همشهری- زینب زینال زاده: تالاب مرزی ۳۰۰هزار هکتاری هورالعظیم به‌دلیل قطع حقابه و... خشک شد؛ تالابی که یک‌سوم آن در ایران و دوسوم آن در کشور عراق قرار دارد و زیستگاه منحصربه‌فرد پرندگان است. همین نگرانی این روزها درخصوص دریاچه شهدای خلیج‌فارس پایتخت وجود دارد. پهنه آبی ۱۳۰هکتاری که زیستگاه پرندگان مهاجری چون فلامینگو، کاکایی، کشیم، باکلان، بوتیمار، پیپت، اردک، خوتکا، چنگر و... است. به‌خاطر اهمیت این محدوده گردشگری سوده نجفی، عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران در صحن پارلمان شهری موضوع کاهش محسوس آب دریاچه شهدای خلیج‌فارس را مطرح کرد و گفت که این پهنه آبی در غرب تهران ظرفیت خوبی برای جذب گردشگر و محل مناسبی برای تفریح شهروندان است، اما به‌دلیل عدم‌اختصاص حقابه با مشکلاتی مواجه است، مشخص شد که کاهش سطح آب دریاچه شهدای خلیج‌فارس جدی است و اگر این موضوع با اولویت توسط مدیران شهری پیگیری نشود، ماجرای هورالعظیم این‌بار در پایتخت رقم می‌خورد و شهروندان شاهد نابودی و خشک‌شدن زیستگاه پرندگان مهاجر خواهند بود.
ببینید| ماموریت: نجات خلیج فارس تهران
تأمین حقابه از رودخانه کن
دریاچه شهدای خلیج‌فارس، بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی کشور است که سال۹۲ پس از آبگیری (۷میلیون مترمکعب) بهره‌برداری شد. با توجه به شرایط اقلیمی و موضوع تبخیر آب، برای نگهداشت تراز آب در سطح استاندارد، توافقاتی با سازمان آبفا درخصوص اختصاص و تامین حقابه از رودخانه کن صورت گرفت. امروز یک‌دهه از افتتاح این دریاچه می‌گذرد و با وجود تنش‌های آبی ایجادشده، گویا حقابه پیش‌بینی شده تامین و اختصاص داده نمی‌شود. براساس آخرین اطلاعات دریاچه خلیج‌فارس به ۲.۵میلیون مترمکعب آب نیاز دارد و اگر این امر محقق نشود، قطعا مسائل و مشکلات زیست‌محیطی به پایتخت تحمیل خواهد شد. آنطور که محسن صالحی، مدیرعامل شرکت نوسازی و عمران چیتگر می‌گوید: «گنجایش مخزن اصلی دریاچه، ۷میلیون مترمکعب است و در فصول گرم به‌دلیل تبخیر آب، نیاز است که سالانه ۲میلیون مترمکعب آب به آن وارد یا تزریق شود؛ به همین دلیل در طرح جامع دریاچه، پیش‌بینی شده که بعد از آبگیری کامل دریاچه در زمان افتتاحیه، هرساله به‌میزان ۲میلیون مترمکعب از رودخانه کن، حقابه به دریاچه اختصاص یابد.» به‌گفته او، حقابه رودخانه کن از مسیر ۷کیلومتری ابتدا وارد تصفیه‌خانه دریاچه شده و پس از آن به مخزن اصلی دریاچه تزریق می‌شود. صالحی درخصوص ضرورت تصفیه کردن آب رودخانه کن عنوان می‌کند که این کار در راستای حفظ آبزیان و سازگاری با اکوسیستم دریاچه انجام می‌شود. مدیرعامل شرکت نوسازی و عمران چیتگر با بیان اینکه حقابه سبب باقی ماندن تراز آب در سطح استاندارد می‌شود، می‌گوید: «بنا بر دلایلی حقابه سال گذشته اختصاص داده نشد و سطح آب دریاچه کاهش چشمگیری داشت که این موضوع بسیار نگران‌کننده است و باید مدیران شهری توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند.»
