وزارت بهداشت طی روزهای گذشته در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که تا تدوین برنامه راهبردی جامع، جمع‌آوری قلیان‌ها در دستور کار این وزارتخانه قرار ندارد.
این در حالی است که دکتر معدنی، دبیر اجرایی جمعیت گفته بود: به‌دنبال همکاری وزارت بهداشت، نیروی انتظامی، جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات و چند ارگان دیگر، مقرر شده که قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در اماکن عمومی، به‌شدت پیگیری و اجرایی شود. بر این اساس جمع‌آوری قلیان‌ها نیز مجددا در دستور کار قرار گرفته است.
اظهارات دبیر اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در شرایطی است که وزارت بهداشت طی اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرده چون هنوز بخشنامه دولت مبنی بر مهلت دادن به قهوه‌خانه‌های سنتی با مجوز عرضه قلیان، لغو نشده، وزارت بهداشت هم فعلاً برنامه‌ای برای جمع‌آوری قلیان‌ها در دستور کار ندارد؛
به‌طوری که دکتر مصطفی غفاری درخصوص تاخیر در اجرای مجدد قانون جمع‌آوری قلیان‌ها از سطح قهوه‌خانه‌ها و سفره خانه‌های سنتی گفت: از لحاظ قانونی کماکان اصرار بر این داریم که مصرف قلیان غیرقانونی است منتهی اجرای کامل آن نیاز به هماهنگی بین بخشی دارد.
با این حال ممنوعیت عرضه قلیان در سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها براساس قانون جامع کنترل دخانیات، از ابتدای سال گذشته اجرا شد اما به‌دلیل اعتراض برخی قهوه‌خانه‌داران دارای مجوز، این قانون با صدور بخشنامه‌ای از سوی وزارت کشور متوقف ماند، اما این بخشنامه هم بعد از مدتی لغو شد و این اتفاق در شرایطی بود که در آن دوره که این قانون اجرا شد به این نتیجه رسیدند که نیاز به کار فرهنگی بیشتری دارد، باید مشارکت بین‌بخشی کامل‌تری صورت بگیرد.
یک هفته پوچ!
اما اگرچه مسئولان وزارت بهداشت معتقدند که برای اجرای طرح جمع‌آوری قلیان لحظه شماری می‌کنند، دکتر هومن شریفی، قائم‌مقام مرکز تحقیقات مبارزه با دخانیات در رابطه با اقدامات وزارت بهداشت در روز جهانی بدون دخانیات به همشهری می‌گوید: دیروز روز جهانی دخانیات بود ولی نه تنها وزارت بهداشت در این باره هیچ کاری نکرد بلکه هیچ کدام از رسانه‌ها هم هیچ قدم مثبتی برنداشتند.
«هر چند شاید ادعا کنیم که حرکات زیادی در این روز کردیم، ولی باید گفت که با این حرکات گسسته به جایی نخواهیم رسید.»
دکتر شریفی با بیان این عبارات ادامه می‌دهد: در همه جای دنیا روز جهانی بدون دخانیات فقط یک روز است و در کشور ما این یک روز به یک هفته گسترش پیدا کرده و برای هر روزی هم نام خاصی در نظر گرفته شده، اما در هیچ کدام از این ایام هیچ اقدامی صورت نگرفته است. به گفته وی مثلا شنبه روز دخانیات و رسانه بود اما رسانه‌ها چقدر در این زمینه فعالیت کردند؟
یک بام و دو هوا!
قائم مقام مرکز تحقیقات مبارزه با دخانیات با تاکید بر اینکه امسال به روز جهانی دخانیات نمره صفر هم نمی‌توان داد، در ادامه اینطور توضیح می‌دهد: از سال 1381 طرح جمع‌آوری قلیان شروع شد؛ از آن زمان هم عنوان شد که عرضه قلیان به افراد زیر 18 سال ممنوع است. این طرح البته با شکست مواجه شد.
بعد از آن در سال 86 با همت نیروی انتظامی، وزارت بهداشت و معاونت بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی طرح ضربتی جمع‌آوری قلیان آغاز شد. به عقیده وی البته این طرح هم موفق نبود چون مبارزه با دخانیات اصلا با طرح‌های ضربتی جوابگو نیست.
«ما هنوز هم تبلیغ و تشویق به مصرف سیگار و قلیان را در ویترین مغازه‌ها می‌بینیم، برای همین است که تهدید اماکن عمومی و اجرای طرح‌های ضربتی تا زمانی که فرهنگ جمع‌آوری قلیان و دخانیات به‌طور کامل وجود نداشته باشد، هیچ فایده‌ای ندارد، چون این کار فقط یک سیاست یک بام و دو هواست.»
دکتر شریفی با اشاره به مطلب بالا خاطرنشان می‌کند: البته دلیل وزارت بهداشت بر اینکه فعلا دستور جمع‌آوری قلیان را ندارد، مشخص نیست. با این حال نمی‌توانیم بگوییم وزارت بهداشت تنها مجری ایـن امـر است.
به گفته وی ما سال‌ها در حال تلاش هستیم تا قانون جامع کنترل دخانیات را با درج عبارات هشداردهنده یا تصاویر مشمئزکننده اجرا کنیم در حالی‌که هنوز نمی‌دانیم مغازه‌ها توتون و تنباکویشان را از کجا می‌آورند؟
این در حالی است که قائم‌مقام مرکز تحقیقات مبارزه با دخانیات معتقد است: اکثر این توتون‌ها به جای اینکه 2.4دهم نیکوتین داشته باشد، حاوی 2 دهم نیکوتین است، برای همین به این نیکوتین‌ها مواد افزودنی اضافه می‌کنند که همین مواد حاوی هزاران نوع میکروب است، ولی هیچ کس نمی‌گوید این مغازه‌ها به چه اجازه‌ای این توتون و تنباکو‌ها را می‌فروشند!
همچنان اندرخم یک کوچه‌ایم!
«سال‌هاست که در دنیا پیام‌های هشداردهنده روی بسته‌های سیگار درج می‌شود ولی مسئولان در کشورهای مختلف وقتی به این نتیجه رسیدند که اکثر این پیام‌ها می‌توانند گمراه‌کننده باشند، اقدام به درج تصاویر هشداردهنده کردند.»
دکتر شریفی با بیان اینکه این کار چند حسن دارد، می‌گوید: یکی اینکه سیگار از معدود مواد مصرفی است که مصرف‌کننده تقریبا روزی 20 دفعه بسته آن را می‌بیند یعنی این پیام روزی 20 بار به او منتقل می‌شود.
دومین حسن پیگیری سیگار از نظر قانونی بودن یا قاچاق بودن است. یعنی اگر بتوانیم برچسب‌های هشداردهنده را نهادینه کنیم، می‌توانیم جلوی ورود توتون و تنباکوی قاچاق را بگیریم.
به عقیده وی سومین حسن این است که با این کار شرکت دخانیات برای خودش می‌تواند درآمد زایی کند و آخرین مزیت این است که درج تصاویر هشداردهنده ابزاری است برای اجرای قانونی که از سال 1993 به تصویب رسیده ولی الان که در سال 2009 هستیم، خیلی از بندهای آن به‌طور کامل اجرا نشده است و ما همچنان به‌دنبال مقصر هستیم.