همشهری آنلاین- زینب زینال زاده: شب، وقتی تهران از ترافیک و شلوغی و رفت‌وآمد شهروندان عجول فارغ می‌شود، آن زمان که آخرین مغازه‌ها و رستوران‌های شهر کرکره‌شان را پایین می‌دهند و همه می‌روند خانه‌هایشان؛ درست زمانی که بوی غذای خوشمزه از درز پنجره آپارتمان‌ها راهش را به کوچه باز می‌کند و اکثر خانواده‌ها دور هم شام می‌خورند و تلویزیون تماشا می‌کنند، کسانی هستند که در خیابان‌های تاریک و خلوت شهر پرسه می‌زنند تا سرپناهی ولو سرد برای خوابیدن پیدا کنند. زیر پل‌های ماشین‌رو، پناه دیوار دستشویی پارک‌ها، در بازمانده‌های خانه‌های مخروبه، انتهای کوچه‌پس‌کوچه‌های بازار بزرگ و شوش و هرندی که انگار هزار سال است آدمی از آنجا نگذشته، این شهروندان دور آتشی پاتوق می‌کنند و پتوی کهنه‌ای روی سر می‌کشند و می‌خوابند، تا تاریکی سحر شود و خورشید گرما را به تن شهر بازگرداند.
داستان، داستان مردان و زنانی است که یا کارتن‌خواب و بی‌خانمان هستند یا معتادان عادی و متجاهر و حتی کسانی که برای درمان یا کاری به تهران آمده‌اند، اما نه آشنایی در این شهر بزرگ دارند و نه پول هتل و مسافرخانه.
این دو شب طبق پیش‌بینی هواشناسی باید از آن شب‌های سرد تهران باشد که استخوان‌سوز است پیش‌بینی شده در مناطق کوهستانی کولاک و بهمن بیاید و سوزش نصیب جنوب‌شهری‌ها شود.به همین دلیل هشدار نارنجی از سوی اداره هواشناسی صادر شده که به منزله آماده‌باش دستگاه‌های مسئول است. شهروندان با استناد به این خبر برای استقبال از هوای سرد زمستانی آماده می‌شوند و منتظر بارش برف و باران هستند. گرچه تجربه چنین روزهایی برای شهروندان لذتبخش است و برای تحقق آن روزشماری می‌کنند، اما در این میان هستند کسانی که اصلا دلشان نمی‌خواهد آسمان شهر بارانی یا برفی شود. حتی سرد شدن هوا هم برایشان لذتبخش نیست و ترجیح می‌دهند شرایط جوی به همین منوال باشد؛ چراکه بی‌خانمان هستند و تمام زندگی‌شان در تکه‌ای کارتن خلاصه می‌شود که به محض برفی و بارانی شدن شهر، همان تکه کارتن هم ازبین می‌رود و دیگر سرپناه امن و گرمی ندارند. رویکرد شهرداری تهران از یک‌سو و هشدار نارنجی اداره کل هواشناسی از سوی دیگر، مدیریت شهری را برای کمک به این بی‌خانمان‌ها (کارتن‌خواب‌ها، در راه‌ماندگان و...) به حالت آماده‌باش درآورده است و تلاش می‌کنند شرایط و امکانات شهر را به‌گونه‌ای فراهم کنند تا همه شهروندان از آنها بهره‌مند شوند. احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری اهم برنامه‌های پیش‌بینی شده برای روزهای سرد را که در پیش‌رو قرار دارد، تشریح کرد.
مددسراها تجهیز شدند
اکنون در تهران ظرفیتی تحت عنوان مددسرا یا همان گرمخانه وجود دارد که در طول سال بی‌خانمان‌ها در آنها پذیرش می‌شوند. در فصول سرد سال با توجه به شرایط جوی فعالیت گرمخانه‌ها شبانه‌روزی می‌شود و کارتن‌خواب‌ها، بی‌خانمان‌ها و افراد آسیب‌دیده اجتماعی می‌توانند از امکانات آنها استفاده کنند. در ۲۰مددسرای تهران (۱۷مددسرای ویژه مردان و ۳مرددسرای ویژه بانوان) ظرفیت پذیرش حدود ۲۵۰۰مددجو فراهم شده است. همچنین فضای مددسراها به‌گونه‌ای طراحی شده که درصورت افزایش تقاضا و تعداد مددجویان امکان افزایش ظرفیت وجود دارد. مددجویان پس از پذیرش، خدمات مددکاری، درمانی، البسه تمیز، اقلام بهداشتی مانند مسواک و ۳وعده غذای گرم دریافت می‌کنند.
