به گزارش همشهری آنلاین، یکی از تحولات مهم دیپلماتیک در منطقه غرب آسیا در سال ۲۰۲۳ میلادی ازسرگیری رسمی روابط بین ایران و عربستان با میانجیگری چین و همکاری کشورهایی چون عراق و عمان بود؛ موضوعی که با استقبال کشورهای منطقه و جهان اسلام روبرو شد و بر اساس آنچه که بسیاری از کارشناسان بر آن تاکید می‌کنند منافع این از سرگیری روابط محدود به تهران و ریاض نبوده و اثرات آن طی چند ماه گذشته در تحولات مربوط به جهان اسلام و همکاری‌های منطقه ای نیز نمود عینی و روشنی داشته است.
به دنبال ازسرگیری روابط ایران و عربستان، دو کشور تصمیم گرفتند هرچه زودتر سفیران خود را به تهران و ریاض اعزام کنند و در همین چارچوب، دولت ایران، علیرضا عنایتی، مدیر کل وقت خلیج فارس وزارت خارجه را به عنوان رییس نمایندگی خود در ریاض معرفی کرد، کسی که در طول دو سال مذاکرات ایران و عربستان برای از سرگیری روابط در این رایزنی‌ها حضور داشت و فردی شناخته شده برای طرف سعودی بود.
علیرضا عنایتی که پیش از این سابقه فعالیت در نمایندگی ایران در ریاض را نیز در کارنامه کاری خود داشت در ۱۴ شهریورماه عازم ریاض شد و در ادامه پس از ارائه استوارنامه خود به مقامات سعودی، فعالیتش را به عنوان رییس نمایندگی ایران در ریاض آغاز کرد.
برای بررسی آخرین وضعیت روابط ایران و عربستان در حوزه‌های مختلف و افق پیش روی این روابط و در آستانه آغاز اعزام حجاج ایران به عربستان برای شرکت در مراسم حج عمره که پس از چندین سال وقفه قرار است از ۱۳ دی ماه آغاز شود با سفیر ایران در عربستان در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به گفت‌وگو نشستیم.
«علیرضا عنایتی» در گفت‌وگو با ایسنا پس از ۱۰۰ روز از استقرارش در ریاض به عنوان رییس نمایندگی ایران در عربستان در ارتباط با روند کنونی مناسبات این دو کشور مهم غرب آسیا و جهان اسلام گفت: از ۱۰ مارس ۲۰۲۳ براساس توافقی که بین ایران و عربستان در پکن صورت گرفت، دو کشور تصمیم گرفتند روابط دیپلماتیک خود را آغاز کنند و متعاقب آن دیدار وزیران خارجه دو کشور در چین انجام شد و دو کشور با صدور بیانیه‌ای، روابط دیپلماتیک خود را بار دیگر ازسرگرفتند.
وی با بیان اینکه در بیانیه منتشر شده به چارچوب مناسبات دو کشور در ابعاد مختلف گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، دفاعی، اقتصادی، تجاری، اجتماعی، کنسولی و... اشاره شده است، تأکید کرد: اینها محورهای مشخصی هستند که دو کشور درصددند مناسبات دو جانبه را در ارتباط با آن گسترش دهند.
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه طی ۹ ماهی که از ازسرگیری روابط ایران و عربستان می‌گذرد در حوزه‌های مورد اشاره پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشتیم، اظهار کرد: ما علاوه بر سفر رییس محترم جمهوری به ریاض برای نشست سران سازمان همکاری اسلامی شاهد سفر وزیران خارجه دو کشور به تهران و ریاض نیز بودیم. همچنین چندین هیات ایرانی جهت شرکت در مناسبت‌های مختلف بین‌المللی که در عربستان برگزار شده است به این کشور سفر کرده‌اند و طرف سعودی نیز در نشست‌های بین‌المللی که در تهران برگزار شده از جمله نشست مقابله با گرد و غبار حضور یافته است.
وی با بیان اینکه روان‌سازی کار در بخش‌های مختلف دولتی در چارچوب روابط دو جانبه بین‌تهران و ریاض مشهود است، تأکید کرد: این رفت و آمدها و تبادل هیئت‌ها جهت شرکت در نشست‌ها می‌تواند تأثیر مثبتی در گسترش همکاری‌ها و پیگیری مناسبات بین دو کشور داشته باشد.
