همشهری آنلاین-لیلا شریف: بوی تعفن، تمام ساختمان را فرا گرفته بود و تلی از زباله و ضایعات در یک چاردیواری به دستان یک زن میانسال ساخته شده بود؛ زمانی که درهای این خانه در اکباتان گشوده شد، نه‌تنها همسایه‌های او در اکباتان بلکه تمام اهالی شهر در شوک فرو رفتند، چرا که کسی از یک ساکن شهرک اکباتان، انتظار رفتاری مشابه مراکز غیرقانونی بازیافت در نقاط جنوب شهر را نداشت. تبدیل یک خانه در اکباتان به یک انبار زباله و ضایعات، ماجرایی عجیب بود که با شکایت همسایه‌های این زن میانسال از بوی تعفن، در آخرین روز آذرماه سال‌جاری پایش به شهرداری برای رفع مشکل باز شد. این خانه ۱۸۰متری با انواع و اقسام زباله مانند لباس، پتو، پلاستیک، شیشه و ... پر شده و این شرایط در کنار بوی نامطبوع، فضایی را برای زندگی حیوانات موذی مهیا کرده بود. در آن زمان گمانه‌زنی‌های بسیاری در رابطه با حجم زباله دپو شده مطرح شد و در نهایت شهردار ناحیه ۶منطقه ۵تهران آب پاکی را روی دست همه ریخت و از آمار عجیب دپوی ۲۰تن زباله در این منزل مسکونی خبر داد. ماجرای خانه اکباتان بسیار مورد توجه قرار گرفت، اما باید دانست که این خانه نخستین فضای مسکونی اشغال شده به وسیله زباله‌ها نبود و آخرین نیز نخواهد بود؛ نیم نگاهی به آمار تماس‌های مردمی با سامانه ۱۳۷پلاس روایت‌های عجیبی از این معضل را فاش می‌کند.
آماری عجیب از تفکیک زباله در منازل مسکونی
کسب درآمد از زباله‌های تهران برای برخی به یک شغل ثابت تبدیل شده است و برای رسیدن به خواسته‌شان از هیچ اقدام غیرقانونی دریغ نمی‌کنند. استخدام کودکان و زباله‌گردی، آن سطح از فعالیت این افراد است که به راحتی در معرض دید قرار می‌گیرد و کمتر شهروند تهرانی است که از کنار یک زباله‌گرد عبور نکرده باشد و تجربه چشم در چشم شدن با یک کودک زباله‌گرد را نداشته باشد، اما تنها تعداد معدودی از اهالی شهر دردسر همسایگی با یک مرکز غیرقانونی تفکیک زباله را درک کرده‌اند.
رئیس سامانه ارتباط مردمی ۱۳۷ پلاس در گفت‌وگو با همشهری به ارائه آمار ۳ سال اخیر در رابطه با تفکیک غیرمجاز در ملک مسکونی پرداخت و گفت: این موضوع همواره از سوی شهروندان برخی مناطق مورد گلایه بود و مربوط به سال خاصی نمی‌شود. بررسی آمارهای مربوط به سال ۱۴۰۰نشان می‌دهد که به‌طور کلی ۱۰۸گزارش در مورد این موضوع در سامانه ۱۳۷پلاس ثبت شده است. او در رابطه با آمار هر منطقه در سال ۱۴۰۰توضیح داد: منطقه ۱۴، ۱۶ و ۱۵ جایگاه اول تا سوم را در رابطه با پیام‌های مردمی در موضوع تفکیک غیرمجاز در ملک مسکونی به خود اختصاص داده بودند و هر کدام به‌ترتیب ۱۷، ۱۵ و ۱۴گزارش در این رابطه داشتند. منطقه ۴با ۱۰گزارش و منطقه ۱۲با ۹گزارش در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.
به‌گفته ناصری آمار گزارش‌های مردمی در رابطه با این موضوع در سال ۱۴۰۱با اندکی تغییر به رقم ۱۰۲گزارش رسید و در سال گذشته منطقه ۱۲با ثبت ۱۴گزارش در رتبه اول قرار گرفت و پس از آن باز هم پای مناطق ۱۴و ۱۵در رده دوم و سوم به میان آمد. این دو منطقه در سال گذشته ۱۲گزارش مردمی مربوط به تفکیک غیرمجاز در منازل مسکونی داشتند.
مدیر سامانه ۱۳۷پلاس به آمار ثبت شده از ابتدای سال جاری تا ۹دی ماه پرداخت و گفت: آمار و ارقام این مسئله در سال جاری با تغییر منطقه‌ای همراه شد و منطقه ۷ با ۱۶گزارش مردمی ثبت شده در جایگاه اول و منطقه ۱۹با ۱۲گزارش در جایگاه دوم قرار گرفت، اما منطقه ۱۶در سال جاری نیز در دسته ۳منطقه پرگلایه در این رابطه است و ۱۱گزارش از ابتدای سال در این رابطه به نام منطقه ۱۶ثبت شده است.
او با تکیه به آمار ۳ سال اخیر، توضیح داد: در ۳ سال گذشته به‌طور کلی ۳۱۰گزارش در مورد تفکیک غیرمجاز در ملک مسکونی ثبت شده است، منطقه ۱۵با ۳۵گزارش، منطقه ۱۲با ۳۱گزارش، منطقه ۱۴با ۳۰گزارش، منطقه ۱۶با ۲۹گزارش و منطقه ۷با ۲۲گزارش به‌عنوان ۵منطقه‌ای شناخته می‌شوند که بیشترین درخواست شهروندان در رابطه با این موضوع را در سامانه ۱۳۷پلاس داشته‌اند.
