زهرا خلجی- همشهری آنلاین: اما شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی به مدد تلاش و تجربه متخصصان موفق شده‌اند در سال‌های اخیر نیاز کشور را به واردات داروهای خارجی کم کنند. یکی از این شرکت‌ها که در پارک علم و فناوری پردیس مستقر است، موفق شده داروی درمان سرطان لنفوم را به بازار دارویی کشور معرفی کند.
این شرکت دانش‌بنیان فعالیت خود را از سال۱۳۸۱آغاز کرده و تاکنون ۴۰ محصول دانش‌بنیان را به بازار دارویی کشور عرضه کرده است که همگی برای نخستین بار و با فناوری بومی تولید شده‌اند. در بین این داروها، مهم‌ترین قرص ایبروتینیب (ibrutinib) است که در بیست و یکمین اجلاس سالانه پارک فناوری پردیس رونمایی شد.
دکتر سحر بهمنی، مدیرعامل شرکت زیست تخمیر، متخصص داروسازی و هدایت‌کننده تیم تحقیق و توسعه ساخت این داروی مهم داخلی است. او در سال۹۹ نیز موفق به کسب رتبه دوم کارآفرین برگزیده شهری با رأی مردم شد. او در گفت‌وگو با همشهری درباره جزئیات ایبروتینیب و سایر داروهای در دست توسعه این شرکت توضیحات بیشتری داد.
- فرایند ساخت قرص ایبروتینیب تا رسیدن به محصول نهایی و عرضه به بازار دارویی کشور چه مدت زمان برد؟
ساخت ایبروتینیب پروژه‌ای تقریبا ۵ساله بود. از سال ۹۷که ایده آن به‌عنوان یک پروژه بنیادی در شرکت مطرح شد. برنامه‌ریزی آن از تولید ماده مؤثره دارویی که فرایند ساخت جداگانه‌ای دارد تا رسیدن به محصول نهایی انجام شد. طی ۵سال این فرایند انجام و تکمیل شد تا در نهایت به شکل دارویی فعلی در داروخانه‌های کشور عرضه شد.
- چطور شد که به ایده اولیه ساخت این دارو مشخصا به‌عنوان درمان سرطان لنفوم به ذهن تیم تحقیق و توسعه رسید؟
افراد زیادی در کشور به این بیماری مبتلا هستند و تا پیش از این درگیر درمان‌هایی بودند که بسیار پرهزینه و گران بود. این دارو هم در دنیا به‌عنوان درمان سرطان لنفوم مطرح شده بود؛ به‌طوری که مصرف آن حداقل ۵سال به عمر فرد مبتلا اضافه می‌کند. از آنجایی که مولکول منتخب برای ساخت این قرص، علائمی از درمان این بیماری نشان داده بود برای همین برای تولید قرص درمان سرطان لنفوم انتخاب شد.
- پس این دارو مشابه خارجی هم دارد؟
بله، مشابه خارجی زیادی دارد و همه آنها مجوز و تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا را دارند. البته واردات آن هم برای کشور بسیار هزینه بر است و هم برای بیمار.
- با این تفاسیر ایران چندمین کشور سازنده ایبروتینیب است؟
در حال حاضر ایران جزو ۵کشور اول سازنده این داروی بسیار مهم است.
- متخصصان درمان سرطان و بیماران در داخل کشور چقدر برای استفاده از این داروی کاملا ایرانی، اشتیاق داشته‌اند؟
از آنجایی که جامعه هدف همین افراد هستند و این قرص هم تأییدیه سازمان غذا و داروی ایران را دارد، بسیار مورد اعتماد و استفاده است.
- این قرص با چه اسم تجاری و چه دوزهایی در دسترس است؟
ایبروتینیب با اسم تجاری بروکا در دوزهای ۱۴۰ و ۴۲۰میل در داروخانه‌های کشور موجود است.
- قیمت تمام‌شده و تعیین شده آن برای بیماران مناسب است؟
این دارو در حال حاضر با قیمت هر بسته ۲۰میلیون به فروش می‌رسد که اگرچه گران به‌نظر می‌رسد، اما در مقایسه با نمونه خارجی این رقم تقریبا بین ۲۰ تا ۵۰ کمتر است. از این نظر برای بیماران بسیار به صرفه‌تر است. اگرچه ما برای قراردادن این قرص تحت پوشش بیمه تلاش کردیم اما هنوز از نتیجه آن خبر ندارم.
- باتوجه به قیمت بسیار پایین با نمونه خارجی می‌توان گفت صرفه‌جویی ارزی زیادی هم با تولید آن در داخل شده است؟
بله، می‌توانیم بگوییم با بی‌نیازی از واردات ایبروتینیب ما چیزی حدود ۱۰میلیون دلار صرفه جویی ارزی در این مورد داشته‌ایم.
- شرکت با توجه به پیشینه تولید داروهای مختلف، برای درمان سایر سرطان‌ها و حتی بیماری‌های خاص برنامه دارد؟
استراترژی ما در این شرکت استراترژی توسعه است. فاز شروع به فعالیت این شرکت برای افزایش و بهبود سلامت جامعه با توسعه و فرهنگسازی استفاده از داروهای پروبیوتیک است. این مسیر در حال ادامه است و همپا با رشد این شرکت، از ۵سال گذشته در سایر زمینه‌های دیگر ازجمله تولید دارو برای بیماری‌های خاص مرتبط با سیستم ایمنی و سرطان و آرتریت روماتویید در حال فعالیت هستیم. برنامه ما این است که این داروها به طریقی در کشور تولید شوند که از واردات حتی واردات ماده مؤثره هم بی‌نیاز شویم. بنابراین در این شرکت ابر پروژه داروهای مرتبط با بیماری‌های خاص در دستور کار تیم تحقیق و توسعه هست و تعدادی از آنها مانند ایبروتینیب به مرحله نهایی رسیده و در بازار دارویی کشور جا افتاده است. سایر داروهای در دست تحقیق و توسعه نیز طی یک یا ۲سال آینده به نتیجه خواهند رسید.
- تیم سازنده پشت این داروی مؤثر و کاملا بومی را چه افرادی تشکیل می‌دهند؟
تیمی متشکل از همکاران داروساز با تخصص‌هایی ازجمله شیمی دارویی، داروسازی صنعتی و همچنین شیمی‌دان‌ها با تخصص‌های شیمی عالی و شیمی تجزیه در این شرکت کار ساخت این داروها را برعهده دارند.
بیشتر بخوانید:
- ایرانی‌ها پرنده هوشمند طلایی به هوا می‌فرستند