تاریخ انتشار: ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۸ - ۱۳:۳۴

علیرضاثنایی: از اوایل سال‌جاری میلادی ارتش سریلانکا عملیات گسترده‌ای را برای تصرف مناطق تحت تسلط جدایی طلبان تامیل در شمال این کشور آغاز کرده است...

 تا به چند دهه شورش مسلحانه این گروه برای کسب استقلال خاتمه دهد.
این حملات اکنون 5 ماه است که ادامه دارد و طی آن هزاران  غیرنظامی کشته‌ و مجروح و هزاران نفر دیگر بی‌خانمان شده‌اند.

سازمان ملل و دیگر نهادهای بین‌المللی، ارتش سریلانکا را به حمله به غیرنظامیان در مناطق از پیش امن اعلام شده متهم می‌کنند و ارتش هم می‌گوید که جدایی‌طلبان تامیل از غیرنظامیان به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کنند. سازمان ملل می‌گوید که در شمال سریلانکا  حمام خون به راه افتاده‌است.

با ادامه خونریزی و تنگ‌تر شدن حلقه محاصره جدایی‌طلبان تامیل به‌وسیله ارتش سریلانکا، تامیل‌ها از مردم بیگناه به‌عنوان سپر انسانی در مقابل حملات نظامیان دولتی استفاده می‌کنند و به بیش از ده‌ها هزار آواره بی‌گناه سریلانکایی در اراضی 17 کیلومتری تحت کنترل خود در شمال این کشور اجازه خروج نمی‌دهند.سرویس‌های اطلاعاتی سریلانکا شمار شورشیان تامیل را فقط حدود 500 تن تخمین زده‌اند که هم‌اکنون بیش از 40هزار نظامی آنان را محاصره کرده‌اند.

ارتش سریلانکا به تازگی تصاویر هوایی منتشر کرده است که نشان می‌دهد، افراد مسلح، شمار زیادی آواره سریلانکایی را به گروگان گرفته‌اند و با تیراندازی در اطراف آنان، مانع از فرارشان از منطقه درگیری می‌شوند.

جدایی طلبان تامیل که حدود 37 سال است با دولت سریلانکا در حال نبرد هستند، کلمبو را متهم به ممانعت از انتقال غیرنظامیان به منطقه امن می‌کنند. در عین حال گروه ببرهای تامیل اواخر آوریل درخواست برقراری آتش بس 48 ساعته داده بود اما دولت سریلانکا معتقد است شورشیان برای تجدید قوا چنین درخواست‌هایی را مطرح می‌کنند.

در حالی که کلمبو همچنان با درخواست‌ها برای برقراری آتش بس و فراهم کردن زمینه انتقال ده‌ها هزار غیرنظامی به مناطق امن مخالف است ارتش سریلانکا از موفقیت‌های قابل توجه و وارد آوردن ضربات مهلک به شورشیان تامیل خبر می‌دهد و هر دو طرف به درخواست سازمان ملل دایر بر ایجاد امکان تخلیه حدود 50هزار تن غیرنظامی که در منطقه تحت تسلط شورشیان در شمال این کشور گرفتار آمده‌اند، مخالفت می‌کنند.

همزمان کشتی‌های جنگی سریلانکا سواحل منطقه مولایتیوو در شمال شرقی این کشور و آخرین محل اختفای شورشیان تامیل را که گفته می‌شود ولوپیلای پراباکاران رهبر 54 ساله و دیگر فرماندهان ببرهای تامیل در آنجا حضور دارند، محاصره کرده‌اند و تلاش‌های این گروه برای شکستن حلقه محاصره با تلفات قابل توجهی همراه بوده و راه به جایی نبرده است.

همزمان تلاش‌های بین‌المللی برای پایان دادن به بحران راه‌اندازی شده است. علاوه بر سازمان ملل و کشورهایی مانند فرانسه و انگلیس که تاکنون میانجی‌گری‌های نافرجامی داشته‌اند، دولت هند نیز برخلاف میل باطنی و تحت فشار احزاب تامیل برای خاتمه جنگ در شمال سریلانکا و کمک به جنگ‌زدگان، دو تن از مقام‌های ارشد خود را برای قانع ساختن دولت سریلانکا به برقراری آتش بس در عملیات علیه مواضع گروه ببرهای تامیل به‌منظور خروج غیرنظامیان به کلمبو اعزام کرد و توقف فوری جنگ میان نیروهای دولتی و شورشیان تامیل را خواستار شد. دهلی نو، کلمبو را مسئول حفاظت از جان شهروندان این کشور برشمرد و از شورشیان تامیل نیز خواست از رفتار غیرانسانی با ساکنان منطقه جنگی به‌عنوان گروگان و سپر انسانی دست بردارند.

