همشهری- محمد سرابی: کار هرس زمستانی با دستورالعمل‌های ابلاغ شده از سوی سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران به ادارات فضای سبز مناطق بیست و دوگانه انجام می‌گیرد و به صورت همزمان در شهر اجرا می‌شود.مدیرعامل درباره هرس درختان شهر به همشهری می‌گوید: «عملیات هرس فعلی که در فضای سبز شهر تهران انجام می‌شود بخشی از هرس زمستانه است که هر سال از نیمه اول یا دوم آذرماه آغاز می‌شود و تا میانه دی‌ماه ادامه دارد. درختان مناطق شمالی در نیمه اول و درختان مناطق جنوبی در نیمه دوم این ماه هرس می‌شوند زیرا شرایط دمایی در شمال و جنوب شهر متفاوت است.»
علی‌محمد مختاری با اشاره به اینکه عملیات هرس باید تا قبل از بارش برف‌های زمستانی انجام شود. می‌افزاید: «در این مدت درختان پهن برگ که بر خلاف درختان سوزنی برگ در فصل سرد به خواب رفته‌اند، به صورت سبک هرس می‌شوند. شاخه‌های خشکیده و آفت‌زده بریده و پاجوش و ریشه‌جوش‌ها از درخت جدا می‌شوند.»
چرا درختان شهری باید هرس شوند؟
نوعی از هرس نیز خارج از فصل سرد انجام می‌شود. مختاری می‌گوید: «وقتی شاخه‌های درختی در مقابل تابلوها ترافیکی قرار گیرد یا با سیم‌های برق یا دیگر تاسیسات شهری برخورد داشته باشد باید این شاخه‌ها را کوتاه کنیم. همچنین گاهی اوقات شاخه‌ها درخت به یک سمت رشد می‌کند و احتمال دارد تنه درخت به این دلیل سقوط کند. در این مواقع صرف نظر از فصل سرد یا گرم باید شاخه‌ها را کوتاه کنیم.»
هرس تاج درختانی که شاخه‌های بسیار متراکم دارند نیز برای رسیدن نور و هوا به شاخه‌های اصلی انجام می‌شود و با سبک کردن تاج درخت، شادابی آن افزایش پیدا می‌کند. دسته دیگر هرس درختان نیز برای درخت‌هایی انجام می‌گیرد که جابه‌جا می‌شوند و به دلیل این که ریشه‌ها هنوز در محل جدید رشد نکرده‌اند، باید تاج درخت را کوتاه کرد تا با شاخه‌ها تناسب داشته باشد. درختان سوزنی برگ که هیچ‌گاه به خواب زمستانی نمی‌روند نیز در برخی ایام سال هرس می‌شوند که بیشتر به صورت شکل‌دهی به ظاهر آن است.
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران درباره کیفیت هرس درختان می‌گوید: «طبق قوانین و رویه‌ای که از گذشته در شهرداری اعمال می‌شد، هرس درختان باید همیشه با نظارت یک کارشناس انجام شود تا به گیاهان آسیب وارد نشود و ایمنی شهروندان و کارگران نیز به خطر نیفتد.»
ناحیه قطع شده شاخه درختان آسیب‌پذیر است و ممکن است راهی برای ورود عوامل بیماری‌زا باشد. به گفته مختاری نقاط قطع شده با چسب هرس و داروهای قارچ‌کش و حشره‌کش پوشانده می‌شود تا درخت از این ناحیه دچار پوسیدگی و بیماری نشود.
بیشتر بخوانید: آشنایی با سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران
سرشاخه ها بعد از هرس چه می شوند؟
شاخه‌های قطع شده درختان و برگ و قطعات چوب به مراکز تولید چیپس انتقال پیدا می‌کند. تهران دارای ۴ مرکز تولید چیپس از چوب است که در آن شاخه‌های درختان خرد می‌شود تا بتوان آن‌ها را مانند برگ‌های خشک به صورت کود گیاهی درآورد. هرس کردن درختان و جارو کردن برگ‌های پاییزی مرحله‌ای برای تولید کمپوست در فضای سبز شهر تهران است. مختاری می‌گوید: «تلاش ما این است که نه تنها بقایای گیاهی به طبیعت برگردد، بلکه اگر درختی به دلیل شکستگی یا پوسیدگی قطع شود، در همان محل و با همان گونه گیاهی جایگزین شود. جابه‌جایی درختانی که ریشه لخت دارند هم باید در همین فصل انجام گیرد و برخلاف درختانی که در گلدان یا پیت‌حلبی کاشته شده‌اند، نمی‌توان آن‌ها را در فصل دیگری انتقال داد»
هرس درختان بر اساس اصول علمی و اکولوژیک هر درخت انجام می‌شود و شرایط زمانی و محل استقرار درخت در آن نقش دارد. در سال‌های اخیر مشکل تامین آب در فصل گرم باعث شده است که شهرداری به دنبال منابع جدید آب مانند پساب تصفیه‌شده باشد. بارش‌های اندک در فصل پاییز و زمستان هم مشکلی برای ذخایر آب پایتخت هستند. مختاری در پایان می‌گوید: «هرس کردن درختان در انتهای پاییز باعث می‌شود که درباره شکسته‌شدن شاخه درختان در اثر بارش برف زمستان نگرانی نداشته باشیم. البته که امیدوار هستیم امسال بارندگی‌های زیادی داشته باشیم تا بتوانیم از آن‌ها برای آبیاری فضای سبز شهر استفاده کنیم و درختانی که زندگی همه ما به آن وابسته است را زنده نگه داریم».
بیشتر بخوانید: تصاویر | هرس زمستانه درختان پایتخت در آغاز خواب زمستانی