همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: روند رو به رشد استفاده از رسانه‌ها به ویژه در بخش شبکه‌های اجتماعی به کاهش ارتباط و تعامل بین افراد منجر شده و اغلب افراد خانواده‌ها معمولا بیشترین زمان خود را به استفاده از انواع رسانه‌ها اختصاص می‌دهند و زمان باقی‌مانده را هم به گفت‌وگو درباره موضوعاتی که در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده است. در این میان، تشکیل گروه‌های خانوادگی در شبکه های اجتماعی، دورهمی‌های حضوری و مهمانی‌های بزرگ خانوادگی و خویشاوندی را تحت‌الشعاع خود قرار داده و در مواردی مناسبات خانوادگی پیشین را به کلی دگرگون کرده است. روابط خانوادگی و خویشاوندی به شکل حضوری که با دید و بازدید اقوام و بستگان معنا پیدا می‌کرد، اکنون به شدت محدود شده و از آنجا که شبکه‌های مجازی، فضای بسیار گسترده‌ای برای افراد فراهم می‌کنند و جذابیت و فریبندگی خاص خود را هم دارند، افراد ترجیح می‌دهند اوقات فراغت خود را با شبکه‌های مجازی سپری کنند. آن‌ها حتی ارتباطات خونی و نسبی خود را در گروه‌های خانوادگی می‌گنجانند و از ملاقات حضوری امتناع می‌کنند تا فرصت بیشتری برای استفاده از رسانه‌ها داشته باشند. در اینکه شبکه‌های اجتماعی مزایای بسیاری از جمله یافتن آشنایان قدیمی، فرصتی برای کم کردن فاصله‌ها و ... را دارد شکی نیست اما زندگی در فضای مجازی برای برخی افراد چنان به شکل عادت درآمده که از زندگی واقعی جامانده اند. آن‌ها در این فضا می‌آموزند، گفت‌وگو می‌کنند، تفریح می‌کنند، موسیقی گوش می‌کنند، فیلم می‌بینند و از حال یکدیگر باخبر می‌شوند، اما عمق این تفریحات و یادگیری‌ها و روابط چقدر است؟ افراد هر چقدر هم برای گروه‌های خانوادگی وقت بگذارند و در آن فضا از حال یکدیگر باخبر شوند و برای هم لطیفه تعریف کنند و با هم تفریح کنند، نمی‌توانند جای خالی کنار هم بودن، نگاه‌های چشم در چشم، با هم سخن گفتن و شنیدن صدای یکدیگر و ... را پر کنند، چرا که این‌گونه روابط سطحی است و عمق ندارد. حضور گسترده و سریع شبکه‌های اجتماعی در بین خانواده‌های ایرانی باعث تغییر در مناسبات و سبک زندگی افراد شده و این تکنولوژی مدرن و جذاب علاوه بر خدمت‌رسانی، فرهنگ‌ساز هم هست، اما باید مراقب باشیم این ابزار، فرهنگی را نسازد و ترویج ندهد و نهادینه نکند که به نابودی خانواده بیانجامد. هوشیار باشیم فضای مجازی فرصتی آسان، متنوع و جذاب برای کاربران خود ساخته است تا بیشتر در آن فضا بمانند، اما هیچ جذابیتی از دیدار خانواده و دوستان بالاتر نیست. استفاده از فضای مجازی را طوری مدیریت کنیم که فرهنگ و هویت‌مان آسیب نبیند.
سمانه ابوالقاسم، کارشناس ارشد مدیریت اطلاعات