همشهری آنلاین - رابعه تیموری: البته این کارهای سخت و زمخت تنها کارهایی نیست که آنها به‌راحتی از پسش برمی آیند. به قول مهناز میرزایی کار در معدن مغز متفکر می‌خواهد نه زور بازو! میرزایی یکی از معدود زنان ایرانی است که توانسته خط قرمزهایی را که برای فعالیت در معادن پیش‌روی بانوان قرار دارد، پشت سر بگذارد و در رشته‌ای که تحصیل کرده مشغول کار شود، اما بسیاری از خانم‌های فارغ‌التحصیل رشته معدن این اقبال را ندارند و پس از پایان تحصیلات خود نمی‌توانند شغلی مناسب داشته باشند. امروز روز جهانی معدنکاران است و بر اساس آمارهای رسمی خانم‌ها یک سوم دانشجویان رشته معدن کشور را تشکیل می‌دهند:
عدد ١٤ سرنوشت‌ساز
تاسیس دانشگاه اصفهان در سال ١٣۵٦ با شروع فعالیت اولین دانشکده مهندسی معدن کشور همراه بود، اما نه‌تنها در میان ٧٠ دانشجوی راه‌یافته به این دانشکده، بلکه در میان پذیرفته شدگان رشته معدن ١٤ سال بعد هم، نام خانم‌های داوطلب به چشم نمی‌خورد. سال ١٣٧٠ برای اولین‌بار تعدادی از دختران موفق شدند به‌عنوان دانشجوی رشته معدن وارد دانشگاه شوند، اما یک دوره ١٤ساله دیگر به طول انجامید تا مهناز میرزایی به‌عنوان اولین بانوی مهندس معدن وارد کارهای اجرایی این رشته شود. او که با سمت مسئول ایمنی وارد این حرفه شده و اکنون در کنار وظایف مادرانه اش، معدن زغال سنگ سراپرده شهرستان کوهبنان را مدیریت می‌کند، درباره محدودیت‌های خانم‌های فارغ‌التحصیل رشته مهندسی معدن می‌گوید: «با آن که سال‌ها از پذیرش دانشجوی خانم در رشته مهندسی معدن می‌گذرد، هنوز هم در گزینش آنها سختگیری‌های خاصی وجود دارد وبسیاری از افراد این شغل را مردانه می‌دانند.» او سنگین بودن کار معدن را رد نمی‌کند، اما معتقد است تجربه حضور خانم‌هایی مانند او در فعالیت‌های اجرایی معدن ثابت کرده خانم‌ها به‌اندازه فارغ‌التحصیلان مرد این رشته می‌توانند موفق باشند.
تبعیض در گزینش
فاطمه احمدی از فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی معدن است. او که در دوران تحصیل از دانشجویان برتر این رشته بوده می‌گوید: «نمی توان گفت برای دختران معدنکار بازار کار وجود ندارد، اما بسیاری از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند کارهای میدانی این رشته را به مردان بسپرند.» او از نادیده گرفته شدن توانایی‌های فارغ‌التحصیلان خانم رشته مهندسی معدن گلایه می‌کند و می‌گوید: «در یک سالی که دنبال کار می‌گشتم، شاهد تبعیض‌های زیادی در استخدام مهندسان خانم و آقا بودم و بارها پیش‌آمده که آقایان فارغ‌التحصیل این رشته را که از نظر تحصیلی شرایط پایین‌تری از متقاضیان خانم داشتند، برای استخدام ترجیح دادند.» او معتقد است با توجه به محدود بودن تعداد فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی معدن، بازار این رشته گسترده و مناسب است، اما در توزیع مشاغل و استخدام خانم‌ها باید قوانین و سهمیه‌هایی وضع شود که زمینه اشتغال عادلانه مهندسان معدن خانم را به وجود آورد.
بازار کار گسترده رشته معدن
مجید عطایی پور استادیار دانشگاه و رئیس دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی امیرکبیر درباره مشکلات خانم‌های فارغ‌التحصیل رشته معدن می‌گوید: «با وجود آن که بسیاری از ویژگی‌های خانم‌ها باعث موفقیت آنها در مشاغل وابسته به معدن می‌شود، اما نگاه جنسیتی که نسبت به معدنکاری وجود دارد سبب شده خانم‌های فارغ‌التحصیل رشته معدن برای اشتغال با محدودیت‌های زیادی روبرو شوند.» او نگاه جنسیتی را منحصر به زندگی خانوادگی می‌داند و معتقد است اگر نگاه جنسیتی و برخوردهای سلیقه‌ای در گزینش معدنکاران وجود نداشته باشد، خانم‌های تحصیلکرده رشته مهندسی معدن در حوزه‌های مختلف مرتبط با این رشته می‌توانند حضور داشته باشند. عطایی پور گستردگی مشاغل وابسته به معدن را به‌عنوان نقطه قوت این رشته نام می‌برد که ظرفیت اشتغال‌زایی آن را افزایش می‌دهد. او توضیح می‌دهد: «یکی از ویژگی‌های قابل توجه رشته معدن تنوع و گستردگی مشاغل آن است و فرآوری مواد معدنی، فعالیت‌های اکتشافی، آنالیز مواد معدنی، طراحی الگوهای انفجاری، ساخت نیروگاه، سد، جاده و... از حوزه‌ها و مشاغلی است که مهندسان معدن خانم و آقا می‌توانند در آنها فعالیت کنند.»