همشهری آنلاین- روز گذشته، با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت، نخستین خط تولید اتوبوس تمام برقی در کشور افتتاح شد. عباس علی‌آبادی در این مراسم عنوان کرد تولید خودروهای برقی با حمایت‌های رئیس جمهوری روی روال افتاده و حال باید به فکر نوآوری باشیم و از خودروهای هوشمند صحبت کنیم.
اما ایران چقدر آمادگی تولید و توسعه خودروهای برقی را دارد؟ آیا با وجود تاکیدات وزیر صمت فعلی می‌توان امیدوار بود که خودروهای برقی در خیابان‌ها و جاده‌های ایران دیده شوند؟
امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو، در گفت‌وگوی زیر به این سوالات پاسخ داد. کاکایی با بیان اینکه ایده تولید اتوبوس‌های برقی، ایده خوب و مبارکی برای ایران است، درباره چالش‌های پیش روی تامین زیرساخت‌های خودروهای برقی در کشور هم صحبت کرد. گفت‌وگوی همشهری آنلاین با این کارشناس صنعت خودرو را در ادامه بخوانید.
وزارت صمت مصمم به تولید خودروهای برقی در کشور است و دیروز نخستین خط تولید انبوه اتوبوس‌های تمام برقی در کشور افتتاح شد. به نظر شما تولید خودروی برقی در ایران چه منافع جمعی برای کشور خواهد داشت؟
کلیت ماجرا خیلی خوب و مبارک است و من شخصا موافقم که به جای خودروی سواری برقی بهتر است بر روی اتوبوس برقی تمرکز شود. چون با یک تیر دو نشان زده می‌شود. ما در حال حاضر با کمبود شدید وسایل حمل و نقل عمومی در کشور مواجهیم و به تزریق بیشتر اتوبوس‌های درون شهری و همچنین برون‌شهری برای جابه‌جایی مسافران نیاز داریم. از طرف دیگر، هر چقدر تولید خودروی سواری بالا برود ترافیک هم افزایش می‌یابد و مشکل ما در واقع حل نمی‌شود. در حالی که هر چه تعداد اتوبوس‌ها بیشتر شود قطعا به نفع همه جامعه است. پس، کلیت ماجرا بسیار ارزشمند است و امیدواریم به موفقیت برسد.
خب، چقدر شرایط تحقق این کار فراهم است و چقدر می‌توان خوشبین بود که ایران دارای خودروی برقی شود؟
واقعیت این است که مشکلات در این زمینه آنقدر زیاد است که چندان نمی‌شود امیدوار بود به این زودی‌ها شاهد حضور گسترده خودروهای برقی در خیابان‌ها و جاده‌های کشور باشیم. اولین مشکل ما در رابطه با تحقق این امر، کمبود پول است. ما در کشور پروژه‌های نیمه تمام زیادی داریم که بعضا بالای ۱۰ سال است روی زمین مانده‌اند. همه این طرح‌ها هم خیلی خوب هستند اما تا پول نباشد کار جلو نمی‌رود. برای نمونه، ماجرای خودروهای گازسوز را یادآور می‌شوم. قرار بود از محل صرفه‌جویی مصرف سوخت، از خودروسازان حمایت مالی شود تا به سمت تولید خودروهای گازسوز بروند. اما این اتفاق نیفتاد. چند شرکت آمدند و کارهایی کردند اما در نهایت ورشکست شدند در حالی که سرمایه‌گذاری زیادی روی این پروژه شد.
یعنی به نظرتان خودروی برقی، سرنوشت خودروی گازسوز را پیدا خواهد کرد؟
مشکل اول خودروی برقی این است که در کشور ما اقتصادی نیست. افرادی هم که مدعی هستند این کار به نفع کشور است نتوانستند مراجعی مانند وزارت نیرو و نفت را که می‌توانند از محل صرفه‌جویی در مصرف بنزین سرمایه لازم را فراهم کنند، راضی به حضور در این کار کنند. متاسفانه ما همیشه حرف می‌زنیم که اگر بنزین مصرف نشود چه می‌شود؟! ولی این «اگر» هیچ وقت رخ نداده است. این موضوع در مورد همه طرح‌ها بوده است. برای نمونه، همان مثال خودروهای گازسوز که به آن اشاره کردم یا استفاده از بنزین یورو ۵ که چند سال است خودروسازان جهان به‌آن رسیده‌اند و قرار بود در ایران هم استفاده شود تا آلودگی کم شود اما این اتفاق نیفتاد. وزارت نفت بدش نمی‌آید که این کار انجام شود اما مشکل اساسی وجود سرمایه است. چرا ناوگان حمل‌ونقل عمومی ما اینقدر فرسوده شده است؟ چون اقتصاد حمل و نقل عمومی ما با چالش روبه‌روست. چند سال است که طرح نوسازی خودروهای فرسوده سنگین مصوب شده اما معلوم نیست در چه مرحله‌ای است؟ علت اصلی‌ای که این طرح اجرا نشد این است که بودجه و سرمایه لازم برای آن دیده نشد.
