به گزارش همشهری آنلاین ۶۲ سال پیش وقتی صدای دستگاه‌ها در گوش شهر پیچید و کارگران صبح آفتاب نزده راهی کارخانه شدند، کام‌شان شیرین شد. کارخانه دیگر برایشان یک محل کار ساده نبود، بخشی از هویت‌شان شده بود و با دل و جان دوستش داشتند. نان سفره‌شان از دل همین قندهای سپید در می‌آمد.
حالا بعد از یک دهه خاموشی کارخانه قند قهستان، دو روز است که گروه گروه کارگران راهی کارخانه می‌شوند؛ کارخانه‌ای که برای حدود ۲۰۰ نفر به طور مستقیم و حدود ۲هزار نفر به صورت غیرمستقیم اشتغالزایی کرده‌است.
زنده‌شدن خاطرات جمعی
کارخانه قند قهستان سال ۱۳۴۸ پا گرفت و ۲ سال بعد با نام شرکت سهامی عام قند قهستان در مرزی قهستان از شهرستان درمیان آغاز به کار کرد. بیراه نیست که لقب پیرترین صنعت خراسان جنوبی را هم یدک می‌کشد. کارخانه روزهای اوج و فرود زیادی را به چشم دید؛ زمانی که با ظرفیت ۵۰۰ تن چغندرقند در روز، کارگران سه شیفت کار می‌کردند تا روزی که خشکسالی گریبان زمین‌های کشت چغندرقند را گرفت و سایه تعطیلی بر کارخانه افتاد. کارخانه باز هم دوام آورد و سعی کرد زیر بار بدهی کمر خم نکند. با این حال درست ۱۰ سال پیش در سال ۱۳۹۲ درهای کارخانه قند قهستان بسته شد و به جای گپ و گفت ۳۲۰ کارگر و صدای دستگاه‌ها، سکوت و خاموشی طنین‌انداز شد تا اینکه زمزمه‌های احیای واحدهای تولیدی و کارخانه‌ها شنیده شد. کارگران بیکار کارخانه که به هر دری زده بودند تا برای خودشان شغلی دست و پا کنند، برای بازگشایی کارخانه ثانیه‌شماری می‌کردند.
یکی از کارگران کارخانه که بیکاری ناشی از تعطیلی کاخانه قند قهستان را تجربه کرده به همشهری می‌گوید: «در شهرستان درمیان یک کارخانه دیگر هم هست؛ کارخانه سیمان باقران، اما کارخانه قند برای ما چیز دیگری است. هریک از ما بستگانی داشتیم که رزق و روزی‌اش از این کارخانه بود. پدر یا پدربزرگ یا حتی بستگان دور در دورهمی‌ها و مهمانی‌ها از خاطرات کارخانه می‌گفتند. این کارخانه قدیمی است و برای همین هم جزئی از شهر شده. نباید تعطیل باشد. بخشی از خاطرات ما به این کارخانه زنده است.»
مردم شهرستان یک دهه با دغدغه تعطیلی کارخانه دست و پنجه نرم کردند و مطالبه احیای کارخانه را داشتند. نه فقط ۱۵۰ کارگر باقی‌مانده بیکار شدند، بلکه امرار معاش ۳ هزار پیمانکار چغندرقند کارخانه هم دستخوش تغییر شد به طوری که به گفته جواد قناعت، استاندار خراسان جنوبی، اثرات منفی که گلایه از تعطیلی این کارخانه ایجاد کرده بود به مراتب بیشتر و آسیب‌رسان‌تر از بیکاری بود.
ساز و کار استخدام در کارخانه
فرماندار شهرستان درمیان به همشهری می‌گوید: «ناراحتی و گلایه مردم شهرستان با احیای کارخانه قند قهستان رفع شد و روحیه امید جای آن را گرفت.» مهدی فرجامی‌فرد، برنامه‌های پیش رو برای رونق اقتصادی را نیز این‌طور مطرح می‌کند: «با رونق صنایع تبدیلی از جمله بیسکوئیت‌سازی و صنایع تبدیلی از محصولات شاخص خراسان جنوبی مانند زرشک، زعفران و عناب، تولیدات کارخانه قند قهستان نیز بیشتر می‌شود و از ظرفیت هر دو خط تولید بهره خواهیم گرفت. به دنبال آن اشتغال غیر مستقیم نیز بیشتر خواهد شد. راه اندازی مجتمع کشت و صنعت و استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه نیز انجام خواهد شد تا تولید کارخانه فقط به فصل برداشت چغندرقند محدود نشود و در طول سال فعال باشد.»
کشت فراسرزمینی چغندرقند برای تامین ۲۵۰۰ تن چغندرقند از دشت فراه افغانستان، نقطه هم مرز قهستان، نیز به زودی انجام می‌شود.
اولویت اشتغال در کارخانه دوست‌داشتنی اهالی درمیان با افراد بومی شهرستان است که یک دهه قبل در آن شاغل بودند و به سن بازنشستگی نرسیدند. فرجامی‌فرد می‌گوید: «این تصمیم باعث خوشحالی بسیاری از شاغلانی شد که با تعطیلی کارخانه بیکار شدند. بعد از آن اولویت با فرزندان بازنشستگان کارخانه است.»
کارخانه پیر اما زنده و پویای شهرستان درمیان هنوز هم مثل مادری مهربان فرزندان خود را در آغوش گرفته؛ انگیزه آغاز روزشان و امید به مهاجرت معکوس شده‌است.
بیشتر بخوانید:
نقش روس‌ها در تعطیلی کارخانه قند در ایران | داستان شیرین «قند» طهران
پایتخت زرشک جهان اینجاست