همشهری آنلاین - مریم سرخوش: انجام ماهانه ۲هزار جراحی تخصصی و پیچیده در مرکز آموزشی درمانی نمازی شیراز، شاید روالی عادی برای متخصصان و پزشکان این مرکز باشد، اما در سطح جهانی و منطقه آمار قابل‌توجهی است. در قطب پزشکی جنوب ایران، سالانه بیش از ده‌ها هزار بیمار ارجاعی از سوی پزشکان متخصص سراسر کشور پذیرش می‌شوند و علم متخصصانش مرهمی بر آخرین کورسوی امید بیماران است.
سبد جراحی‌های سخت این مرکز ۷۰ساله عجیب سنگین است؛ از درمان صرع کودکان تا پیوند و جراحی‌های سخت بیماران سرطانی،تشنجی، اعصاب، عروق و... نخستین پیوند کلیه و قلب در کشور هم همین‌جا انجام شده. همین چند روز پیش هم بود که خبر جداسازی دوقلوهای به‌هم‌چسبیده اهوازی توسط تیم پزشکی این بیمارستان (اینجا بخوانید) منتشر شد؛ کودکانی که سطح وسیعی از اتصال کبد، روده و لوزالمعده را داشتند و حالا در نخستین جراحی موفقیت‌آمیز از ناحیه کبد جدا شده‌اند تا چهارمین کارنامه موفق پزشکان این بیمارستان در جداسازی دوقلوهای به‌هم‌چسبیده باشد.
همین خبر و سایر خدمات ارزشمند درمانی که سال‌هاست در قلب شهر شیراز ارائه می‌شود،بهانه‌ای شد برای گفت‌وگو با ریاست مرکز آموزشی درمانی نمازی. دکتر احمد حسین‌زاده، فوق‌تخصص جراحی عروق و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز است که در گفت‌وگو با همشهری نکات جالبی از نحوه خدمات‌رسانی در این بیمارستان بیان می‌کند.
چه شد که مرکز آموزشی درمانی نمازی شیراز به این جایگاه رسید؟
مجموعه آموزشی - بیمارستانی نمازی، یک مجموعه موقوفه است که در ۱۳۳۴ فعالیت آن آغاز شده است. به‌تدریج در دهه‌های قبل و بعد از انقلاب این بیمارستان گسترش پیدا کرد و حتی در زمان‌های قبل از انقلاب هم در درمان‌های خاص و جراحی‌ها پیشرو بود. نخستین پیوند کلیه در کشور ۱۳۴۷ در بیمارستان نمازی انجام شد. بعد از آن هم تبدیل به جایگاهی شد برای انجام کارهای نو و درمان‌های روز دنیا. نخستین پیوند قلب در کشور هم ۱۳۶۶ در اینجا انجام شد. البته اگر پیوند را مثال می‌زنیم به‌معنای این نیست که از ارزش سایر کارهای درمان کاسته شود، اهمیت چنین اقدامات درمانی این است که فرد سلامت خود را به‌دست بیاورد و به بهترین کیفیت درمانی دسترسی داشته باشد. مسئله پیوندهای کبد هم ۱۳۷۲ برای نخستین‌بار در مجموعه نمازی انجام شد. درمان بیماران با وضعیت سخت و دشوار به تیم‌های متخصص پزشکی در کنار یکدیگر نیاز دارد، چون فقط بحث عمل جراحی نیست و بیهوشی و مراقبت‌های قبل و بعد از عمل هم به همان میزان اهمیت دارد. درصورتی که تیم‌های مختلف پزشکی در کنار هم قرار بگیرند و متمرکزباشند، می‌توان کارهای دشوار را به نتیجه رساند که این مسئله در این بیمارستان محقق شده است.
