برای عاشقان پرواز، نمایشگاه هوایی تهران می‌تواند مکانی هیجان‌انگیز باشد. این نمایشگاه ۴۰هکتاری نه‌تنها نخستین و تنها مرکز دائمی نمایشگاهی در ایران و خاورمیانه به‌شمار می‌آید، بلکه از آن به‌عنوان مکانی برای آشنایی مردم با پرواز و صنعت هوافضا نیز نام برده می‌شود.

همشهری آنلاین - مریم باقرپور: نمایشگاه هوایی، از ۲بخش نمایشگاه(روباز) و موزه(سالن) تشکیل می‌شود. در بخش نمایشگاهی ۲۷فروند هواپیما در آن به نمایش درآمده که می‌توان از هواپیمای نظامی، مسافربری، سبک، امدادی و تاریخی صنعت هواپیمایی ایران نام برد. در بخش سالن هم ماکت انواع هواپیماهای مسافربری و نظامی، موتورهای برش‌خورده انواع هواپیماهای کلاسیک و نوین، قطعات اصلی هواپیماها و همچنین معرفی دستاوردهای صنعت هوایی ایران در کنار اتاقک سیمیلاتور(شبیه‌ساز پرواز) قرار گرفته‌اند. حتی لوکیشن فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی(اخراجی‌ها، ماهمه‌باهم‌هستیم، نون‌خ، نیسان‌آبی، زخم‌کاری، پایتخت و به‌وقت‌شام) را هم می‌توان در این مجموعه یافت. گشت‌وگذار در اینجا هم فال است و هم تماشا.

بوئینگ۷۲۷ شهباز

نخستین پرواز: ۴خرداد۱۳۴۶

آخرین پرواز: ۱۳۷۷

زمان ورود به نمایشگاه: ۱۳۷۷

معرفی: هواپیمای معروف رضاشاه که به‌تازگی پس از مدت‌ها تعطیلی امکان بازدیدش فراهم شده است، سال۱۳۵۳ توسط نیروی هوایی ارتش وقت خریداری شد و پس از تکمیل‌شدن بخش‌های ویژه و تجهیز آن به دستگاه اختلال فرکانس با نام «شهباز» پروازهای تشریفاتی مقامات و شخصیت‌های حکومتی را انجام می‌داد اما پس از مدت کمی در اختیار خانواده سلطنتی قرار گرفت. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران همچنان در اختیار نیروی هوایی ارتش بود تا اینکه تیرماه۱۳۶۱ به یکی از شرکت‌های هواپیمایی واگذار شد و نامش به «قدس» تغییر کرد. این هواپیما سال‌ها سفرهای داخلی و خارجی مقام‌های دولتی را انجام می‌داد تا اینکه سال ۱۳۷۷ بازنشسته شد. این هواپیما پس از طی ۱۸‌ماه برای عملیات بازسازی، دوباره در نمایشگاه قرار گرفت.

بوئینگ۷۲۷ تشریفاتی

نخستین پرواز: ۲۸اسفند۱۳۴۲

آخرین پرواز: اواخر سال۱۳۷۹

زمان ورود به نمایشگاه: دهه۸۰

معرفی: سی‌وپنجمین بوئینگ۷۲۷ به سفارش شرکت لوفتهانزا خریداری شد و ۱۲سال بعد یعنی اوایل فروردین سال۱۳۵۵ دولت وقت ایران این هواپیما را پس از تبدیل‌شدن به هواپیمای ویژه از بوئینگ خرید تا پروازهای تشریفاتی مقام‌های دولتی را با معرفه پروازی «میترا» انجام دهد. با تحقق انقلاب اسلامی و شروع جنگ تحمیلی، از تیرماه۱۳۶۱ این هواپیما در اختیار ایران‌ایر قرار گرفت و نام آن به «فلسطین» تغییر کرد. تا اینکه با پایان جنگ و از مهرماه۱۳۶۹دوباره به ناوگان تشریفاتی برگشت و از زمان بازنشستگی تاکنون در نمایشگاه هوایی قرار دارد.

توپولوف۱۵۴

نخستین پرواز: دی‌ماه۱۳۶۹

آخرین پرواز: ۳۰بهمن۱۳۸۹

زمان ورود به نمایشگاه: اوایل سال۱۳۹۰

معرفی: هواپیمایی که در محوطه باز نمایشگاه قرار دارد، داستان رفت و برگشت‌های زیادی دارد. این هواپیما سال۱۳۷۲ به ایران آمد اما تیرماه۱۳۷۳ از ایران رفت. ۴سال بعد در مهرماه۱۳۷۷ دوباره در اختیار شرکت هواپیمایی کشوری قرار گرفت. اما باز ماندگار نشد و مسافر بلغارستان برای ۸سال بود. ۳خرداد۱۳۸۷ اما باز به ایران برگشت و مسافران ایرانی را جابه‌جا ‌کرد تا اینکه پرواز توپولوف در ایران ممنوع و برای همیشه زمینگیر شد.