گرمخانه‌های سیار در میادین
علاوه بر مددسراهای ثابت که در مناطق احداث شده‌اند، گرمخانه‌های سیار هم پیش‌بینی کرده‌ایم. برای این کار از اتوبوس‌ها استفاده شده است که در روزهای سرد سال در میادین مهم و پرتردد شهر مانند میدان‌های ولیعصر، راه‌آهن، شوش، انقلاب، آزادی، تجریش و... مستقر می‌شوند. حضور و پذیرش در مددسرا یا همان گرمخانه‌ها اختیاری است و بنا به دلایلی برخی از بی‌خانمان‌ها تمایلی به حضور در این مراکز ندارند. از سوی دیگر نمی‌خواهیم شاهد یخ‌زدگی و خدای ناکرده فوت آنها در معابر باشیم؛ به همین دلیل ۲۰دستگاه اتوبوس تحت عنوان گرمخانه سیار پیش‌بینی شده که در شب‌های سرد سال از ساعت ۸ شب تا ۸ صبح مددجویان در آنها پذیرش شده و پتو و غذای گرم هم در این گرمخانه‌ها به مددجویان داده می‌شود.
گشت‌زنی گشت‌های حامی شهر
یکی از وظایف سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی خدمت‌رسانی به افراد آسیب‌دیده است، اما برخی از کارتن‌خواب‌ها هنوز اطلاعی از فعال‌شدن مددسراها در مناطق ندارند. برای شناسایی این افراد و انتقال آنها به مددسراها نیروهای گشت فوریت‌های اجتماعی با عنوان حامی شهر در نظر گرفته شده‌اند. امشب ۵۰دستگاه خودروی ون حامی شهر در مناطق و شهر تهران فعال هستند و به‌محض مشاهده کارتن‌خواب‌ها آنها را به مددسراها انتقال می‌دهند. همچنین در برخی از مناطق با معابر کم‌عرض مواجه هستیم که امکان تردد خودرو در آنها وجود ندارد؛ به همین دلیل برای گشت‌زنی در این معابر و شناسایی بی‌خانمان‌هایی که در آنها بیتوته می‌کنند، موتورسیکلت پیش‌بینی کرده‌ایم که در قالب گشت‌های حامی شهر به این معابر می‌روند و درصورت حضور کارتن‌خواب‌ها آنها را به مددسراها منتقل می‌کنند. اکنون ۲۲دستگاه موتورسیکلت در قالب گشت حامی شهر در مناطق فعال هستند و خدمت‌رسانی می‌کنند.
عدم‌پذیرش معتادان متجاهر در مددسراها
مددسرا ویژه بی‌خانمان‌ها، درراه‌ماندگان و کارتن‌خواب‌هاست که الزاماً معتاد هم نیستند. درگذشته به‌دلیل نبود مراکز پذیرش معتادان متجاهر، این افراد هم در مددسراها پذیرش می‌شدند و همین موضوع سبب گلایه‌مندی سایر آسیب‌دیدگان (بی‌خانمان‌ها و در راه ماندگان) شده بود. برای خدمت‌رسانی به این افراد که تعداد زیادی از آنها خانه و کاشانه‌ای ندارند و در کنار خیابان‌ها و خانه‌های متروکه بیتوته می‌کنند، احداث یاورشهرها در دستور کار قرار گرفت. براساس هماهنگی با سازمان‌های متولی مقرر شد شهرداری تهران ۵هزار ظرفیت برای پذیرش معتادان متجاهر ایجاد کند که این کار با ساخت ۹یاورشهر محقق شد و قطعا با بهره‌برداری از فاز دوم یاورشهر ۹تعداد ظرفیت ایجادشده به ۷۵۰۰نفر می‌رسد.