وزیر صمت دیروز عنوان کرد تولید خودروهای برقی با حمایت‌های رئیس‌جمهوری روی روال افتاده است. با این صحبت‌ها، اگر مسئله تامین سرمایه از سمت دولت حل شود، چطور؟
اگر مشکل سرمایه هم حل شود، باز واقعیت این است که فعلا شرایط تولید خودروی برقی در ایران به دو دلیل اساسی فراهم نیست. مسئله مهم این است که ما در تامین برق مشکل داریم. ادعا می‌شود که مردم می‌توانند خودروی برقی را شبانه شارژ کرده و روز بعد از آن استفاده کنند. این در حالی است که یک خودروی برقی معمولی اگر بخواهد با جریان ۲۵ آمپر شارژ شود، شارژ آن حدود ۳۰ ساعت طول می‌کشد و خودروهای با شارژ سریع حدود ۱۰۰ آمپر برق می‌خواهند. کدام خانه‌ای چنین شرایطی را دارد؟! از طرف دیگر، خود برق که از آن به عنوان انرژی پاک یاد می‌شود در کشور ما انرژی پاک نیست. در آمریکا و یا چین سرمایه‌گذاری‌های سنگینی کرده‌اند تا سبد تولید برق پاک خود را بهبود دهند اما در ایران وقتی ما مجبور می‌شویم مازوت بسوزانیم افزایش تولید برق لزوما به نفع ما نیست. مسئله دیگر، باتری است. همه فرض می‌کنند باتری در دسترس است اما اینگونه نیست و یکی از محدودیت‌ها در بحث خودروهای برقی، باتری خواهد بود.
با باتری‌های وارداتی چقدر امکان پیشرفت این صنعت در ایران وجود دارد؟
واقعیت این است که ما در زمینه تولید باتری به شدت ضعیف هستیم و قرار است سلول های باتری وارداتی بیاورند و آن را در ایران مونتاژ کنند. یعنی، لیتیوم و سلول اصلی باتری وارداتی است. اما به این موضوع توجه داشته باشید که در دنیا بر سر تولید و توسعه باتری خودروهای برقی رقابت بسیار شدیدی است و کشورهای دیگر آن را راحت به ما نمی‌دهند. در حال حاضر هم بالای ۳۰ درصد قیمت خودروی برقی به قیمت باتری مربوط می‌شود.
با توجه به این چالش‌ها، چطور می‌شود شاهد پیشرفت کار بود؟
همانطور که گفتم اتوبوس برقی گزینه خوبی برای شروع است. یعنی دولت آزمایش‌ها را روی اتوبوس انجام دهد نه سواری عادی. چون اگر چالش‌هایی که به آن اشاره شد، درست از آب دربیاید مردم به دردسر می‌افتند در حالی که اگر اتوبوس‌ها برقی شوند دولت می‌تواند آنها را تست کند و هزینه آن را مردم نمی‌دهند. باید با احتیاط جلو برویم و هیجان‌زده نشویم. هیجانی که الان در دنیا بین بزرگان اقتصادی در زمینه تولید خودروهای برقی راه افتاده است یکسری ماجراهای پشت پرده دیگری هم دارد و ما نمی‌توانیم فقط با این عنوان که خودروی برقی چیز خوبی است دنباله‌روی آنها باشیم. کاش به جای تولید خودروهای برقی، تولید خودروهای هیبریدی در برنامه قرار می‌گرفت. چون هم با شرایط اقلیمی و هم وضعیت صنعتی و اقتصادی ما سازگارتر است.
خودروهای هیبریدی چه مزایایی نسبت به خودروهای برقی دارند؟
خودروهای تمام برقی به درد کشوری مانند آلمان می‌خورد که سبد برقی آن خیلی خوب است و شهرها از هم دور نیست اما در ایران با این عظمت و با این ترافیک، خودروی تمام برقی چالش‌های زیادی دارد و تا بخواهد جا بیفتد چندین سال ممکن است کشور و مردم را درگیر کند اما در شرایط فعلی کشور ما، خودروی هیبریدی بازده بالاتری به لحاظ مصرف انرژی دارد. از طرفی مشکل ایستگاه شارژ هم ندارد. شما بنزین می‌زنید اما مصرف آن پایین‌تر و آلودگی هم پایین‌تر است در حالی که تقریبا همان مزایای خودروی برقی را دارد.