همکاری‌های ایران و عربستان در موضوع فلسطین
عنایتی همچنین با اشاره به همکاری‌های ایران و عربستان در حوزه مسائل مرتبط با جهان اسلام گفت: به طور مشخص همکاری‌های ایران و عربستان در موضوع فلسطین یک نمود عینی مشخص و قابل ملاحظه‌ای در این ارتباط است و در این راستا شاهد حضور آقای رئیس‌جمهور و وزیر خارجه در نشست سران و وزیران خارجه سازمان همکاری‌های اسلامی در عربستان بودیم.
سفیر ایران در عربستان ادامه داد: همکاری‌های ایران و عربستان در حوزه مناسبات دو جانبه و همچنین همکاری‌های منطقه‌ای و مسائل مرتبط با جهان اسلام پیشرفت داشته است و ما امیدواریم این روابط روز به روز توسعه و تعمیق بیشتری پیدا کند.
عنایتی در پاسخ به این که به نظر می‌رسد طی چند ماه گذشته روابط ایران و عربستان بیشتر در حوزه سیاسی و دیپلماتیک ارتقا پیدا کرده و آیا در حوزه اقتصادی نیز برنامه خاصی وجود دارد؟ خاطرنشان کرد: گسترش همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور از اولویت های روابط دو جانبه بین تهران و ریاض است و در بیانیه پکن نیز کاملا به این موضوع اشاره شده است.
وی با بیان اینکه در سال ۱۳۷۷ موافقت‌نامه عمومی همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور به امضا رسید که در برگیرنده همکاری‌های اقتصادی، تجاری، سرمایه گذاری، تکنولوژی و فناوری است، گفت: موافقت‌نامه مذکور یک موافقت‌نامه جامع است و در بیانیه‌های اخیر که بین دو کشور امضا شده به این موافقت‌نامه و ضرورت فعال شدن آن اشاره شده است.
ارائه پیش‌نویس موافقت‌نامه حمل و نقل جاده‌ای به طرف سعودی
این دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه ما با ریاض موافقت‌نامه حمل و نقل هوایی و دریایی داریم، اظهار کرد: پیش‌نویس موافقت‌نامه حمل و نقل جاده‌ای نیز تهیه شده و به طرف سعودی ارائه شده است، بنابراین ما به لحاظ سازمان بندی، نهادسازی و اسناد پایه برای گسترش همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور در وضعیت مناسبی قرار داریم و این موافقت‌نامه‌ها لازم‌الاجرا و دارای اعتبار هستند و تلاش ما در جهت اجرایی کردن آن‌هاست.
سفیر ایران در عربستان افزود: ما برای تدوین موافقت‌نامه‌های جدید در حوزه‌های مورد نیاز اعلام آمادگی کرده‌ایم که از جمله می‌توان به انعقاد موافقت‌نامه در حوزه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف و تعرفه ترجیحی اشاره کرد، موافقت‌نامه هایی که در واقع به نوعی اسناد پایه برای گسترش همکاری‌های اقتصادی دو کشور هستند.
عنایتی در ارتباط با موضوع حج و ازسرگیری اعزام زائران ایرانی به عمره و مطرح شدن برخی از تقاضاها برای افزایش ظرفیت ایران در حج تمتع نیز اظهار کرد: علیرغم قطعی روابط، شرکت حجاج ایران در مراسم حج در سالهای اخیر با پوشش کنسولی که از سوی وزارت خارجه انجام می‌شد، همراه بود. بنابراین علیرغم قطعی روابط، در روند اعزام حجاج ایرانی خللی ایجاد نشد و حجاج ما به عربستان سفر کردند، در همین راستا تأکید وزارت خارجه بر این بود که شهروندان ایرانی با صحت، سلامت و حفظ کرامت به عربستان بروند و بازگردند.