رتبه علمی این مرکز درمانی در آسیا یا دنیا چیست؟
دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بدو تاسیس به‌صورتی رشد کرد که کارها به‌نحوی متمرکز شد. فضای علمی حاکم بر این مجموعه به‌گونه‌ای است که همکاری بین گروه‌ها و تخصص‌های مختلف ارج نهاده می‌شود و این چیزی است که از سوی پیشکسوتان پزشکی در این مجموعه بنا نهاده شده. به هر حال مجموعه به‌دلیل قدمت ۷۰ساله و تولید علم در سطح دنیا شناخته شده است. علاوه بر این تولید علم، آموزش و پژوهش، افرادی که در این مجموعه دوره‌های آموزشی را سپری می‌کنند هم در معرفی مجموعه تأثیرگذار هستند. بیمارانی هم که از سراسر نقاط کشور و خارج از کشور مراجعه می‌کنند، می‌توانند این مجموعه را به‌عنوان یک مرکز تأثیرگذار و پیشرو در رفع نیازهای درمانی معرفی کنند.
جراحی جداسازی دوقلوهای به هم چسبیده به این نحو انجام می‌شود که اگر کبد بین آنها مشترک بوده، نصف شده و در اختیار هر دو قرار می‌گیرد یا روده‌ها به‌نحوی تقسیم می‌شود که هر دو بتوانند تغذیه طبیعی داشته باشند. حتی بافت ریه را هم می‌توان به‌نحوی تقسیم کرد که هر دو از شرایط تنفسی خوبی برخوردار شوند
شاکله پزشکان بیمارستان همه از استان فارس است یا از نقاط دیگر هم در تیم‌های تخصصی حضور دارند؟
در حال حاضر ۳۵۰نفر عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مجموعه فعال هستند. حدود هزار دستیار تخصصی و فوق‌تخصصی هم در کنار اعضای هیأت علمی فعالیت می‌کنند. نکته مهم این است که در کل کشور و در تمام رشته‌های آموزشی-پزشکی دستیاران تخصصی و فوق‌تخصصی تربیت می‌شوند و به علم روز دنیا مسلط هستند. علاوه بر این، از کشورهای همسایه، آسیای میانه،خاورمیانه و آفریقا ارتباط علمی با ما برقرار است و پزشکان این کشورها با مراجعه به ایران، دوره‌های مختلف را در کشور ما سپری می‌کنند که یکی از این مراکز آموزشی هم بیمارستان نمازی است. آنها در بازگشت به کشور خودشان با بهره‌مندی از این آموزش‌ها خدمات درمانی ارائه می‌کنند، این سطح از موفقیت علمی در همه حیطه‌های علمی در کشور شاید خاص پزشکی باشد.
آیا جراحی‌هایی وجود دارد که منحصرا در این مرکز درمانی انجام شود؟
نمی‌توان با اطمینان پاسخ داد، چون اگر در سایر مراکز در سطح استان‌های دیگر هم شرایط فراهم شود، قطعا می‌توانند چنین اعمال جراحی سختی را انجام دهند. در کار درمان سطح‌بندی اهمیت ویژه‌ای دارد؛ یعنی برخی بیماران در شرایط تشخیصی و نیازمند درمان‌های سخت‌تر باید به سطوح بالاتر و مراکز درمانی بزرگ‌تر ارجاع شوند که کار تیمی در آنها امکان‌پذیر است. در این‌باره باید بگویم که به‌صورت خاص جراحی‌های بیماران سرطانی، تشنجی، بیماران نیازمند جراحی‌های اعصاب و عروقی، جراحی‌های قفسه سینه در حیطه‌های مختلف و کودکان در شرایط درمان‌پذیری سخت به مراکز درمانی بزرگ‌تر ارجاع می‌شوند و ما هم در مجموعه نمازی پذیرای بیمارانی هستیم که شرایط درمان آنها در مراکز دیگر فراهم نیست. یکی از این موارد همان دوقلوهای به‌هم‌چسبیده اهوازی بودند که طی روزهای اخیر نخستین جراحی جداسازی روی آنها انجام شد. این جراحی، چهارمین موردی بود که طی سال‌های گذشته در بیمارستان انجام می‌شد.
در جداسازی‌ها آیا پیوند عضو هم برای یکی از کودکان انجام می‌شود؟
اضافه‌شدن یک ارگان جدید اقدام نادری است و در موارد قبلی هم چنین چیزی نداشتیم. جراحی به این نحو انجام شده که اگر کبد بین آنها مشترک بوده، نصف شده و در اختیار هر دو قرار گرفته است یا روده‌ها به‌نحوی تقسیم می‌شود که هر دو بتوانند تغذیه طبیعی داشته باشند. حتی بافت ریه را هم می‌توان به‌نحوی تقسیم کرد که هر دو از شرایط تنفسی خوبی برخوردار شوند. درباره دوقلوهای اهوازی هم در مرحله اول کبد بین آنها تقسیم شد.
