوید: «سال ۱۳۸۱ به دعوت سازمان بهزیستی کشور، نمایندگان سازمان بین المللی المپیک ویژه (المپیک ویژه بزرگ‌ترین سازمان حامی ورزش افراد معلول ذهنی در جهان است که بیش از ۱۹۰ کشور در آن عضو هستند) در ایران به تشریح برنامه‌ها و اهداف این المپیک پرداختند. کمی بعد از آن، کمیته المپیک ویژه ایران ابتدا با عنوان موسسه بازتوانی ویژه معلولان ذهنی تاسیس و ثبت شد. طولی نکشید که بنیانگذار نخست موسسه با مشارکت جمعی از خیران توانست، تایید سازمان بین‌المللی المپیک ویژه و المپیک ویژه منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز کسب کند.» نحوی‌نژاد ادامه می‌دهد: «المپیک ویژه تمرینات و مسابقات ورزشی سالانه را در بیش از ۲۵ رشته ورزشیی برای کودکان و بزرگسالان کم توان ذهنی برگزار می‌کند. شرکت در این مسابقات برای تمام افراد از سن ۸ سالگی به بالا آزاد است. ورزش‌های رسمی تابستانی (ورزش‌های آبی، دومیدانی، بسکتبال، بولینگ، دوچرخه سواری، سوارکاری، فوتبال، گلف، ژیمناستیک، وزنه‌برداری، اسکیت چرخدار، تنیس، بوچی و والیبال)، ورزش‌های زمستانی (اسکی، اسکی صحرانوردی، اسکیت فیگر(نمایشی)، هاکی سالنی و اسکیت سرعت) و ورزش‌های عمومی (قایق‌رانی، تنیس روی میز و هندبال) از جمله رشته‌های فصلی در آن است.» رئیس المپیک ویژه کشور همچنین توضیح می‌دهد: «در حال حاضر ۱۰۰ مرکز مرتبط با حوزه کودک با نیازهای ویژه از ۲۰ استان و ۴۶ شهر کشور با المپیک ویژه ایران همکاری مستمر دارند. رقابت در مسابقات المپیک ویژه بدین معناست که فرصت حضور و نمایش مهارت و استعداد به معلولان ذهنی داده شود و در نهایت همه آنها مدال‌آور و برنده معرفی شوند.»
کاروان ورزشی ۳۶ نفره المپیک ویژه ایران، تابستان سال جاری با حضور در مسابقات جهانی المپیک تابستانی ویژه برلین موفق شد در ۹ رشته، ۹ مدال رنگارنگ کسب کند.