سهمیه کشورها برای اعزام به حج تمتع بر اساس مصوبه سازمان همکاری اسلامی، یک در هزار نفر است
وی تصریح کرد: سهمیه کشورها برای اعزام حجاج برای شرکت در حج تمتع بر اساس مصوبه سازمان همکاری اسلامی یک در هزار نفر است و ما براساس جمعیت‌مان و متناسب با فرمول مشخص شده، هر سال سهمیه‌مان در این حوزه مشخص می شود. اما در مورد عمره محدودیت سهمیه‌ای وجود ندارد.
سفیر ایران همچنین در پاسخ به این سوال که آیا در ماه مبارک رمضان اعزام حجاج عمره را خواهیم داشت؟ گفت: طی سالهای گذشته رویه‌های متفاوتی بوده است. به هر صورت ما خرسندیم که برابر بیانیه پکن ۲ ازسرگیری عمره صورت گیرد.
تاثیر مثبت از سرگیری روابط ایران و عربستان بر حوزه ورزش
عنایتی در خصوص تاثیر ازسرگیری روابط ایران و عربستان در حوزه ورزشی نیز تاکید کرد: یکی از بخش‌هایی که از موضوع ازسرگیری روابط ایران و عربستان تأثیر مثبت گرفت، موضوع همکاری‌های ورزشی دو کشور است. چنان که متعاقب برقراری روابط مجدد بین ایران و عربستان، دو کشور توافق کردند بازی‌های باشگاهی بین تیم‌های دو کشور در چارچوب مسابقات لیگ قهرمانان آسیا در ایران و عربستان انجام شود موضوعی که پیش از این در کشور ثالث انجام می‌شد.
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران گفت: در همین چارچوب در مدت اخیر شاهد این بودیم که تیم‌های باشگاهی ایران در حوزه فوتبال به عربستان سفر کردند و تیم‌های عربستانی نیز به ایران آمدند. همچنین تیم‌هایی از ایران در مسابقات بین‌المللی وزنه‌برداری، سنگ‌نوردی و ورزشهای قدرتی که در عربستان برگزار شده بود، شرکت کردند، مدال آوردند و پرچم ایران در سالن مسابقات برافراشته شد.
حجم تعاملات اقتصادی دو کشور در حال حاضر قابل توجه نیست چراکه...
عنایتی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر حجم تعاملات اقتصادی ایران و عربستان به چه میزان است؟ تأکید کرد: حجم تعاملات اقتصادی دو کشور در حال حاضر قابل توجه نیست؛ چراکه ما به تازگی روابط دو کشور را از سرگرفته‌ایم و امیدواریم با توسعه مناسبات این میزان به یک رقم خوبی برسد. ما در سالهای ۱۳۸۳، ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ حجم روابط تجاری‌مان با عربستان بین ۶۰۰ الی ۷۰۰ میلیون دلار بود و امیدواریم در فاصله اندکی بتوانیم به حجم قابل قبولی برسیم.
وی در خصوص همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین دو کشور در بخش خصوصی نیز گفت: در بیانیه پکن دو بر ضرورت همکاری بخش‌های خصوصی دو کشور در حوزه‌های تجاری و اقتصادی اشاره شده است و ما تلاش می‌کنیم بتوانیم این زمینه را فراهم کنیم تا بخش‌های مختلف دو کشور در حوزه‌های دولتی و خصوصی با یکدیگر ارتباط مناسبی را برگزار کنند و در آینده شاهد وضعیت خوبی در بخش‌های اقتصادی و تجاری دو کشور باشیم.
این دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در مورد برقراری مجدد پرواز مستقیم بین ایران و عربستان اظهار کرد: ما موافقت‌نامه حمل و نقل هوایی بین دو کشور داریم و اکنون در جهت فعال‌سازی این موافقت نامه تلاش می‌کنیم تا بار دیگر پروازهای مستقیم بین دو کشور ایجاد شود و رایزنی‌ها در این حوزه ادامه دارد.
