به گزارش همشهری آنلاین، سریال «دفتر یادداشت» یکی از سریال های کنجکاوی برانگیز شبکه نمایش خانگی تا قبل از پخش بود. یکی از سریال هایی که به واسطه پخش ویدیوهای تبلیغاتی از جمله اولین ویدیو که تداعی کننده فیلم سینمایی «مالنا» بود توجهات بسیاری را به خود جلب کرد و البته این کنجکاوی نسبت به سریال خیلی زود هم فروکش کرد. هرچند نمی توان این فضای ناامید کننده سریال را نگاه همه مخاطبانش دانست چون در شبکه های اجتماعی از جمله توئیتر سابق یا ایکس که می توان با کاربر واقعی تری در ارتباط بود نیمی از مخاطبان آن را رضایت بخش دانسته اند و بخش عمده ای هم از ضعف فیلمنامه، فضاسازی و نبود کمدی در این مجموعه گفته اند.
قصه و فیلمنامه سریال
قصه سریال با فضای کارآگاهی شروع می شود؛ ایرج با بازی رضا عطاران شخصیت اصلی داستان است که یک کارآگاه کاربلد اما دچار الزایمر است. شروع ناامیدکننده مجموع ای که قبل از پخش خیلی پرطمطراق و پر سر و صدا بوده همین اول داستان توی ذوق تان می خورد درحالی که به انتظار نشسته اید تا با یک کمدی معمایی یا جنایی مواجه شوید، هم رو دست بخورید، هم ماجرای قتل را پیگیری کنید و هم بخندید اما هرچه جلوتر می روید بیشتر ناامید می شوید. سریال با سکانسی پلیسی آغاز می شود و بعد عطاران به صحنه جرمی ورود می کند که حسن معجونی در آن لباس عروس پوشیده است؛ موقعیت البته خیلی سردتر از آنچه که می خوانید، دیده می شود.
قصه ای که نقش اول آن عطاران است و انتظار دارید بیشتر از هرچیز دیگر در آن کمدی ببینید و بخندید به شکل ناامید کننده ای در قسمت اول پیش می رود که بخش عمده آن هم مشکل فیلمنامه است. فیلمنامه ای که بیشتر نام کمدی را به خود الصاق کرده است اما موقعیت ها هنوز نتوانسته اند گیرا و کمدی باشند.
فیلمنامه این سریال را مسعود خاکباز نوشته است؛ نویسنده ای که کمتر نام او را در میان مجموعه ها و سینمایی های طنز شنیده ایم و احتمالاً در خاطر کسی هم نباشد آخرین بار نویسنده کدام کمدی ها بوده است.
شاید حضور چهره های موفق این حوزه و کسانی که سال ها در عرصه سریال و فیلم سینمایی قلم زده اند، بهتر می توانست ارزش افزوده ای برای فضای کمدی سریال و حتی محتوای فیلمنامه آن باشد. به ویژه که سریال در قصه و فیلمنامه هم در جا می زند وموقعیت ها چندان غنای داستانی جذابی ندارند. اگر با اغماض نگوییم حتی در قسمت اول و دوم، داستان حوصله سر بر می شود و بارها ریتم می افتد به شکلی که می توان روی نبود موقعیت های پرکشش تاکید کرد.
بیشترین تلاش فیلمنامه نویس برای خنده گرفتن، بهره گیری از شوخی های کلامی است که دیگر در این سال ها نخ نما هم شدهاند؛ شوخی هایی که با تاکید چندباره افتادن شلوار، نداشتن شلوار و خیس شدن شلوار می‌خواهد از مخاطب خنده بگیرد اما حجم تکرار و تاکید و طولانی شدن آنها بیشتر از اینکه خنده بیاورد ممکن است حتی مخاطب را خسته کند.
