این امید تا چه حد قابل تحقق است و قیمت نفت آیا به سطحی خواهد رسید که برخی تولید‌کنندگان به‌دنبال آن هستند.در این زمینه با محمد علی خطیبی، نماینده دائم جمهوری اسلامی در اوپک گفت‌وگو کرده‌ایم.
- افزایش قیمت نفت در هفته‌های اخیر ناشی از چیست؟
در حال حاضر شرایط بازار به‌گونه‌ای است که عوامل اصلی در بازار یعنی عرضه و تقاضا ضعیف است. در عین حال روند ذخیره‌سازی‌‌ها بالاست. متوسط ذخیره نفت خام در مدت اخیر در کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (او‌ای سی دی) به بالاتر از 62 روز رسیده که این میزان بالاتر از متوسط 5 سال قبل که 52 روز بود، است.
علاوه بر این، تولید‌کنندگان نیز 130 میلیون بشکه نفت خام روی نفتکش‌ها به‌صورت شناور ذخیره دارند. این شواهد نشان می‌دهد خبرهایی که در مورد افزایش قیمت نفت در این روزها شاهد هستیم ناشی از عوامل بنیادی بازار نیست بلکه دلایل غیربنیادی است که موجب افزایش قیمت نفت خام شده است و این عوامل غیربنیادی هر لحظه ممکن است که موجب شوند روند بازار عکس شود. چون تاثیر عوامل غیربنیادی پایدار نیست و اگر پایدار هم باشد قابل اعتماد نیست.
- پیش از این قیمت مناسب برای شرایط امروز بازار نفت را 70 تا 80 دلار اعلام کرده بودید، آیا شرایط امروز بازار تحقق چنین قیمتی را عملی می‌کند؟
70 تا 80 دلار قیمتی است که مطالعات کارشناسی صورت گرفته برای صنعت نفت مناسب می‌داند، ولی با توجه به شرایط بنیادین فعلی بازار نفت رسیدن به این سطح از قیمت و پایداری آن بعید است.
اما اگر وضع عرضه و تقاضای نفت در بازار متناسب باشد و ذخیره‌سازی نفت خام به سطح متوسط 5 سال قبل بازگردد دستیابی به این قیمت در شرایط متعادل بازار امکان پذیراست.
- عوامل غیربنیادی چیست که موجب افزایش قیمت شده است. ممکن نیست این عوامل باردیگر موجب افزایش قیمت به بالای 100 دلار شود؟
عوامل غیربنیادی را می‌تواند در تحولات بورس‌های بین‌المللی و کاهش قیمت دلار و تحولات سیاسی و روانی بازار دسته‌بندی کرد. اینکه این عوامل موجب شود باردیگر قیمت نفت را به بالای 100 دلار برساند در‌حال حاضر و با توجه به شرایط جاری اقتصادی بعید است.
ولی این عوامل همواره آثار غیرواقعی و خارج از روند بازار بر قیمت نفت داشته است. زمانی که قیمت نفت بالای 100 دلار رسید مازاد عرضه در بازار وجود داشت و تقاضا کمتر از عرضه بود. امروز هم با وجود کاهش بیش از 4 میلیون بشکه از تولید اوپک هنوز عرضه با تقاضا هماهنگ نیست.
بنابراین عوامل غیربنیادی مانند معاملات کاغذی در بورس کالا و کاهش قیمت دلار در قیمت نفت مؤثر هستند. اما تولید‌کنندگان نفت به‌طور اصولی به‌ویژه اعضای اوپک براساس عوامل بنیادی یعنی عرضه و تقاضای نفت تصمیم‌گیری می‌کنند و نه عوامل غیربنیادی.
- آیا در اجلاس آینده، کاهش تولید در دستور اعضای اوپک قرار دارد؟
براساس شواهد موجود، کاهش تولید در اجلاس 28 می بعید به‌نظر می‌رسد ولی امکان هرگونه تصمیمی از سوی اعضای این سازمان با توجه به شرایط بازار وجود دارد.
اوپک در اجلاس قبلی تاکید کرد که خواهان آرامش در بازار برای بهبود شرایط اقتصاد و افزایش واقعی تقاضاست. در روزهای اخیر هم برخی از اعضای اوپک اعلام کرده‌اند که تولید خود‌را کاهش نمی‌دهند.
این سیاست نیز برای کمک به اقتصاد دنیا و رشد اقتصادی کشورهای در‌حال رکود اعلام شده است. این درحالی است که کشورهای تولید‌کننده باید منافع خود‌را بر منافع مصرف‌کنندگان ترجیح دهند.