همشهری آنلاین: خوشنویسی صرفاً نگارش زیبای کلمات نیست. در پس هر کلمه‌ای که به دست استاد خوشنویس به نگارش درمی‌آید، دنیایی از تعالی و تناسب و استواری وجود دارد که موجب دلنشین شدن این هنر اصیل ایرانی در چشم ببیننده می‌شود. خوشنویسی هنر تأنی و آرامش و وقار است و در زمانه‌ای که شتاب و غوغا و کم‌مایگی بر وجوه مختلف زندگی انسان سایه انداخته، دل سپردن به این هنر و لذت بردن از آن نیازمند شکیب و تعلیم است.
احمد زیرک، متولد سال ۱۳۵۹، از استادان انجمن خوشنویسان است که فراگیری خوشنویسی را سال ۱۳۶۷ آغاز کرد و از سال ۱۳۸۰ تا به امروز نیز به آموزش این هنر به علاقه‌مندان پرداخته است. او در چندین نمایشگاهی که برگزار کرده، چربدستی‌اش را در هنر خوشنویسی نشان داده است. علاوه بر تابلوهای نفیس و زیبایی که به خط او مزین است، نگارش نشان چهلمین جشنواره تئاتر فجر در نهایت خبرگی و ظرافت نیز در کارنامه وی دیده می‌شود. گپ‌وگفت ما را با این استاد خوشنویس درباره ویژگی‌های هنر خوشنویسی و جایگاه این هنر در میان نسل جدید می‌خوانید.
چطور شد به خوشنویسی علاقه‌مند شدید؟
خیلی اتفاقی. تابستان سال ۱۳۶۷ قصد ورود به کلاس‌های طراحی و نقاشی را داشتم که به علت پر شدن ظرفیت کلاس‌ها، وارد کلاس‌های خوشنویسی شدم. روزهای اول، با توجه به اینکه کم‌سن‌وسال بودم، خیلی خوب تمرین نمی‌کردم. یک بار سرمشقی را خوب نوشتم، اما استاد باور نداشت که کار خودم باشد و فکر می‌کرد یکی از بچه‌های بزرگ‌تر کلاس آن را برایم نوشته است. من هم برای اینکه ثابت کنم می‌توانم خوب بنویسم و آن خط کار خودم بوده، پرکارتر از قبل ادامه دادم و کم‌کم در مسابقات مدارس و شهرستان رتبه آوردم. تشویق معلمان مدرسه هم مزید بر علت شد و بیشتر به خوشنویسی علاقه‌مند شدم.
بعضی‌ها معتقدند خوشنویسی هنری ذاتی است و برخی دیگر بر این باورند تبحر در خوشنویسی حاصل تمرین و ممارست است. شما در این باره چه نظری دارید؟
با توجه به تجربه شخصی خودم و ۲۱ سال تدریس و تحقیقی که در این باره داشتم، معتقدم هنرهای تجسمی و علی‌الخصوص هنر خوشنویسی از طریق تلاش و استمرار قابل دستیابی است. هر شخصی با تلاش و ممارست می‌تواند به نتایج خوبی برسد، هرچند استعداد مسیر را کوتاه‌تر می‌کند. معمولاً اغلب هنرجویانِ مستعد در مدت کوتاهی دچار غرور کاذب می‌شوند و این امر مانع فراگیری بیشتر است. آموزش شامل فراگیری تکنیک‌هاست که با راهنمایی استاد دست‌یافتنی است، اما هنر به ذات و شخصیت افراد برمی‌گردد که شیرینی و ملاحت خط را شامل می‌شود. در اصول دوازده‌گانه خوشنویسی از «صفا و شأن» نام برده می‌شود که امضای خوشنویس است و مثل اثر انگشت تنها مختص خود اوست. این وجه از خوشنویسی یا ارثی است یا آموزشی که با تزکیه نفس و تغییر حالات و رفتار هنرجو پدید می‌آید. به همین دلیل است که می‌گویند خط افراد نشان‌دهنده شخصیت آنهاست.
پس معتقدید که خصوصیات درونی و معنوی خوشنویس در خط وی متجلی می‌شود؟
اگر از بحث تکنیک بگذریم و به جنبه صفا و شأنِ خط برسیم، متوجه می‌شویم که خصوصیات درونی و ذاتی خوشنویس کاملاً در خطش برملا خواهد شد.
شما مدرس انجمن خوشنویسان هستید و هر سال شاگردانی از سنین مختلف دارید. علاقه نسل جدید به خوشنویسی چقدر جدی است؟
این روزها رشته های متنوع و متعددی برای آموزش وجود دارد و خانواده‌ها شرایط فرهنگی و اقتصادی رشته‌های مختلف را با هم مقایسه می‌کنند. کسانی که در هر زمینه‌ای آموزش می‌بینند، دوست دارند زودتر به نتیجه برسند و زمان‌بَر بودن آموزش خوشنویسی باعث شده رغبت خانواده‌ها به آن کمتر شود. به نظرم نسل جدید با توجه به دیدگاه والدین وارد کلاس‌ها می‌شوند و رفتار پدر و مادر روی رفتار و شخصیت فرزندشان کاملاً تاثیرگذار خواهد بود. البته هنرجویان علاقه‌مند و مستعد هم در نسل جدید کم نیستند، ولی به پشتکار و راهنمایان خوب و دلسوز نیازمندند تا جدی‌تر به موضوع نگاه کنند.
کیفیت کار خوشنویسان جوان به پای کیفیت آثار استادان خوشنویس می‌رسد؟
خوشبختانه با توجه به امکانات فراوان امروز و دسترسی آسان به منابع مختلف در قیاس با گذشته، خوشنویسان جوان مستعدی داریم که اگر نگاه تئوریک خود را تقویت کنند، درک درستی از رسالتِ هنر و محیط پیرامون‌شان داشته باشند و، مهم تر از همه، اخلاقیات را رعایت کنند، جایگاه والایی در خوشنویسی خواهند یافت.
خوشنویسی را چطور می‌شود حفظ کرد و نسل‌های بعدی را با این هنر قدیمی آشنا ساخت؟
محیط در شکل‌گیری و اشاعه فرهنگ نقش بسزایی دارد. مدیران، مسئولان فرهنگی و خانواده‌ها می‌توانند بستر رشد و تعالی نسل جدید را فراهم سازند. در این راه نقش مدرسان دلسوز را هم نباید نادیده گرفت.