بازیگران
«دفتر یادداشت» حضور دوباره رضا عطاران در شبکه نمایش خانگی است که بعد از سال‌ها رقم می‌خورد. عطاران که جزو اولین بازیگرانی بود که با مجموعه «قلب یخی» حضور در این مدیوم را تجربه کرد در همه این سال‌ها سعی کرد دور بماند و گزیده‌تر و سخت گیرتر وارد میدان شود. اتفاقی که حالا اگرچه او را به تنها برگ برنده سریال تبدیل کرده است اما سریال برای خود او آورده تازه ای ندارد.
رضا عطاران پس از این همه سال، دیگر فراتر از بازیگر ستاره فیلم و سریال های کمدی است و حتماً مخاطب او را در هر میزانسن و قالبی دوست دارد اما نقشش در «دفتر یادداشت» چندان چالش عجیبی برایش محسوب نمی شود و می تواند به راحتی از پس آن برآید. با این حال این عطارانی نیست که شما را به وجد آورد و اتفاقاً هرچه بیشتر در هر صحنه ای منتظر اتفاق و کمدی هستید کمتر این فضا خلق می شود که بخش عمده آن باز هم به فیلمنامه مربوط است و خالی بودن میدان از فضایی که بازیگر بتواند به دور از تکرار شوخی های کلیشه ای در آن بازی کند و طنازی نشان دهد.
ترکیب حسن معجونی و رضا عطاران از این حیث که هر ۲ بازی‌هایی جدی دارند و درگیر کلیشه‌های بازیگران طنز نمی‌شود، می تواند مخاطب را با خود همراه کند. مینا ساداتی، داریوش کاردان، زهرا داوونژاد، سوگل خلیق و کاظم سیاحی هر یک حضور متفاوتی در سریال دارند که با گذشت قسمت های بیشتری از سریال باید دید چقدر موفق خواهند بود.
خلیق یکی از نقش های اصلی این سریال است که شاید هنوز شخصیتی که ایفا می کند چندان شکل نگرفته باشد. مواجهه اولیه او با رضا عطاران و نقشی که در هنگام تسلیت گفتن می خندید اگرچه در ایده و روی متن می توانست جذاب و موقعیتی متضاد باشد اما خروجی اش چندان جذاب نبود. از میان این بازیگران اردشیر رستمی هم در شمایل متفاوتی ظاهر شده که باید دید چقدر مخاطب با او ارتباط می گیرد. بیژن بنفشه خواه اگرچه حضور کمرنگی دارد اما خیلی تفاوت چندانی با نقش های سابق اش نداشته است و حتی حضورش در سریال «مگه تموم عمر چند تا بهاره؟» موفق تر بوده است.
کارگردانی
کیارش اسدی زاده کارگردان توانمندی است و آثار خوش ساختی در کارنامه اش دارد. او فیلم های «گس» و «شکاف» را ساخته است که هر ۲ ملودرام هایی اجتماعی هستند. فیلم «مجوز خروج» البته تنها اثری از اسدی زاده است که بعد از ملودرام ها به این فضای کمدی هم ورود کرده است. بازیگرانش را هم در همین حوزه انتخاب کرد که با پژمان جمشیدی، کاظم سیاحی، سروش صحت و … آن را ساخت و البته دچار حواشی ای شد و هنوز هم اکران نشده است.
سریال «دفتر یادداشت» حالا اولین اثر کمدی اوست که توسط مخاطب دیده می شود؛ یک کمدی زرق و برق دار که قرار است فضای متفاوت، به روز و مدرنی داشته باشد و البته با دیدن ویترین ماجرا هم فکر می کنید با اثر متفاوتی رو به رو هستید. اما فضای شوخی ها در قسمت اول و دوم از سطح فراتر نرفته است و در ظاهر باقی می ماند. شاید برای برخی قصه کلی داستان با سریال خارجی «فقط قتل‌های داخل ساختمان» مقایسه شود که درباره توفیق این اثر در ۲ قسمت اولیه می توان گفت فیلمنامه موقعیت های پرکشش و جذابی را رقم نزده است. بیشترین سعی کارگردان این است که با فحش، شوخی های کلامی و در وجهی دیگر با ارجاعات اروتیک از مخاطب خنده بگیرد.
