موسسه "ان آی اف" (National Ignition Facility) در کالیفرنیا قصد دارد عملی بودن گداز هستهای، فرآیندی که در قلب خورشید روی میدهد و به طور بالقوه میتواند منبع انرژی فراوان و پاکیزه برای زمین باشد، را به نمایش بگذارد. اما هرچند بسیاری از چشمها در این موسسه بر هدف تامین نیازهای انرژی بشر دوخته شده، بسیاری از دانشمندان امیدوارند بتوانند سوالات بنیادی دیگری را با کمک آن پاسخ دهند. دکتر اریک استورم از آزمایشگاه ملی لارنس لیورمور (ال ال ان ال) که "ان آی اف" در آن قرار دارد گفت: "همواره تصور میشد که در بازآفرینی فرآیند گداز هستهای بتوان سه ناحیه را که هم مایه کنجکاوی و هم دارای ارزش است کنکاش کرد." ان آی اف بیش و پیش از هر چیز برای مقاصد امنیت ملی و مطالعه شرایطی که در انفجارهای هستهای وجود دارد و شیوه عملکرد سلاحهای اتمی ساخته شده است.
دکتر استورم میگوید: "در غیاب آزمایش اتمی زیرزمینی، این موسسه امکان آن را فراهم میکند که یک بازدارنده معتبر اتمی داشته باشیم." او افزود: "آنوقت میتوانیم فیزیک گداز هستهای را مطالعه کنیم که آیا می توان اینجا روی سیاره ما یک نیروگاه گداز هستهای ایجاد کرد؟ به علاوه میتوانیم فیزیک اولیه و علم سیارات را دنبال کنیم." همین بخش مربوط به فیزیک است که توجه دانشمندان سراسر جهان را به خود جلب کرده است که امیدوارند از این ماشین برای مطالعه پدیدههای دوردست مانند تشکیل سیارات یا انفجارهای خشن ابرنواختری استفاده کنند.
پروفسور پل دریک از دانشگاه میشیگان چنین توضیح داد: "برای درک جای ما در جهان و اینکه از چه چیزی ساخته شدهایم، واقعا باید ستارههای منفجر شده (ابرنواخترها) را درک کنیم." او فقط یکی از محققان در "ان آی اف" است که منتظرند با استفاده از این تاسیسات عظیم، نظریه خود را محک بزنند. دکتر استورم گفت: "در ان آی اف میتوان به جای آنکه منتظر وقوع ابرنواختر به طور اتفاقی در آسمان شد، آن را برای (مثلا) ساعت نه صبح پنجشنبه برنامهریزی کرد." "و هر بار میتوان آزمایشها را تغییر داد. بنابراین میتوان انفجار ابرنواختر را مکررا انجام داد." سایر تاسیسات همچون "لیزر اومگا" در دانشگاه روچستر در نیویورک قبلا برای این نوع آزمایش به کار گرفته شده است.
ان آی اف قرار است با کمک حرارت لیزی، گداز هستهای را آزمایش کند
اما 192 لیزر ان آی اف بیش از هر تاسیسات دیگری انرژی تولید میکند و امکانات بیسابقهای برای دانشمندان فراهم میآورد تا آنچه را معمولا فرآیندهای دورافتاده کیهانی است بررسی کنند. در جریان آزمایش گداز هستهای، این اشعهها برای مدتی کوتاه 500 تریلیون وات نیرو را در یک نقطه کوچک به اندازه گلوله سر خودکار حاوی سوخت هیدروژن متمرکز میکند. این انرژی فشرده، دمایی به اندازه 100 میلیون درجه و فشاری که میلیاردها بار بیش از فشار اتمسفر است تولید میکند که باعث گداز در هسته هیدروژن میشود و انرژی عظیمی آزاد میکند.
با این حال در آزمایشهای اخترفیزیکی، ذرهای که هدف گرفته میشود نیمکرهای از عناصر لایه به لایه خواهد بود که هدف آن تقلید هسته یک ستاره است. کل این آزمایش ممکن است فقط چند میلیاردم ثانیه طول بکشد که بدان معنی است که باید انفجار را با مجموعهای از حسگرها زیر نظر گرفت تا جزئیات آن آشکار شود.
پروفسور دریک گفت: "چالش اصلی این است که آزمایشهایی را انجام دهیم که شرایطی را بازسازی میکند که در هسته ستارگان اتفاق می افتد." این باید به محققین امکان دهد قلب ستارگان و ابرنواخترها را با جزئیات بیسابقه کاوش کنند و چگونگی تشکیل این اجرام آسمانی را بهتر درک کنند. علاوه بر ستارهشناسان، سیارهشناسان نیز میخواهند با استفاده از این دستگاه، نظریههای خود درباره چگونگی تشکیل کرات و منظومههای شمسی را محک بزنند. دانشمندان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دما و فشار شدید در قلب سیارات و تاثیر آنها بر ماده به "ان آی اف" رجوع خواهند کرد.
آسمان پارس