این منطقه از شمال به رشته کوه البرز، از غرب به رودخانه درکه، از جنوب به بزرگراه‌های شهید چمران و آیت‌الله صدر و از شرق به جاده لشکرک و پارک جنگلی قوچک محدود می‌شود.
شهرداری منطقه یک دارای ۱۰ ناحیه و ۲۶ محله شهری است. مساحت منطقه بدون احتساب حریم ۴۶ کیلومترمربع و با احتساب حریم منطقه حدود ۲۱۰ کلیومتر مربع است و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۸۵ حدود ۳۸۰ هزار نفر می‌باشد.
منطقه یک کوهستانی است و دارای باغات فراوان، رودخانه، دره‌ها و مسیل‌ها و دو گسل مهم شهر تهران و با سابقه رانش است.
ویژگی‌های سیاسی و اجتماعی منطقه یک:
- مهمترین قطب گردشگری طبیعی و تاریخی و اجتماعی
- دارای مطلوبیت سکونتی (سکونت شهری و ییلاقی)
- استقرار بازار تجریش
- مراکز آموزش عالی و موسسات درمانی
- وجود زیارتگاه‌های مهم تهران (امامزاده صالح، امامزاده علی اکبر و امامزاده قاسم)
- استقرار سفارتخانه‌ها و سازمان‌های جهانی
دربند، درکه، توچال، کلکچال، اوین درکه و پارک‌های جمشیدیه و قیطریه از مکان‌های تفریحی و مراکز جذب گردشگر این منطقه هستند.
استقرار منطقه در دامنه رشته کوه‌های البرز و موقعیت ممتاز محل در برخورداری از این ارتفاعات، امکان افزایش جذابیت‌ها و تسهیلات و توسعه ورزش‌هایی مرتبط با کوه چون سنگ نوردی، پرواز با کایت، اسکی روی چمن و برف، ایجاد امکانات رفاهی و ورزشی شامل میادین ورزشی، استخرهای روباز زمستانی و تابستانی، سرگرمی‌های علمی و آموزشی همچون سنگ شناسی، گیاه شناسی، حشره شناسی و همچنین سرمایه گذاری‌های اساسی در قالب هتل‌های کوهستانی و پارک‌های کوهستانی را مد نظر قرار می‌دهد.
این منطقه به لحاظ طراحی شهری دارای بافتی شبه روستایی است و می‌توان آن را باغ‌شهر نامید.
از مهمترین مراکز فرهنگی این منطقه می‌توان به فرهنگسرای نیاوران و نگارخانه جماران، فرهنگسرای ملل، کاخ موزه سعد آباد، کاخ ملت و کاخ نیاوران و همچنین امامزاده صالح تجریش اشاره کرد.
همچنین موزه طبیعت و حیات وحش ایران (دارآباد) و مرکز علوم و ستاره شناسی واقع در خیابان عمار از جمله مراکز علمی و تحقیقاتی و تفریحی این منطقه هستند.
منطقه یک شهرداری تهران و ناحیه شمیران جزو مطلوب‌ترین مناطق تهران به جهت دارا بودن منابع طبیعی و میراث فرهنگی و تاریخی به شمار می‌آید.
این منطقه از دیر باز تا کنون مکان استقرار صاحب منصبان دولتی – حکومتی و فعالیت‌های بین‌المللی و دیپلماتیک بوده است.