برخی صحنه ها هم اگرچه خلاقانه و بدیع است اما در نهایت به اتفاق ویژه ای بدل نمی شود نمونه اش هم شروع اولین قسمت سریال و صحنه ورود پلیس به عروسی، یا صحنه ای که در آسایشگاه آژیر اعلام حریق به صدا درمی آید، است که به موقعیت جذابی ختم نمی شود. برخی صحنه ها هم هست که اساسا از کلیشه ها هم فراتر می رود مثل موقعیتی که عطاران روی شیشه ماشین شماره تلفنش را برای دختری در ماشین دیگر می نویسد.
از کیارش اسدی زاده پیش از این سریال «کرگدن» در شبکه نمایش خانگی عرضه شده است که هنوز هم در میان آثار پلتفرم ها جزو تولیدات خوش ساختی محسوب می شود که سطحی از کیفیت را در قصه گویی، بازیگری، فضاسازی و ریتم و ساختار حفظ کرده بود و اگر از پایان بندی آن بگذریم در مجموع اثری حرفه ای بود که از بسیاری از محصولات همین روزهای شبکه خانگی یک سر و گردن بالاتر است. با این حال ورود اسدی زاده در کمدی در این ۲ قسمت نه تنها ناکام بوده است که به شکل عجیبی از یک فیلمنامه کم مایه می خواهد با هر تلاشی از ناسزا و شوخی های بی مزه گرفته تا با به کار بردن کلماتی که کمتر در عرف روزانه استفاده می شود، مخاطبش را بخنداند.
جالب است که او این روزها مینی سریال «هفت» را هم در شبکه نمایش خانگی دارد که البته اثر قابل توجه تری از «دفتر یادداشت» است.
سودجویی و نگاه تبلیغاتی
برد تبلیغاتی سریال «دفتر یادداشت» در این مدت به گونه ای بود که شاید حتی بتوان گفت از خود اثر هم بهتر عمل کرده است. فارغ از ویدیوی جنجالی اولیه و تداعی سکانس معروف فیلم «مالنا»، این ویدیوها توانست مخاطب را روی خود سریال حساس کرده و او را به انتظار عرضه این مجموعه نگه دارد. با این حال کاش سازندگان بیشتر از هزینه برای این ویدیوهای تبلیغاتی روی غنای فیلمنامه وقت می گذاشتند. با این روند، گویی «دفتر یادداشت» صرفا با نگاهی تجاری به تولید رسیده است؛ نگاهی که در تولید بدون توجه به ملاحظات اخلاقی، عرف و حتی ملزومات کیفی اثر، صرفا به دنبال جذب مخاطب برای کاری پرهیاهو بوده است.
شبکه نمایش خانگی این روزها سریال های مختلفی دارد که هر از گاهی با انتقادهایی هم مواجه هستند و حتی اصلاحیه های متعدد می گیرند بااین حال فراتر از همه ممیزی ها نگاه اخلاقی آثار و مسئولیتی که متوجه سازندگان است باید در وهله اول مورد توجه باشد و فارغ از ممیزی و اصلاحیه هایی که ممکن است به یک کار وارد شود این خود تولیدکنندگان و همچنین پلتفرمی که سریال مورد نظر را پخش می‌کند باید به فکر مسئولیت اجتماعی که در قبال مخاطب دارد و خوراکی که برای او عرضه می شود، باشد.
به ویژه که کمتر برای کمدی ها رده بندی سنی مورد توجه قرار می گیرد و صرفا رده بندی را برای آثاری مرتبط با خشونت و وحشت در نظر می گیرند. حال آنکه دیدن سریال هایی از این قبیل آن هم به صورت خانوادگی در درجه اول می تواند فحش و ناسزا را مثل نقل و نبات در میان کودکان رواج دهد. رجوع کنید به ۱۵ دقیقه قسمت دوم سریال و دیالوگ‌هایی که بین نقش های عطاران و معجونی و همچنین سوگل خلیق و نامزدش به صورت رگباری رد و بدل می شود!