همشهری-فرناز محمدزاده: بزرگراه‌ها، پل‌ها و سایر سازه‌های ترافیکی همانند بسیاری از ساخته‌های دست بشر، متناسب با نیازها و مقتضیات زمان خود احداث می‌شوند. اگرچه مطالعات مربوط به پیدایش و تعریف یک پروژه، مجموعه عملکردهای آن در رابطه با چشم‌انداز تحولات آتی یک جامعه را در برمی‌گیرد، اما نمی‌توان انتظار داشت یک پل یا زیرگذر سواره‌رو در تمام سال‌هایی که به لحاظ فنی شرایط سرویس‌دهی مناسبی دارد، به لحاظ ترافیکی نیز پاسخگوی تمام نیازهای روزافزون حمل‌ونقلی باشد. بر همین اساس معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران مجموعه تقاطع‌های غیرهمسطح، مسیرهای دسترسی و رمپ و لوپ‌هایی که طی سنوات گذشته در شبکه طویل بزرگراه‌ها احداث شده‌اند، را زیر ذره‌بین قرار داد، تا به‌واسطه اقدامات عمرانی، کارکرد ترافیکی مناسب‌تری پیدا کنند. تمام این زیرساخت‌ها چه آنها که از روز نخست دچار نواقصی از حیث طرح یا اجرا بوده‌اند و چه آنها که بر اثر تغییر شرایط بهره‌برداری نیازمند اعمال اصلاحات هندسی یا اقدامات عمرانی شده‌اند، در دایره این مطالعه دقیق و همه‌جانبه قرار گرفته‌اند تا بیش‌ازپیش با شرایط ترافیکی جدید تطابق یابند. در همین رابطه با معاون فنی و عمرانی شهرداری گفت‌وگو کرده‌ایم. هادی حق‌بین به تشریح اصلاح تقاطع‌های غیرهمسطح در شهر تهران پرداخت و از کاهش مسیر شهروندان و ترافیک خبر داد.
*آقای حق‌بین در ابتدا درباره اهمیت و ضرورت اصلاح تقاطع‌های غیرهمسطح توضیح دهید.
آلودگی هوا و ترافیک، ۲چالش اصلی تهران هستند. مدیریت جدید شهری در دوره فعلی برای این دو معضل برنامه‌ریزی‌های متعددی داشته است. معاونت حمل‌ونقل و ترافیک، معاونت خدمات شهری و محیط‌زیست و سایر بخش‌های شهرداری نسبت به این موضوع ورود کرده تا برای این دو معضل فکری کنند، اما معاونت فنی و عمرانی که وظیفه کارهای زیرساختی را برعهده دارد، برای کمک به حل این دو معضل وارد میدان شده است. جلسات و بررسی‌های جامعی را در راستای تکمیل بودن شبکه بزرگراهی برگزار کردیم. در ۵ماه ابتدای آغاز به‌کار مدیریت شهری ششم برای این موضوع برنامه‌ریزی جدی شد تا در کنار تکمیل ۴کلان‌پروژه عمرانی، تقاطع‌هایی که نیاز به اصلاح دارند را شناسایی کنیم. ۹۸تقاطع پس از بررسی‌های اولیه شناسایی شدند و مشخص شد با شرایط موجود در این تقاطع‌ها مردم هم سوخت بیشتری مصرف می‌کنند و هم گردش‌های اضافه و به‌دنبال آن ترافیک بیشتری متحمل می‌شوند. وضعیت این تقاطع‌ها باعث شده تا ۷۳۰کیلومتر راه اضافه در طول روز طی شود که با اصلاح آن، این میزان مسافت به ۵۷کیلومتر خواهد رسید. اگر این تقاطع‌ها اصلاح شود، مردم کمتر وقتشان هدر می‌شود و امیدواریم که شاهد کاهش بار ترافیکی معابر باشیم. طی بررسی‌های صورت‌گرفته، کارشناسان ما در ۲۰تقاطع، حضور میدانی داشتند و محاسبه کردند که در هر تقاطع حدود ۱۸۰۰خودرو در هر ساعت تردد می‌کنند که با این حساب دقیقه‌ای ۳۰خودرو می‌شود. وقتی تقاطع‌ها گردش کامل ندارند، مسیر شهروندان طولانی شده تا از تقاطع‌های بعدی یا سایر معابر تردد کنند که باعث افزایش ترافیک معابر، افزایش مصرف سوخت و در نهایت افزایش آلودگی هوا می‌شود. به همین جهت با تکمیل تقاطع‌ها، حدود یک‌میلیون لیتر کاهش سوخت در روز را خواهیم داشت.
*چه تعداد تقاطع را تاکنون اصلاح کرده‌اید؟
برای تکمیل و اصلاح تقاطع‌ها اولویت ما پروژه‌های نیمه‌تمام و نیمه اجرا شده به جهت گردش‌های ترافیکی بود؛ بر همین اساس تقاطع‌هایی که به لحاظ ترافیکی ناقص بود را در دستور کار قرار دادیم و در کنار آن تکمیل و احداث تقاطع‌هایی که براساس طرح جامع شهر باید انجام می‌شد، در برنامه اجرایی ما قرار گرفت. براساس احکام برنامه چهارم، باید ۹۸تقاطع را در طول ۴سال اجرا کنیم، ازاین‌جهت با برنامه‌ریزی و توزیع مناسب در تمامی مناطق ۲۲گانه و با اولویت‌هایی که بررسی شد پروژه‌ها وارد فاز اجرا شدند. از اواخر سال۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۱، ۱۱ تقاطع و از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۷تقاطع از ۱۸تقاطعی که درنظر داشتیم، اجرا و افتتاح شده است. پروژه‌های دیگری را در تقاطع‌ها درنظر داریم که در دست اجراست، اما افتتاح و بهره‌برداری از آنها برای سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ خواهد بود.