تأثیر آب روی زیستگاه پرندگان و آبزیان
دریاچه شهدای خلیج‌فارس متعلق به شهر و شهروندان است و در راستای استیفای حقوق شهر و شهروندان باید موضوع حقابه با جدیت پیگیری شود. صالحی در تأیید این مطلب عنوان می‌کند که پایین آمدن سطح آب دریاچه حتما مسائل زیست‌محیطی در پی خواهد داشت؛ از این‌رو با همکاری و همراهی اعضای شورای شهر، مدیران ارشد و... تلاش می‌کنیم امسال از طریق تعامل با مسئولان وزارت نیرو و مسئولان شرکت آب منطقه‌ای، حقابه دریاچه تامین و تزریق شود. علاوه بر پرندگان، دریاچه شهدای خلیج‌فارس زیستگاه آبزیانی چون ماهی لجن‌خوار، ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمانی و سیاه‌ماهی و... است. به‌گفته صالحی اکوسیستم دریاچه وابسته به آب است و سطح آب دریاچه بنا به هر دلیلی اگر کاهش یابد، قطعا زندگی پرندگان و آبزیان تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و چه بسا دیگر شاهد حضور پرندگان مهاجر در آن نخواهیم بود. مجموعه فرهنگی گردشگری دریاچه شهدای خلیج‌فارس، با هدف رونق گردشگری بهره‌برداری شد و با توجه به امکانات تفریحی، گردشگری و... روزانه میزبان هزاران نفر است. پهنه آبی این مجموعه بیش از سایر بخش‌ها مورد اقبال عمومی قرار گرفته و آنطور که مدیرعامل شرکت نوسازی و عمران چیتگر می‌گوید: «درصورت عدم‌اختصاص حقابه و بروز مشکلات زیست‌محیطی دریاچه، اقتصاد گردشگری هم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.»
تأثیرات زیست‌محیطی دریاچه
- تلطیف هوا و بالا بردن رطوبت شهر تهران
- تأثیرات مثبت برای ارتقای شرایط اکولوژیکی منطقه
- دارایی استراتژیک شهر تهران در مواقع بحران آبی
جاذبه‌های تفریحی- توریستی دریاچه
- ایجاد فضای تفریحی متفاوت در غرب تهران
- ایجاد محیطی زیبا و دلنشین برای گردشگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای
- ایجاد محیطی مناسب برای ورزش‌ها و بازی‌های آبی
- ایجاد یک مجموعه کامل و متنوع تفریحی – توریستی
- ایجاد چشم‌اندازهای زیبا و متنوع
امکانات مجموعه فرهنگی دریاچه خلیج‌فارس
- پیست استاندارد دوچرخه‌سواری به طول تقریبی ۸.۹کیلومتر
- رینگ پیاده‌روی پیرامون دریاچه به طول تقریبی ۵ کیلومتر
- مصلی و مرکز فرهنگی در مساحت بیش از ۵۰۰مترمربع
- کانترهای عکاسی در محوطه دریاچه و مجموعه گردشگری
- اتاق مادر و کودک
- ۲ سالن آمفی‌تئاتر روباز بزرگ
- باشگاه صخره‌نوردی و اسکیت
حقابه دریاچه شهدای خلیج‌فارس تا اسفند داده می‌شود
شرکت آب منطقه‌ای، مسئول تامین حقابه دریاچه شهدای خلیج‌فارس است؛ از این‌رو درخصوص تامین و تزریق حقابه این دریاچه با وحید مرادی‌نسب، مدیر امور منابع آب تهران و پردیس گفت‌وگو کردیم که قول داد تا پایان اسفند حقابه این دریاچه تامین شود.
- هر سال چه میزان حقابه به دریاچه شهدای خلیج‌فارس اختصاص داده می‌شود؟
براساس توافقات انجام شده با مجموعه مدیریت شهری به‌طور میانگین حداقل ۱.۵ و حداکثر ۲میلیون مترمکعب تعیین شده است. البته هر سال میزان حقابه با توجه به میزان تبخیر آب متغیر است. برخی از سال‌ها حداقل حقابه تامین می‌شود و بعضی از سال‌ها هم با توجه به افزایش تبخیر حداکثر حقابه یعنی ۲میلیون مترمکعب داده خواهد شد.
- آیا هر سال به تعهدات خود در راستای تامین حقابه عمل کرده‌اید؟
درخصوص تامین و اختصاص حقابه با مجموعه شهرداری تهران توافق و قرارداد منعقد شده و تلاش کرده‌ایم هر سال به تعهدات خود عمل کنیم، اما سال گذشته به‌دلیل تنش و محدودیت‌های آبی مقدار کمی از حقابه داده شد.
- امسال وضعیت آبگیری رودخانه کن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
امیدواریم بارش در بالادست رودخانه کن خوب باشد تا بتوانیم حداکثر حقابه مورد نیاز رودخانه کن با توجه به حجم تبخیر آب را تامین کنیم. پیش‌بینی می‌شود نهایتا تا اسفند حقابه دریاچه شهدای خلیج‌فارس تزریق شود.
- امکان دارد امسال هم حقابه داده نشود؟
تلاش ما تامین و تزریق حقابه دریاچه شهدای خلیج‌فارس است، اما این منوط به میزان آبگیری رودخانه کن است؛ درصورتی که رودخانه کن آبگیری نشود یا میزان آب کافی نباشد، قطعا ما هم نمی‌توانیم به تعهدات خود درخصوص تامین حقابه دریاچه خلیج‌فارس عمل کنیم.