همشهری - علی اخباری-پژوهشگر: منتقم بودن به‌عنوان لقب امام‌زمان(عج) نشان از آن دارد که انتقام یک امر مقدس و بزرگ و حیاتی است که در زمان ظهور واقع می‌شود و از اهداف و آثار ظهور است. در این نوشتار به این پرسش جواب می‌دهیم که چطور انتقام با ظهور گره خورده است؟ و ما به‌عنوان منتظر چه نسبتی با انتقام داریم؟
معنای انتقام
در ابتدا به معنای انتقام در بیان خداوند و اولیای الهی می‌پردازیم. در معنای انتقام باید گفت که هنگامی حرف از انتقام زده می‌شود که اولا جرم انجام‌شده بزرگ و کیفرش سنگین باشد و ثانیا این کیفر همراه با نفرت و ناپسند دانستن آن جرم باشد. بنابراین منتقم کسی است که بتواند جرم بزرگ را کیفر سنگین کند، همراه با نفرت و ناپسند دانستن آن جرم.
منتقم اصلی خداست
با بررسی نکات فوق باید گفت که صالح‌ترین فرد جهت انتقام از دشمنان خدا و بزرگ‌ترین منتقم، خود خداوند متعال است، چرا که او عالم‌ترین، عادل‌ترین و قادرترین است و بهتر از همه می‌تواند آن نکات نهفته در معنای انتقام را جاری کند. خود خداوند نیز در قرآن‌کریم 13بار این صفت را به‌خود اختصاص داده است. ازجمله در سوره سجده آیه22 می‌فرماید:«إنّا مِن المجرمینَ مُنتقمونَ؛ البته ما از بدکاران انتقام خواهیم کشید.»
منتقم امام‌زمان(عج) است
بعد از خداوند متعال که خود را به صفت «منتقم» متصف کرده است، می‌بینیم در روایات‌ها نیز تنها از امام‌زمان(عج) به‌عنوان «منتقم» یادشده است. خود ایشان در روایتی می‌فرمایند:«انا بقیه‌الله فی أرضه و المنتقِم من اعدائه؛ من باقیمانده خدا در روی زمین و انتقام‌گیرنده از دشمنان او هستم.» (کتاب کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج1، ص384) یعنی با توجه به نکات گفته‌شده حضرت حجت(عج) خود را کسی می‌دانند که در برابر دشمنان خدا، جرم بزرگ آنان را کشف می‌کنند، و قدرت اعمال کیفر دارند و این کار را هم با ناپسنددانستن و نفرت لازم، نسبت به ترک امر الهی توسط دشمنان انجام می‌دهند.
ایجاد عوامل ظهور، زمینه انتقام اصلی
حالا نکته اینجاست که ظهور حضرت بقیه‌الله(عج) در چه صورتی اتفاق می‌افتد که ما شاهد انتقام الهی به‌دست ایشان باشیم؟ آیا ایشان در انتقام گرفتن یکه و تنها اقدام می‌کنند؟ چه قدرتی در دست ایشان است که توانایی کیفر سخت دادن به دشمنان را دارند؟ و...
برای پاسخ به پرسش‌های فوق باید نگاهی به ظهور و عوامل آن انداخت.
همانطور که می‌دانیم ظهور مقدماتی دارد که باید به‌دست دوستداران و یاران حضرت ایجاد شود و اگر قرار باشد خود حضرت، یکه و تنها در میدان بیایند، هیچ‌گاه ظهوری محقق نخواهد شد چراکه اساسا از اصلی‌ترین دلایل غیبت، خوف بر جان حضرت است. بنابراین از عوامل اصلی ظهور این خواهد بود که جامعه و یاران ایشان از آمادگی لازم و کامل برای یاری ایشان برخوردار باشند این آمادگی‌ها در جنبه‌های مختلف است، ازجمله در آگاهی‌ها، اراده‌ها، و امکانات و قدرت. با این توضیح مشخص می‌شود که ظهور آن‌وقت محقق می‌شود که جامعه و یاران حضرت از رشد همه‌جانبه کافی برای تحقق اراده الهی برخوردار باشند. پس مردمی که خواهان ظهور ایشان و ظهور حق و ازجمله انتقام از دشمنان خدا و ستمکاران عالم هستند، خودشان باید رشید باشند، دارای همت کافی برای غلبه دادن اراده الهی بر اراده دشمنان باشند، باید از قدرت کافی برای انتقام الهی برخوردار باشند، باید دارای صبر راهبردی و فراست کافی برای غلبه بر دشمن باشند.
بله اینگونه ظهور محقق می‌شود و اینگونه انتقام واقعی الهی که از آثار ظهور است به‌دست امام‌زمان(عج) و یاران بصیر و حکیم و قادر و مخلص او از دشمنان خدا و ستمگران عالم گرفته خواهد شد.
منتظر، منتقم است
حدیثی از امام‌صادق(ع) در ذیل آیه20 سوره یونس به پیوند معنای انتظار و انتقام کمک می‌کند. ایشان در این فراز از قرآن، خداوند کریم یا همان «منتقم» اصلی را، «منتظر» ظهور حضرت می‌نامند، منتظری که کافران و دشمنان را تهدید می‌کند به انتقام الهی به‌دست مهدی موعود(عج). آنجا که می‌فرماید: «فقل انّما الغیب لله فانتظروا انّی معکم من المنتظرین؛ بگو غیب(ظهور بقیه‌الله(عج)) تنها برای خداست. شما در انتظار باشید، من هم با شما در انتظار(مجازات شما) هستم.» (بحارالانوار، ج52، ص440) و بدین‌ترتیب «منتقم» همان «منتظر» است.
وظیفه منتقمان منتظر در دوران غیبت
تا اینجا گفتیم که منتقم اصلی از دشمنان، خدا و امام‌زمان(عج) هستند که از قضا خود منتظر هم هستند و اما امام‌زمان(عج) هم به جامعه و یارانی جهت برپاداشتن مقدمات ظهور و ازجمله به یارانی جهت انتقام نیاز دارند، یعنی یارانی منتظر و منتقم اما این به آن معنی نیست که تا ظهور کامل حق، ما دست‌روی‌دست بگذاریم، بلکه جامعه ایمانی در یک دامنه رشد و تعالی‌ای قرار دارد و روزبه‌روز باید خود را آماده‌تر کند برای ظهور و انتقام اصلی و در این میان نیز تا می‌تواند دست از اعمال اراده حق بر باطل و عقب‌راندن دشمنان و انتقام‌گیری از آنان برندارد، البته با محوریت ولی جامعه.
ناگفته نماند که اصل بروز انقلاب اسلامی ایران بر پایه مبارزه با طاغوت و انتقام از ستمگران عالم بوده و این انقلاب علاوه بر بروز حق در مظاهر مختلفش، مظهر اسم منتقم خداوند نیز بوده است. همانطور که می‌بینیم امروز آنچه در منطقه فراگیر شده هم مظهر همین اسم منتقم الهی است که به‌دست مقاومت و با محوریت انقلاب‌اسلامی در حال بروز و ظهور است، چه در عراق و سوریه، چه در یمن و فلسطین. به امید روزی که به ظهور کامل حق و تحمیل اراده الهی و انتقام الهی به دستان صاحب‌الزمان(عج) برسیم. ان‌شاء‌الله.