پیش از این با نخستین موج سرکوب این گروه در آغاز سال‌نو میلادی پارناب موکارجی، وزیر خارجه هند، در دیدار با ماهیندا راجاپاکسه ، رئیس‌جمهوری سریلانکا، تاکید کرده بود دهلی نو از ببرهای تامیل هیچ حمایتی نمی‌کند. هند به سبب اقلیت 60 میلیونی خود در ایالت تامیل نادو، و قرابت تاریخی با سریلانکا، همواره به‌عنوان وزنه متعادل‌کننده در دوره‌های سرکوب ببرهای تامیل، عمل می‌کرده است اما از زمان ترور راجیو گاندی به‌دست ببرهای تامیل، این گروه را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده است.

در سه دهه جنگ داخلی سریلانکا، حدود 70 هزار نفر کشته شده‌اند و هزاران نفر دیگر نیز از اواخر سال 2005 که دور جدید خشونت‌ها در سریلانکا آغاز شد، ‌جان خود را از دست داده‌اند. تاکنون بیش از 6 هزار و 500 تن از شهروندان غیرنظامی سریلانکا فقط در سال‌جاری میلادی کشته شده‌اند که این مسئله بسیاری از سازمان‌های ضدجنگ و حامی حقوق بشر جهان را به‌شدت نگران کرده است.

کلمبو که قصد دارد بحران پیش آمده را به نفع خود به پایان ببرداعلام کرد در حال بررسی عفو آن دسته از شورشیان تامیل است که تسلیم می‌شوند اما این عفو شامل رهبران این شورشیان نمی‌شود. به‌نظر می‌رسد این سخنان بیشتر به اقدامی تبلیغی برای تضعیف روحیه جنگجویان تامیل شبیه باشد زیرا ماهیندا ساماراسینگها ،وزیر حقوق بشر سریلانکا تصریح کرد درباره این عفو احتمالی، تصمیم نهایی اتخاذ نشده است و این بخشش شامل افرادی که به سبب ترور راجیو گاندی نخست‌وزیر اسبق هند تحت تعقیب هستند نمی‌شود.

دولت سریلانکا درخواست‌های آتش بس را حتی برای کمک‌های انسان دوستانه به‌منظور نجات ساکنان غیرنظامی گرفتار آمده در مناطق درگیر جنگ با گروه ببرهای تامیل، بهانه‌ای برای تقویت توانایی این گروه توصیف می‌کند و خواستار تسلیم همه شورشیان جدایی طلب است.

 ببرهای تامیل از کجا آمده‌اند؟

سریلانکا دارای 8 استان و 25شهر بزرگ و پایتخت آن کلمبو است.
این کشور در سال 1948 از انگلیس مستقل شد. تامیل‌ها به هنگام استقلال در حالی که بنابر اعلام اغلب منابع حدود 25 درصد جمعیت سریلانکا را تشکیل می‌دادند، ادعای تشکیل دولت مستقل را مطرح کردند. آنان مستنداتی در کتاب‌های تاریخی یافته بودند که براساس آن، تامیل‌ها در گذشته دور دارای سرزمینی مستقل به نام ایلام بوده‌اند. با این حال اقدام مسلحانه جدی برای تحقق این آرمان سال‌ها بعد آغاز شد.

سلیمان باندرانایکه ، از رهبران جنبش عدم‌تعهد، در سال 1969 در صدر حزب آزادی قدرت را در این کشور به‌دست گرفت و در نخستین اقدام زبان سینهالی را زبان رسمی کشور اعلام کرد که این عمل سبب بیزاری و ناراحتی تامیل زبان‌ها شد.

در دهه 1970، جوانان تامیلی حملات تروریستی خود را برضد‌اهداف و طرفداران حکومت، شروع کردند. درگیری‌ها بعد از حملات خشونت آمیز ضد‌تامیلی دولت تبدیل به جنگ داخلی شد و بسیار شدت گرفت و هیچ اقدامی نتوانست این آتش این مناقشه را که پیش از این آغاز شده بود فرو بنشاند.

در سال‌های 1987 تا 1990، ارتش هند جهت قرارداد صلح به جزیره دعوت شد و صلح‌نامه‌ای میان هندی‌ها و دولت سریلانکا به امضا رسید. براساس این قرارداد، مقرر شد خودمختاری بیشتری به نواحی تامیل نشین داده شود.