*برای هر یک از این اصلاح تقاطع‌ها چه میزان اعتبار لازم است؟
پروژه‌ها در چند بخش هزینه می‌شود؛ بخش اول بودجه اجرای پروژه است و بخش دوم رفع معارضین تأسیساتی و ملکی است. در بخش املاک اعتبار موردنیاز در حوزه سازمان املاک شهرداری هزینه می‌شود و براساس کارشناسی‌ها و ارزیابی‌های روز در این مورد اعتبار اختصاص می‌یابد. در بحث معارضین تأسیساتی نیز حین اجرا این هزینه‌ها برآورد خواهد شد و پروژه به پروژه این هزینه محاسبه شده که متفاوت است. برای ۱۱تقاطع ۱۴۰۱ و ۱۸تقاطع ۱۴۰۲ هزینه اجرای پروژه‌ها به‌روز محاسبه شده و اعداد متنوعی دارند. معمولا به لحاظ ابعاد، طول، عرض، احجام و مشخصات هر پروژه متفاوت است و بین ۶۰میلیارد تا ۳۵۰میلیارد تومان هزینه اجرای پروژه‌هاست. همچنین در انتخاب پروژه‌ها اثرگذاری کار مهم‌تر از ابعاد پروژه بوده است. در واقع برای پروژه‌های کوچک‌مقیاس بین ۵۰ تا ۷۰ میلیارد تومان و برای پروژه‌های بزرگ‌مقیاس مانند نواب - تندگویان که در واقع تکمیل تقاطع نبوده، بلکه احداث تقاطع غیرهمسطح ۳سطحی است، حدود ۳۰۰میلیارد تومان هزینه برآورد شده و دلیل آن وجود معارضین متعدد نیز است.
*در صحبت‌های خود به صرفه‌جویی یک‌میلیون لیتر بنزین اشاره کردید، از دولت سهمی را بابت این صرفه‌جویی سوخت دریافت خواهید کرد؟
طبق قانون قطعا این اتفاق باید رخ دهد؛ بر همین اساس با شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت مکاتباتی انجام شده و مستندات را ارائه کردیم که هر یک از تقاطع‌های ما که منجر به کاهش مسیر شده چه میزان مصرف سوخت را کاهش می‌دهند، اما تا این لحظه متأسفانه مبالغی برای آن دریافت نشده است. مدیریت شهری با وجود این موضوع، اجرای پروژه‌ها را دنبال خواهد کرد؛ چراکه اولویت شهرداری، سلامت و رضایت شهروندان است؛ به‌هرحال امیدواریم در آینده این مبالغ را دریافت کنیم.
*برای سال آینده چه تعداد تقاطع را درنظر دارید که اجرا کنید؟
برخی از اقدامات سال آینده را از امسال عملیاتی خواهیم کرد تا در سال ۱۴۰۳ نیز افتتاح تقاطع‌ها را به‌صورت مستمر داشته باشیم. مطالعات جدید و معارضین سایر پروژه‌ها نیز در سال آینده انجام خواهد شد. اما به‌طورکلی برای سال آینده ۳۰تقاطع را در دستور کار خواهیم داشت که بخشی از آن امسال وارد فاز اجرایی شده و از اواخر اردیبهشت‌ماه بهره‌برداری‌ها آغاز خواهد شد.
*برنامه چهارم توسعه شهر به چه صورتی برای اصلاح تقاطع‌های غیرهمسطح برنامه‌ریزی کرده است؟
در برنامه چهارم مشخصا این ۹۸تقاطع با سهم سال مشخص شده است؛ در سال اول ۱۱تقاطع، سال دوم ۲۷تقاطع، سال سوم ۳۰تقاطع و سال چهارم نیز ۳۰تقاطع تعیین شده که سال اول محقق شده و سال دوم نیز ۱۸تقاطع را هدف‌گذاری کردیم. علت اینکه با تحقق برنامه چهارم فاصله داریم، این است که وجود معارضین ملکی و تأسیساتی از سنوات گذشته در این تقاطع‌ها باعث شده تا گردش‌ها ناقص بماند. درواقع بخش سخت اجرای پروژه‌های باقی‌مانده رفع این معارضین است که مشکلات خود را دارند. علاوه بر این باید متناسب با برنامه چهارم، بودجه و اعتبارات لازم هم پیش‌بینی شود. درواقع ۲۷تقاطع تعیین شده برای سال۱۴۰۲ نیاز به دوبرابر بودجه موجود دارد که براین‌اساس اصلاحیه آن را به شورا تقدیم کردیم، اگر بتوانند این اعتبار را تخصیص دهند ۲۳تقاطع را اصلاح خواهیم کرد. این پروژه‌ها به‌شدت برای شهروندان اثرگذار است؛ به‌عنوان‌مثال پروژه R۱۲ در منطقه۲۲ حدود ۸.۶کیلومتر از مسیر ساکنان شهرک ۸۰۰واحدی شهید خرازی را کاهش داده است.