حمله سوسک‌ها به خانه‌های همجوار
دردسرهای همسایه بودن با افرادی که یک خانه را برای تفکیک زباله اشغال کرده‌اند، کم نیست و نمی‌توان از کنار آن به راحتی گذشت؛ از رژه حیوانات موذی گرفته تا بوی تعفنی که تمام دیوارهای خانه به آن آغشته می‌شود.
مریم یکی از اهالی منطقه ۱۴ است که در اواخر دهه ۹۰ با معضل تفکیک زباله در خانه روبه‌رو شد. او در روزهای اول حضورش در منزلی همجوار با یک خانه قدیمی گمان نمی‌کرد این موضوع موجب شود تا خیلی زود از محله خداحافظی کند. او این معضل را اینگونه تعریف می‌کند: «چند سال پیش خانه‌ای در بلوار الله‌اکبر خریدیم و با کلی ذوق به آن نقل مکان کردیم. خانه ما دیوار به دیوار یک خانه قدیمی بود و همین، برای ما خیلی دردسر درست کرد.»
مریم که در حال مرور دقیق اتفاقات آن سال است، انگار که از یادآوری تصویری مشمئزکننده حالش بد شده باشد، می‌گوید: «سوسک، همه خانه‌مان را پر کرده بود، هر جای خانه را نگاه می‌کردم، سوسک‌های ریز از وسایل خانه بالا می‌رفتند، حالا از این سوسک‌ها هم که می‌گذشتم، همیشه بوی تعفن در هوا پراکنده بود. این خانه قدیمی، جایی شده بود که گونی گونی آشغال‌ها را می‌آوردند اینجا و بعد کارتن‌های جدا شده را با آب مرطوب می‌کردند تا باز هم بازیافتش کنند. به خاطر همین همیشه بوی تعفن در خانه ما می‌پیچید.»
این شهروند منطقه ۱۴بعد از ماه‌ها پیگیری توانست، کارگرهای تفکیک زباله غیرقانونی را از این خانه قدیمی کوچ بدهد.
تفکیک غیرقانونی زباله فقط محدود به حیاط خانه‌ها نمی‌شود؛ یکی از اهالی منطقه ۷هم که دل پری از این معضل دارد، می‌گوید: «مسئله جمع‌آوری و تفکیک غیرقانونی زباله که یکی، دو تا نیست؛ یکی از اهالی محل چند وقت است که باعث عذاب همه شده و من هم به ۱۳۷پلاس پیام دادم تا مشکل را حل کنند.»
او در این رابطه توضیح می‌دهد: «ماجرا این است که یکی از اهالی محل در پشت بام و حیاط خانه‌اش، زباله تفکیک می‌کند که هم ظاهر بدی دارد، هم کلی آلودگی سر ما آوار می‌کند.»
پای معتادها در میان است
همانقدر که معتادها در مسیر جمع‌آوری زباله‌های خشک از مخازن زباله، نقش پررنگی دارند، در بحث تفکیک غیرقانونی نیز پای معتادها در میان است.یکی از اهالی منطقه ۹که مدتی است با یک مرد معتاد همسایه است، از دردسرهای جدیدش می‌گوید: «این بنده خدا مدتی است که همسایه ما شده و من هم کاری به کارش نداشتم، اما دردسر اصلی وقتی پیدا شد که فهمیدم خانه‌اش محل دپوی زباله است.» به‌گفته این شهروند، «مالک که اعتیاد دارد و برایش خیلی چیزها مهم نیست، اما اصلا باورم نمی‌شد که یکی خانه‌اش را تبدیل به جایی برای تفکیک زباله بکند، آخر من نمی‌دانم خودش چطور اینجا زندگی می‌کند. همه ما شاکی هستیم و به ۱۳۷هم زنگ زدیم که زودتر تکلیف این همسایه را معلوم کنند.»
تفکیک غیرقانونی زباله در مناطق مسکونی شهر، تنها محدود به منازل نمی‌شود؛ برخی از شهروندان از دپوی کیسه‌های پر از زباله در کنار منزلشان و در باغ‌های متروکه محله‌شان گله دارند. یکی از ساکنان منطقه ۱۲در این رابطه می‌گوید:« چند وقتی می‌شود که کوچه ما محل جمع‌آوری و خرید و فروش ضایعات شده و از صبح تا ساعت نه و نیم شب ماشین‌های آنها برای جا به‌جایی می‌آیند. این محله مسکونی است و رفت‌وآمد و تجمع معتادها و آوردن ضایعات آلوده بلای جانمان شده است.»
یکی از شهروندان منطقه ۱۴هم در مورد بازیافت غیرقانونی در محدوده مسکونی گلایه دارد و می‌گوید:«متأسفانه همسایه، داخل حیاط خود زباله بازیافتی جمع‌آوری می‌کند و به خاطر ایجاد آلودگی محیطی شدید، موش‌ها در محله ما جولان می‌دهند.»
اقدامات غیرقانونی در مسیر بازیافت زباله به دردسر جدی برای شهر تبدیل شده و صدای گلایه بخشی از اهالی محله‌های تهران را بلند کرده است. شهروندان از هر طریقی تلاش می‌کنند تا صدایشان را به مدیریت شهری برسانند تا با پیگیری شهرداران مناطق نقطه پایانی بر این معضل شهری گذاشته شود.