همشهری- مهدی اسماعیل پور: صنایع و حمل و نقل، دو منبع اصلی تولید ذرات معلق در هوا هستند. این ذرات به میزانی کوچک هستند که به راحتی از منافذ بینی و گلو عبور کرده و بدون مانع وارد شش انسان شده و باعث بروز بیماری‌هایی چون عفونت، آسم، برونشیت، انواع سرطان و... می‌شود. بالغ بر ۲ میلیارد نفر در جهان، در معرض آلودگی هوا قرار دارند و سالانه تقریبا بین ۳ تا ۹ میلیون نفر در جهان به همین دلیل جان خودشان را از دست می‌دهند. آلودگی هوا عوارض مستقیم و غیرمستقیمی برای مردم و جامعه دارد و بیشترین بحث آلودگی هوا را در کشور های درحال توسعه شاهد هستیم.
سید محسن طباطبایی، دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در گفتگو با همشهری می‌گوید تهران می‌تواند در بحث مبارزه با آلودگی هوا از تجربه دیگر شهرهای موفق در این زمینه استفاده کند. « یکی از نمونه‌های موفق، شهر مکزیکوسیتی پایتخت کشور مکزیک است که به عنوان یک الگوی مناسب می‌شود به آن توجه کرد. در سال ۱۹۹۲ میلادی، سازمان ملل این شهر را به عنوان آلوده‌ترین شهر جهان معرفی کرد. شهر مکزیکوسیتی به واسطه برخی ویژگی‌ها از جمله محصور شدن از ۳ جهت توسط کوه‌ها و داشتن ۴ تا ۶ میلیون خودروی شهری اغلب آلاینده، شباهت زیادی به شهر تهران دارد. در شهر تهران هم طبق آمارهای موجود و با احتساب موتورسیکلت‌ها بالغ بر ۸ میلیون تردد روزانه ثبت می‌شود.»
۲۵۰ روز هوای پاک در شهری با ۲۰ میلیون جمعیت
او افزود: از آنجا که ظرفیت جمعیت پذیری تهران با درصد تردد خودروها تناسب چندانی ندارد، این شهر عملا یک ابرشهر آلوده محسوب می‌شود. مکزیکوسیتی که زمانی در صدر فهرست آلوده‌ترین شهرهای جهان قرارداشت و شهروندان مکزیکوسیتی در طول سال تنها ۸ روز هوای سالم داشتند، اما با کارهای بنیادی و زیرساختی که در راستای مقابله با آلودگی هوا در این شهر صورت گرفت، امروز نامش حتی دربین ۲۰ شهر آلوده جهان هم به چشم نمی‌خورد و تعداد روزهای هوای پاک در مکزیکوسیتی با جمعیتی بالغ بر ۲۰ میلیون نفر، اکنون به حدود ۲۵۰ روز در سال رسیده است.
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران توضیح داد: از جمله کارهای موثر که برای مقابله با آلودگی هوا در این کلانشهر انجام شد، افزایش و توسعه خدمات حمل و نقل عمومی با محوریت مترو و ایجاد خطوط تندرو اتوبوسرانی بود. البته در شهر تهران هم حدودا طی ۲۰ سال اخیر روند توسعه این دو بخش یعنی خطوط مترو و بی آرتی خوب و مناسب بوده است، اما باز هم متناسب با جمعیت( جمعیت ثابت و جمعیت مهاجر) نیست. جمعیت شب تهران تقریبا نصف جمعیت در روز است که مهم‌ترین دلیل آن به مهاجرپذیری بالای شهر بر می‌گردد.
کاهش سالانه ۸۰ هزار تن از دی اکسید کربن مکزیکوسیتی
وی افزود: از طرف دیگر شاهد این هستیم که توسعه عمودی تهران تقریبا متوقف شده و در حال توسعه افقی است که در این رابطه از جمله می‌توان به محله‌ها و شهرهای جدید در آن اشاره کرد که در اطراف و حاشیه ساخته شده و شکل گرفته است. البته تلاش‌هایی هم برای مقابله با حاشیه‌نشینی و شکل گرفتن شهرهای اقماری در اطراف تهران صورت گرفت که تقریبا هیچ کدام موفق نبود. در نتیجه توسعه افقی شهر باعث تشدید آلودگی تهران شده است. در مکزیکوسیتی تلاش شد تا بین توسعه حمل و نقل عمومی و رشد جمعیت، تناسب خوبی ایجاد شود. این شهر ۱۲ خط مترو دارد و شاهد استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در آنجا هستیم و عملا مردم تشویق شده‌اند تا کمتر از وسایل نقلیه شخصی استفاده کنند. همچنین سیستم و ناوگان اتوبوسرانی در مکزیکوسیتی حداکثر ظرفیت مسافرپذیری و حداقل آلایندگی را دارد و سالانه بالغ بر ۸۰ هزار تن از میزان آلاینده دی اکسید کربن این شهر کم کرده است.
طباطبایی گفت: موضوع بعدی در مکزیکوسیتی استفاده از دوچرخه همگانی است. در این شهر بالغ بر ۲۱ کیلومتر مسیر ویژه دوچرخه سواری ایجاد شد. در دوران مدیریت قبلی تهران هم تلاش شد تا این طرح اجرا شود، اما عملا به دلایلی مانند نداشتن ایمنی کافی، مسطح نبودن و وجود موانع و دست اندازها و... تجربه موفقی نبود. نوسازی ۹۰ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی و استفاده از اتوبوس‌های هیبریدی به جای اتوبوس‌های گازوئیلی از دیگر اقدامات مهم انجام شده در مکزیکوسیتی بود.
دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران به معاینه فنی خودرو در این شهر اشاره کرد و گفت: در مکزیکوسیتی بحث تست آلایندگی و معاینه فنی خودروها هر ۶ ماه یکبار بود. همچنین خودرو ها برای ورود به معابر شهری محدودیت‌هایی داشتند و فقط یکبار در هفته بود. ضمن اینکه استفاده از سرب در بنزین‌ها کاملا صفر شد. استفاده از مبدل‌های کاتالیستی اصل دیگر کارهای انجام شده در این بخش بود. کاتالیست‌هایی که در خودروهای ما استفاده می‌شود، مشکلاتی دارد. همچنین خروج کارخانه‌ها و کسب و کارهای آلاینده از شهر نیز انجام شد و حدود ۵۰ هزار کارخانه از داخل و اطراف این شهر به شعاعی از شهر جابجا شدند که حتی با تغییر جهت وزش باد یا تغییرات اقلیمی هم آلاینده‌های آنها نتواند وارد محدوده شهر شود.