ناهنجاری‌هایی مثل تومورهای مغزی، ناهنجاری‌های استخوانی، جراحی‌های فک و شکاف کام به‌ویژه در مناطقی از کشور که ازدواج‌های فامیلی بیشتر است، شیوع بالاتری دارند، اما کلیه جراحی‌های مرتبط با آن در بیمارستان نمازی شیراز انجام می‌شود
در ایران و بیمارستان نمازی، آیا جراحی‌ای وجود دارد که قادر به انجام آن نباشید؟
جراحی‌ها براساس نیاز بیماران طراحی و تقریبا تمام نیاز بیماران به جراحی‌ها در کشور انجام می‌شود. اگر جراحی دشواری هم وجود داشته باشد، تیم‌های پزشکی‌ای در کشور وجود دارند که می‌توانند این جراحی‌ها را پوشش دهند.
درمان صرع کودکان یکی از جراحی‌های مورد توجه این مرکز درمانی است، در این‌باره هم بفرمایید؟
صرع یک بیماری شایع در کودکان است. البته بخش زیادی از بیماران صرع نیازی به درمان‌های خاص از نوع جراحی ندارند. موارد معدودی از این بیماران هستند که از سایر درمان‌های دارویی جواب نمی‌گیرند. به همین دلیل پزشکان باید درباره این افراد بررسی‌های خاصی را انجام دهند. آنها نقطه‌ای از مغز را که تشنج ایجاد می‌کند، پیدا می‌کنند و تمرکز درمان را روی آن نقطه قرار می‌دهند. در این شرایط ممکن است درمانی جز جراحی برای آن بیمار خاص پیشنهاد نشود. البته تعداد این بیماران کم است، اما طی ۵سال اخیر برای بیش از ۱۰۰مورد کودک و بزرگسال این جراحی‌ها انجام شده و این آمار در دنیا قابل معرفی است.
درباره دیگر جراحی‌های خاص کودکان هم می‌فرمایید؟
جراحی تومورهای مغزی، ناهنجاری‌های استخوانی، جراحی‌های فک و شکاف کام و... از جمله درمان‌های خاص برای کودکان است که در این مرکز درمانی انجام می‌شود. این ناهنجاری‌ها به‌ویژه در مناطقی از کشور که ازدواج‌های فامیلی بیشتر است، شیوع بالاتری دارند.
آمار جراحی‌ها برای بیماران داخلی و خارجی چقدر است؟
ماهانه حدود ۲هزار عمل جراحی داریم. البته تمرکز ما بیشتر روی بیماران داخلی است. ما مراجعه مستقیم را توصیه نمی‌کنیم و قائل به ارجاع بیماران هستیم. بیمارانی که در سایر نقاط کشور امکان درمان دارند، در همان مراکز منطقه سکونت خودشان درمان‌های لازم ومناسب را دریافت می‌کنند، چون تجربه درمانی و نتایج خوبی از سایر همکاران در مراکز درمانی کشور محقق شده است. در بحث توریسم درمانی هم درباره مواردی که مراجعه می‌کنند یا همکاران پزشک تشخیص می‌دهند که جراحی آنها در مجموعه ما انجام شود،خدمات‌رسانی داریم که البته آمار بالایی ندارند.
از هوش مصنوعی چه میزان برای تسهیل جراحی‌ها بهره می‌برید؟
در این حوزه در ابتدای راه قرار داریم، البته گروه‌های مختلفی در حال فعالیت هستند و کمک می‌کنند که با استفاده از هوش مصنوعی اطلاعات و تحلیل‌هایی که اتفاق می‌افتد به شکل تسهیل‌شده در اختیار تیم‌های پزشکی قرار بگیرد. تیم‌های دانشجویی و مهندسی کنارهم قرار گرفته و برنامه‌هایی طراحی می‌کنند که دسترسی ما را به اطلاعات تسهیل می‌کند. می‌توان در حیطه دسترسی به علم و تسهیل تصمیم‌گیری‌ها، آینده خوبی را پیش‌بینی کرد.