به گزارش همشهری آنلاین، دستگاه دیپلماسی ایران از روز اول نبرد طوفان‌الاقصی تا به حال در راستای جنگ غزه فعال بوده است. اما موضوع اساسی و مهم این است که فعالیت وزارت امور خارجه ایران در چه بستر و شرایطی بوده و دستاورد حسین امیر عبداللهیان و همکارانش در این میدان دیپلماسی چیست؟ هنوز برای بسیاری از مخاطبان ایرانی و عرب‌زبان اثرگذاری ایران در دیپلماسیِ مربوط به جنگ غزه، شاید آنچنان که باید و شاید روشن نباشد. برای بررسی این مسأله با محمد ایرانی سفیر سابق ایران در کویت و اردن، همچنین کارشناس مسائل خاورمیانه گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه حاصل کار را می‌خوانید.
ایران، بازیگر متمایز منطقه است
ایرانی در ابتدا گفت: به نظرم وضع تا حد قابل توجهی روشن است. اولاً باید گفت مخاطبان ایرانی تحلیل‌های مربوط به جنگ غزه را با ملاحظات سیاسی می‌بینند و نوع نگاه‌ها به غزه، فلسطین، محور مقاومت، دولت و... در این نتیجه‌گیری‌ها مؤثر است. اما اساساً باید این را بیان کرد جمهوری اسلامی با توجه به نوع نگاهی نسبت به فلسطین، محور مقاومت، رژیم صهیونیستی، استیفای حقوق مردم فلسطین و جنبش‌های مسلحانه در سرزمین‌های اشغالی دارد، نسبت به سایر بازیگران منطقه‌ای متمایز است.
کشورهای عربی، حماس سیاسی می‌خواهند، نه حماس مقاومت
وی افزود: ایران کشوری است که صراحتاً از مقاومت فلسطینی در برابر رژیم اشغالگر قدس دفاع می‌کند و پشتیبان گردان‌های عزالدین قسام و سرایاالقدس است. این درحالی است که بدون تعارف باید اشاره کرد سایر کشورهای منطقه‌ای این چنین نیستند و اساساً حضور اسرائیل در کنار فلسطین را پذیرفتند! این دولت‌ها در منطقه اساسا با حماسِ نظامی و مقاومتی مخالف هستند و در بهترین حالت حماس را در قالب تشکیلاتی سیاسی می‌پذیرند، این چیزی است که من بدان باور دارم. نمونه بارزش تشکیلات دولت خودگردان است که دولت کشورهای عربی بیش از حماس با آن در ارتباط هستند و طرف محمود عباس را می‌گیرند، حتی در سال 2006 که حماس رأی آورد هم این دولت‌های عربی طرف حماس را نگرفتند!
کشورهای عربی نیم‌نگاه جدی به غرب در مناسبات منطقه‌ای دارند
سفیر سابق ایران در اردن ادامه داد: در کل کشورهای عربی چندان با سیاست ایران در قبال فلسطین همسو نیستند، گرچه در این ایام سخت دائماً از دلسوزی و دفاع از مظلومان غزه سخن می‌گویند. همچنین موضوعات قومی و عرق عربی را هم در فاصله گرفتن از ایران بی‌تأثیر نباید دانست. کشورهایی مثل مصر و اردن و دولت‌های حاشیه خلیج فارس؛ اساسا در تعیین مناسبات و اخذ سیاست‌های منطقه‌ای خود نیم‌نگاه جدی به غرب دارند و چندان در پی ایجاد چالش و تنش با این کشورهای غربی و در رأس آن‌ها آمریکا نیستند. همچنین ما شاهدیم اختلافاتی که با ایران بر سر مسائل منطقه‌ای دارند موجب شده در برخی از اجلاس‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران را دعوت نکنند.
دستگاه دیپلماسی ایران هرکاری می‌کند تا همسویی کشورهای ضداسرائیلی تقویت شود
ایرانی بیان کرد: اما با این حال دستگاه دیپلماسی ایران و شخص وزیر خارجه دائماً در تلاش است تا راهی را برای ایجاد همسویی با کشورهای ضداسرائیلی بیابد و در این میدان اثرگذاری خود را روزبه‌روز مؤثرتر کند. البته ایران فقط یک سر موضوع است، باید به طرف‌های دیگر هم نگاه کرد که اساساً نگاهشان به ایران چیست و آیا برای حضور بیشتر ایران در تصمیم‌گیری‌ها موافق هستند یا خیر. وضعیت ما به گونه‌ای است که حتی نمی‌گذارند کمک‌های ما به مردم فلسطین منتقل شود و معلوم نیست کمک‌رسانی‌های ایران به دست فلسطینیان می‌رسد یا خیر! در بسیاری از ابعاد جمهوری اسلامی کار خودش را کرده است و این چیزی است که سایر کشورها بدان اذعان داشته و دارند و اثرگذاری ایران مشخص است. اما در بعد رسانه‌ای و بازتاب اثر حضور ایران در بحث جنگ غزه باید گفت، فعالیت رسانه‌ای یعنی روایت دیدگاه‌ها. حقیقت آن است که در سطح اثرگذاری رسانه‌ای دست ما بسته است و آن قدرتی که مثلاً الجزیره و سایر رسانه‌ها چه عربی و چه غیرعربی در صحنه رسانه دارند، ما نداریم. واقعاً چند درصد مخاطبان اخبار جنگ غزه به روایت خبرنگاران ایرانی اعتنا می‌کنند؟ حجم کار ما با آنچه که سایر رسانه‌ها دارند قابل مقایسه نیست.
این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: ایران با دو کشور ترکیه و قطر در کلیتی نسبت به فلسطین همسو است لذا می‌تواند از طریق این دو کشور در برهه‌هایی اعمال کنشگری قابل توجهی داشته باشد، مثلا سر بحث ایجاد آتش‌بس یا تداوم آن ایران می‌تواند با تقویت هماهنگی و همسویی با این کشورها اثرگذاری قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.