داگلاس ای‌۲۶

نخستین پرواز: تیرماه۱۳۲۱

آخرین پرواز: اوایل دهه۷۰

زمان ورود به نمایشگاه: اواخر دهه۷۰

معرفی: هواپیمای سبز و خاکی با نشان ستاره نمایشگاه، داگاس‌ای۲۶ است که توسط شرکت هواپیمایی داگاس در ایالت متحده آمریکا ساخته شد. این هواپیما برای نیروهای هوایی ارتش مورد استفاده قرار می‌گرفت و در کل دنیا ۲هزار و ۴۵۲ نمونه از آن ساخته شده است که معروف‌ترین آنها در نمایشگاه هوایی تهران قرار دارد چــون رکورددار ســفر به دور دنیاســت. این رکورد توســط یک تاجر معروف خودکار، به نام میلتوز رینولدز و خلبان جنگ جهانی دوم به نام بیل آدام انجام شد. هواپیما را پس از رکوردشکنی هایش، شــرکتی که در زمینه حفاری در ایران فعالیت می‌کرد، برای جابه‌جایــی کارمندان از اصفهان به تهران و برعکــس خرید. در نهایت در زمان بازنشستگی این هواپیما به نمایشگاه انتقال یافت.

بوئینگ۷۳۷ ایران‌ایر

نخستین پرواز: ۳اردیبهشت۱۳۵۲

آخرین پرواز: سال۱۳۸۵

زمان ورود به نمایشگاه: سال۱۳۸۵

معرفی: هواپیمای سفیدرنگ و غول‌پیکر بوئینگ حاشیه نمایشگاه، سال۱۳۵۲ زمانی که بر زمین فرودگاه مهرآباد نشست، نامش را «چهل‌ستون» گذاشتند؛ چون قابلیت‌های زیادی داشت و می‌توانستند از آن به‌عنوان هواپیمای باربری استفاده کنند. برای همین هم در بزرگ کارگو در جلوی هواپیما دارد. طول هر موتور این هواپیمای غول‌آسا به بیش از ۳‌متر با عرض یک‌متر می‌رسد و هر بالش هم ۱۵۴۹‌کیلوگرم دارد. این غول‌سفید تا سال۱۳۸۵ پرواز کرد؛ بدون اینکه حادثه‌ای را تجربه کند.

* نام هواپیما: بوئینگ۷۳۷

نخستین پرواز: ۲شهریور۱۳۵۳

آخرین پرواز: ۱۳۷۵

زمان ورود به نمایشگاه: اواخر دهه۷۰

معرفی: هواپیمایی با نشان یوزپلنگ و دماغه زرد و نارنجی نمایشگاه، ابتدا برای هواپیمایی عراق فعالیت می‌کرد اما پس از اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدانش به این کشور، دولت عراق برای درامان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود تعدادی هواپیما ازجمله همین هواپیما را سال۱۳۶۹ به ایران فرستاد که سال‌ها در مهرآباد پارک بود تا اینکه اواخر سال۱۳۷۵ به خدمت ناوگان تشریفاتی درآمد. البته با شروع پرواز و به‌وجودآمدن ایرادهای فنی در هواپیما و انصراف دولت در استفاده از آن، برای همیشه زمینگیر شد و چندسالی یک شرکت هواپیمایی از آن به‌عنوان انبار قطعه برای سایر ۷۳۷ها استفاده کرد تا اینکه در اختیار نمایشگاه قرار گرفت.

توپولوف۵۴

نخستین پرواز: ۱۳۷۰

آخرین پرواز: ۱۳۸۹

زمان ورود به نمایشگاه: اواخر سال۱۳۸۹

معرفی: این مدل هواپیما هنگام ساخت نمونه‌های اولیه‌اش به عنوان تحولی بزرگ در عرصه ساخت هواپیماهای توپولوف معرفی شد؛ چون اعلام شده بود که با موتورهای قابل اطمینان Soloviev نسبت به نمونه‌های قبلی بسیار اقتصادی‌تر و سریع‌تر است؛ بنابراین از ۲مرداد۱۳۸۱ به اجاره یکی از شرکت‌های هواپیمایی درآمد ولی ۲۵آذر۱۳۸۴ شرکتی دیگر آن را خرید. اما نمونه‌های این هواپیما روزهای خوشی را برای مردم ایران رقم نزدند و تنها در ۱۶سال، ۵حادثه بزرگ در زمینه سقوط یا آتش‌سوزی از این هواپیما در ایران رخ داد. در نتیجه عده‌ زیادی کشته شدند. به همین دلیل از ۳۰بهمن۱۳۸۹ پرواز هواپیمای توپولوف۱۵۴ در ایران ممنوع شد و این روزها فقط برای بازدید علاقه‌مندان در نمایشگاه است. به‌ویژه آنکه می‌توان از داخل این هواپیما هم دیدن کرد.

بمب‌افکن بی‌۲۶

نخستین پرواز: سال۱۹۱۸

آخرین پرواز: سال۱۳۵۲

زمان ورود به نمایشگاه: سال۱۳۶۵

معرفی: بمب‌افکن جنگ جهانی دوم(بی ۲۶) با مخزن پرتاب دستی بمب از نخستین هواپیماهایی است که در نمایشگاه هواپیمایی ارم جاخوش کرده است. این نوع بمب‌افکن ساخت کشور آمریکا بوده و در طول جنگ، توسط چند کشور متفقین ازجمله بریتانیا، آفریقای‌جنوبی و فرانسه مورد استفاده قرار گرفت. این بمب‌افکن در دوره‌ای به هواپیمای قاتل معروف شد. یک نمونه از این هواپیما در جریان جنگ جهانی دوم به ایران منتقل و پس از آن برای همیشه زمینگیر شد.

منبع: روزنامه همشهری