همشهری آنلاین - مژگان مهرابی: در وهله اول شوکه می شوند و بعد به خود می آیند که چه باید بکنند. بعضی ها برخورد تند کرده و از توبیخ و سرزنش کردن کم نمی گذارند. تصورشان این است که با تشر زدن می توانند نوجوان خود را به راه آورده و مانع از سیگار کشیدن او شوند اما خبر ندارند، این کارشان آنها را جسورتر کرده و باعث می شود دفعات بعدی بی ترس و واهمه سیگار مصرف کنند. این که پدر و مادرها هنگام مواجه شدن با سیگار کشیدن فرزندانشان چه رفتاری را پیش بگیرند تا از تنش های احتمالی جلوگیری کنند، موضوعی است که با دکتر محمد میری روانشناس کودک و نوجوان درمیان می گذاریم.
ژست گرفتن با سیگار
فضای خانه می تواند بهترین و امن ترین مکان برای پرورش و رشد یک نوجوان باشد اگر افراد خانواده آن را با تنش ها یا رفتارهای آزاردهنده تبدیل به یک محیط سمی نکنند. بسیاری از پدر و مادرها به دلیل ناآگاهی خود از بحران دوره نوجوانی، شرایط نامطلوبی برای فرزند خود به وجود می آورند. حساسیت های بیش از حد، توبیخ و سرزنش زیاد، منع رفت و آمد با دوستان و دیگر مواردی که نوجوان را محدود می کند می تواند زمینه ساز بیراهه رفتن او باشد. به طور مثال سیگار کشیدن نوجوانان که اغلب والدین با آن مواجه می شوند. در وهله اول دست و پای خود را گم کرده و انگشت اتهام به سمت فرزند خود می گیرند و او را به شدت سرکوفت می زنند بی آنکه بدانند خودشان عامل این اتفاق شده اند. دکتر میری در این باره می گوید: «بسیاری از پدر و مادرها می گویند اگر متوجه شدیم نوجوانمان سیگار می کشد چه واکنشی باید انجام دهیم؟ قبل از پاسخ دادن به این سوال باید درباره خود نوجوانان اطلاعات داشته باشیم. بچه ها با پشت سر گذاشتن دوره کودکی و رسیدن به مرحله نوجوانی از استقلال بیشتری برخوردار می شوند. گاها به رفتارهایی درست می زنند که به چالش تبدیل می شود. خیلی وقت ها دوست دارند تجربه کنند از این رو به تشویق دوستان ممکن است به کشیدن سیگار را تجربه کنند. بعضی از نوجوانان در خانواده هایی بزرگ می شوند که پدر یا برادر سیگار می کشد. اگر به او تذکر دهید در جواب خواهند گفت که خوب بابا هم سیگار می کشد. در واقع این کار را عیب نمی دانند. اما علت مهمی که نوجوان سراغ سیگار می رود، الگو برداری از شخصیت های سینمایی است. سیگار کشیدن فلان هنرپیشه برایش جذاب است. خوشش می آید. دوست دارد همان ژست ها را بگیرد و در واقع مطابق قهرمان داستان رفتار می کند. بنابراین با دادن آگاهی و برقراری روابط صمیمانه می توان مسیر او را تغییر داد. کافی است رفتار نامناسبی از سوی والدین صورت بگیرد، احتمال آنکه به سوی قلیان کشیدن تمایل پیدا کند زیاد است. چون می خواهد استقلال خود را به رخ بکشد و در واقع با پدر و مادر خود لجبازی می کند.»
به جای سرکوفت زدن، علت را ریشه یابی کنید
به گفته دکتر میری، سیگار کشیدن نوجوان می تواند علت دیگری داشته باشد. پایین بودن عزت نفس یا قرار گرفتن در فضای خانواده پر تنش او را ترغیب به استعمال دخانیات می کند. او توصیه می کند: «بنابراین اگر فرزند خود را در حال کشیدن سیگار دیدید یا در لباس های او سیگار پیدا کردید بهترین راه ریشه یابی علت سیگار کشیدن اوست. با خود فکر کنید آیا از شکست عشقی رنج می برد؟ آیا از موضوعی مضطرب است است؟ بعد از آن به فکر راه حل باشید. با فرزند خود صمیمی رفتار کرده و از او بخواهید دلیل کارش را به شما بگوید. متاسفانه بعضی از مادرها وقتی با مشکلی از سوی بچه ها مواجه می شوند، آن را از پدر مخفی می کنند. نوجوان شما باید بدانید در خانه افراد همه با هم در ارتباط هستند و هیچ چیز از پدر و مادر پنهان نیست. مرحله آخر اینکه، فرزند خود را همراهی کنید تا سیگار کشیدن را کنار بگذارد. با تفریح دسته جمعی و شاد نگه داشتن فضای خانه، از لحاظ روحی او را تقویت کنید.»