عنایتی همچنین در ارتباط با همکاری‌های ایران و عربستان در موضوع کنسولی گفت: ما به دنبال این هستیم که یک همکاری کنسولی دقیق و جامعی با عربستان داشته باشیم و دیدارهای متقابلی در این حوزه انجام شده است. در این چارچوب چندی پیش با معاون کنسولی وزارت خارجه عربستان ملاقات کردم. ملاقات انجام شده، سازنده و خوب بود و ما افق‌های خوبی برای همکاری های دو کشور در این حوزه تعریف کردیم. همچنین سفیر عربستان در تهران با مدیر کل کنسولی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز دیدارهایی داشته و مباحث کنسولی خوبی در این دیدار مطرح شده است.
این دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه گسترش همکاری‌های کنسولی بین ایران و عربستان می‌تواند به توسعه و تعمیق مناسبات دو کشور کمک کند، ادامه داد: بر تسهیل رفت و آمد اتباع دو کشور در قالب های مختلف از جمله گردشگری سلامت تأکید داریم و فکر می‌کنیم گسترش ارتباطات مردمی بین دو کشور هر چقدر بیشتر افزایش پیدا کند، این موضوع کمک می‌کند تهران و ریاض به فهم دقیق‌تر و بیشتری از یکدیگر دست پیدا کنند.
در حال حاضر ۲۲ شهروند ایرانی در عربستان در زندان به سر می‌برند
سفیر ایران در عربستان با بیان اینکه همچنین طبق آخرین آماری که از سوی بخش‌های دولتی عربستان در اختیار ما قرار داده شده است، در حال حاضر ۲۲ شهروند ایرانی در عربستان در زندان به سر می‌برند که اتهام بیشتر آنها مربوط به مواد مخدر است، افزود: در چند وقت اخیر چند زندانی ایرانی در عربستان مشمول عفو شده‌اند و همانطور که گفتم، اکنون ۲۲ ایرانی در این کشور در زندان هستند.
همکاری تهران و ریاض در سازمان همکاری اسلامی بدون تردید بر روی مسائل مرتبط با جهان اسلام تأثیرگذار خواهد بود
عنایتی در خصوص معرفی نماینده دائم ایران در سازمان همکاری اسلامی نیز اظهار کرد: سازمان همکاری اسلامی با تأکید بر مسائل جهان اسلام فعالیت می‌کند و همکاری تهران و ریاض در این سازمان بدون تردید بر روی مسائل مرتبط با جهان اسلام تأثیرگذار خواهد بود و نمونه مشخص آن را در بحث موضوع فلسطین و همچنین محکومیت اهانت به قرآن کریم مشاهده کردیم.
وی تأکید کرد: یکی از ظرفیت‌های خوب سازمان همکاری اسلامی، بانک توسعه اسلامی است که ما تلاش داریم از این ظرفیت به خوبی استفاده کنیم.
تجربه ۱۰۰ روزه عنایتی در عربستان به عنوان سفیر تهران در ریاض
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ادامه این گفت‌وگو از تجربه ۱۰۰ روزه خود در عربستان گفت و خاطرنشان کرد: طی چند ماهی که در عربستان به عنوان سفیر ایران مشغول هستم، دیدارهای متعددی با مسئولان وزارت خارجه عربستان داشته‌ام. همراه با وزیر خارجه در ملاقات با وزیر خارجه این کشور و همراه با رئیس‌جمهور در ملاقات با امیر محمد بن سلمان ولیعهد سعودی شرکت داشتم. ملاقات‌هایی نیز با دیگر وزرای عربستانی داشتم در تمام این دیدارها، مقامات عربستانی بر عزم این کشور بر توسعه روابط دو کشور تأکید داشتند.
عنایتی تصریح کرد: من نیز در این ملاقات‌ها بر عزم و اراده ایران بر گسترش روابط با ریاض و سیاست همسایگی که از سوی رییس‌جمهور محترم آیت‌الله دکتر رئیسی دنبال می‌شود تأکید کردم و در این چارچوب امیدوار هستم در آینده نزدیک راهی که دو کشور برای گسترش مناسبات با سرعت و دقت در حال طی کردن هستند، به نتایج ثمربخشی برسد و ما هرچه زودتر شاهد این نتایج باشیم.
سفیر ایران در عربستان پیش از انجام این مصاحبه از ایسنا بازدید و در نشستی با حضور مدیران و خبرنگاران این رسانه در جریان روند کار این خبرگزاری قرار گرفت.