زهرا رفیعی: تاکنون برای سه گونه در معرض خطر انقراض تمساح پوزه کوتاه، لاک پشت فراتی و افعی لطیفی، که هر سه گونه در محدوده کوچک جغرافیایی زیست کرده و زیستگاه های منحصر به فردی را اشغال کرده اند، برنامه عمل حفاظت و مدیریت گونه تدوین و ابلاغ شده است.
از میان ۸۲ گونه بومزاد خزندگان ایران ٦٦ گونه سوسمار، ١٥ گونه مار و یک گونه لاک پشت، از گونه های بومزاد ایران هستند که تنها در ایران زیست کرده و در هیچ منطقه جغرافیایی دیگری یافت نمی‌شوند.
چرا خزندگان مهم اند
دلایل زیادی جهت حفاظت از خزندگان از نظر فرهنگی و زیبایی شناسی وجود دارد. برخی از خزندگان را می‌توان از زیباترین جانوران دانست. برخی از آنها بسیار بزرگند، برخی ظاهری عجیب و یا ترسناک دارند. محاسبه ارزش اقتصادی موجودات یکی از روش‌هایی است که در بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها تعیین کننده اهمیت و یا عدم اهمیت آن است. پوست و سایر فرآورده‌های خزندگان ارزشی بالغ بر صدها میلیون دلار دارد. خزندگان منبع غذایی بسیاری از مردم محلی دنیا هستند. همچنین خزندگان در کنترل جمعیت آفات نقش به سزایی دارند و مارها با تغذیه از جوندگان و سوسمارها با تغذیه از حشرات آفت به کشاورزان سود می‌رسانند و اکوتوریسم به عنوان منبعی برای درآمد افراد بر پایه امکان مشاهده خزندگان مختلف دنیا در نقاطی خاص در تمامی دنیا در حال گسترش است. علاوه بر ارزش علمی ذاتی خزندگان و محصولات جانبی آنها همانند سم مارها، از خزندگان می‌توان در تحقیقات مختلف علمی استفاده کرد.
چطور می توان خزندگان را نجات داد؟
-
زادآوری در اسارت
- معرفی مجدد گونه به زیستگاه اصلی
- حذف گونه‌های غیر بومی از زیستگاه
- جلوگیری از برداشت غیر مجاز و قاچاق گونه
- کاهش تخریب محیط زیست و حفظ زیستگاه اصلی
سمندر کوهستانی لرستان، سمندرآتشین و سمندر جویباری گرگانی
برنامه نجات سمندرها
با آغاز فصل جفت‌یابی خزندگان و دوزیستان عملیات سرشماری و تخمین جمعیت گونه‌های در معرض تهدید دوزیست همچون سمندر کوهستانی لرستان، سمندرآتشین، سمندر کوهستانی کردستانی، سمندر آذربایجانی انجام می‌شود.
سرشماری ۴ گونه سمندر ۴۲ سایت در ۵ استان کشور
۴۱۸۷ فرد در سال ۱۴۰۰
۳۴۱۰ فرد در بهار ۱۴۰۲
سمندر آتشین ۸۴ فرد
سمندر لرستانی ۲۴۵۵ فرد
سمندر آذربایجانی ۷۲ فرد
سمندر کردستانی ۷۹۹ فرد
٢٦٨ گونه خزنده در ایران وجود دارد
۸۲ گونه خزنده فقط در ایران زندگی می‌کنند
٢ گونه در وضعیت بحرانی
٤ گونه در معرض خطر انقراض
٩ گونه در وضعیت آسیب پذیر
۵.۵ درصد از خزندگان ایران در وضعیت قرمز قرار دارند
بیشتر بخوانید:
۴ گونه بومی ایران که بیشتر قاچاق می شوند