بعد از آنکه نیروهای هندی جزیره را در مارس 1990 ترک کردند، پس از یک دوره کوتاه مدت
 آتش بس، ببرهای تامیل بار دیگر حملات خود را در شمال و شرق این کشور آغاز کردند. جنگ داخلی سریلانکا در سال‌های 2002 تا 2005 به‌دلیل گفت‌وگوهای صلح با میانجیگری نروژ فروکش کرد، اما دور جدید درگیری‌ها بعد از روی کار آمدن ماهیندا راجاپاکسه در نوامبر 2005 از سرگرفته شد. در طول این سال نیز حوادث و درگیری‌های پراکنده به‌طور عملی فرایند صلح را به بن بست کشانده بود. راجا پاکسه که یک سینهالی افراطی است، هرگونه امتیاز‌دهی به جدایی طلبان تامیل را مردود می‌داند. با این حال وی در سال 2008 با برگزاری نشست تمامی احزاب کوشید به راه‌حلی سیاسی برای حل معضل تامیل‌ها دست یابد.

پیش از این نیز تلاش‌هایی برای جذب اجتماعی تامیل‌ها صورت گرفته بود. بر این اساس در دهه‌های 1970 و 1980 که قوانین اساسی جدیدی برای کشور نوشته شد، جذب اقلیت تامیل مورد توجه قرار گرفت و اصولی پیش‌بینی شد که حقوقی برای اقلیت‌ها قائل می‌شد. به‌عنوان مثال زبان تامیل در کنار زبان سینهالی، زبان رسمی کشور اعلام شد و نظام حزبی و انتخاباتی به‌گونه‌ای طراحی شد که اقلیت‌های نژادی، مذهبی یا ایدئولوژیکی بتوانند در مسئله سیاستگذاری و اداره کشور نماینده داشته باشند.

این سیاست‌ها بخش‌هایی از احزاب تامیل را به وفاداری به وحدت ملی و مشارکت در صحنه سیاسی کشانید اما سازمان ببرهای تامیل همچنان بر خواست خود برای تشکیل دولت مستقل تامیل در شمال و شرق کشور پایبند ماند و برای رسیدن به این آرمان، نبرد مسلحانه‌ای را آغاز کرد که به‌طور جدی از سال 1983 تاکنون ادامه دارد.

سازمان ببرهای تامیل بر یک شبکه جهانی مؤثر تکیه کرده و از طریق پول‌های ارسالی تامیل‌های مهاجر و همچنین قاچاق‌های گوناگون تقویت می‌شود. بیش از 30 درصد تامیل‌ها در اروپا، آمریکا و کشورهای اسکاندیناوی زندگی و اغلب‌شان با پول‌های ارسالی، از آرمان استقلال طلبی حمایت می‌کنند.

سازمان ببرهای تامیل دارای 34 دفتر در کشورهای جهان به‌ویژه در کشورهای اروپایی و مشترک المنافع است. مشهور است این گروه مالکیت شمار قابل توجهی از کشتی‌های باربری را که مشکوک به حمل سلاح و مواد‌مخدر از شرق به غرب و بالعکس است، در اختیار دارد.

موقعیت راهبردی سریلانکا و آینده ببرهای تامیل

سریلانکا در منطقه اقیانوس هند، از موقعیت راهبردی مهمی برخوردار است که این مسئله
موجب شده تا این کشور از این جهت در منطقه اقیانوس هند و همچنین در صحنه بین‌الملل مورد توجه قرار گیرد. اعلام اقیانوس هند به‌عنوان منطقه صلح که از طرف سریلانکا به سازمان ملل پیشنهاد شد، به این دلیل بود که سریلانکا می‌خواست تا از بروز رقابت و مبارزه قدرت‌های بزرگ در منطقه اقیانوس هند جلوگیری شود.

واقع شدن در حد وسط خطوط کشتیرانی بین‌المللی و نزدیکی به پایگاه آمریکایی دیه‌گو گارسیا ازجمله عواملی هستند که موجب اهمیت سریلانکا از نظر سوق‌الجیشی شده است. یکی از مناطق سریلانکا که به‌علت ویژگی‌های خود به موقعیت راهبردی این کشور شکل ویژه‌ای بخشیده، بندرترینکو مالی، واقع در ساحل شرقی سریلانکا است. این بندر که یکی از مهم‌ترین و بزرگترین بنادر دنیا است، به لحاظ برخورداری از عمق زیاد و صخره‌های فراوان و نزدیکی به پایگاه دیه‌گو گارسیا در راهبرد جدید بین‌المللی به‌تدریج نقش تازه‌ای برای خود کسب می‌کند.

ناظران سیاسی معتقدند با سرآمدن کاسه صبر دولت سریلانکا، کلمبو عزم خود را جزم کرده است تا پس اززمانی بیش از سه دهه تحمل فشارهای مجامع غربی برای مهار خشونت‌های این کشور، با گسترده‌تر کردن دامنه فعالیت‌های نظامی خود برای همیشه از شر ببرهای تامیل رها شود. با این حال فعلا غیرنظامیان بیگناه اصلی‌ترین قربانیان این مناقشه هستند.