همشهری آنلاین - حوادث: هر وقت صحبت از وکلا می‌شود یکی از حاشیه‌های همیشگی، حق‌الوکاله‌های آنهاست. شاید به همین دلیل باشد که خیلی‌ها وقتی دچار مشکلات قضایی می‌شوند قید گرفتن وکیل را می‌زنند و همین اشتباه ممکن است به قیمت بازنده‌شدن آنها در پرونده تمام شود. اما جالب است بدانید که کانون وکلای دادگستری با شرایطی ویژه برای شهروندانی که توانایی گرفتن وکیل ندارند وکیل درنظر می‌گیرد و حتی به آنها مشاوره حقوقی رایگان می‌دهد. سعید باقری، رئیس اداره معاضدت کانون وکلای دادگستری مرکز در گفت‌وگو با همشهری به معرفی خدمات حقوقی رایگان اداره معاضدت پرداخته است.
گفت‌وگو را با معرفی اداره معاضدت کانون وکلا شروع کنیم. شما و همکاران‌تان در این اداره چه خدماتی به شهروندان ارائه می‌کنید؟
براساس قانون و براساس رسالت اجتماعی که کانون‌های وکلا برای خودشان قائل هستند تلاش‌شان این است که دسترسی مردم به عدالت قضایی حداکثری باشد. به همین دلیل بخشی از خدمات معاضدتی برای دسترسی مردم به عدالت براساس قانون است و بخشی از آن به اختیار خود کانون‌های وکلا است. در آیین‌نامه ۱۴۰۰قوه قضاییه راجع به لایحه استقلال قید شده که هر وکیل در سال باید ۴پرونده معاضدتی و تسخیری را عهده‌دار شود. اداره معاضدت در ۲حوزه فعالیت می‌کند؛ اول در حوزه ارائه مشاوره‌های حقوقی و قضایی به مردم که در این راستا در ۳۵نقطه تهران دفتر معاضدت دایر کرده‌ایم. در دادسراها و محاکم، در زندان اوین ۲دفتر، در زندان زنان یک دفتر، در کمیته امداد، انجمن ام اس، کانون اصلاح و تربیت و... دفتر ایجاد کرده‌ایم و به شهروندان خدمات قضایی ارائه می‌شود. بیش از ۶۴۰نفر از وکلای پایه یک مجرب با برنامه‌ریزی انجام‌شده در این دفاتر مستقر هستند که رایگان به مردم نیازمند مشاوره حقوقی مشورت می‌دهند که به‌طور متوسط در سال بیش از ۱۲۰هزار فقره مشاوره می‌دهیم. قریب به اتفاق افرادی که از مشاوره همکاران استفاده می‌کنند از مشاوره‌ها اظهار رضایت می‌کنند.
درباره خدمات دیگری که در اداره معاضدت کانون وکلا به شهروندان ارائه می‌شود توضیح دهید.
حوزه دیگر فعالیت ما معرفی وکیل معاضدتی است. افرادی مراجعه می‌کنند که علاوه بر مشورت، وکیل می‌خواهند که نه توانایی علمی دفاع از خودشان را دارند و نه توانایی پرداخت حق‌الوکاله. اداره معاضدت بخشی دارد به نام دفتر معاونین اداره معاضدت که این افراد با مراجعه به این بخش می‌توانند درصورتی که مشخص شود آنها شرایط لازم را دارا هستند در کمتر از نیم‌ساعت برای‌شان وکیل معاضدتی معرفی می‌شود. این افراد باید دارای ۳ویژگی باشند: اول اینکه دعوا حقوقی باشد. دوم اینکه دعوا قابل پیشرفت باشد و ادعایی که مطرح می‌شود مستند باشد. و شرط سوم این است که فرد توانایی پرداخت حق‌الوکاله را نداشته باشد. با دارا بودن این شرایط ما وکیل در اختیار او قرار خواهیم داد.
برای حمایت از اقشار خاص و آسیب‌پذیر در اداره معاضدت چه برنامه‌ای دارید؟
حوزه دیگر فعالیت اداره معاضدت در حوزه خشونت علیه زنان و اطفال است. ما در اداره بخشی به نام کلینیک حقوق شهروندی داریم. اگر اطفال یا بانوانی که در معرض خشونت، تعرض و تجاوز یا تهدیدهای جسمی و جنسی قرار داشته باشند و حامی نداشته باشند، بیش از ۷۰عضو در این کلینیک داریم که به‌صورت کاملا داوطلبانه از این افراد حمایت کرده و وکالت‌شان را رایگان برعهده می‌گیرند.
شهروندانی که مشکل حقوقی دارند برای کمک‌گرفتن از وکلا باید چه راهی را بروند و چطور می‌شود یک وکیل مجرب و مورداعتماد انتخاب کرد؟
گرفتن وکیل از طریق کانون وکلا یا مرکز وکلای دادگستری یا از طریق فضای مجازی امکان‌پذیر است. همچنین می‌شود از طریق تحقیق از آشنایان و دوستان انجام شود. البته وقتی از فضای مجازی نسبت به پیداکردن وکیل اقدام می‌کنید ممکن است از او شناختی نداشته باشید اما بهترین راه مراجعه به کانون وکلا یا تحقیق از دوستان و آشنایان است.
یک وکیل کارکشته که مردم بتوانند به او اعتماد کنند باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
اصل بر این است که همه وکلا وظیفه‌شناس هستند و به سوگندی که هنگام اخذ پروانه وکالت در مراسم تحلیف خورده‌اند پایبند و مقید هستند. اما ویژگی مهم یک وکیل شامل چند مورد است؛ اول اینکه باید از دانش کافی نسبت به موضوعی که به او ارجاع می‌شود برخوردار باشد. در کشور ما وکالت تخصصی نشده است. ممکن است مثلا بعضی از وکلا در شاخه‌ای خاص تجربه داشته باشند اما فعلا وکالت تخصصی نداریم. از سلامت و خوشنامی لازم برخوردار باشد و پیگیر، وظیفه‌شناس و متعهد باشد. نسبت به حق‌الوکاله‌ای که می‌گیرد احساس مسئولیت کند. پاسخگوی موکل باشد. همچنین تجربه و سابقه وکالت نشان می‌دهد که موفقیت داشته یا نه.
در روند قضایی پرونده اگر بین وکیل و موکل اختلاف ایجاد شد یا موکل از وکیل رضایت نداشته باشد چطور می‌تواند از وکیل شکایت کند؟
اگر موکل نسبت به عملکرد وکیل رضایت نداشت و مدعی شد که وکیل نسبت به موکل مرتکب جرم شده مرجع صالح رسیدگی به این ادعا دادسرای عمومی است. اما اگر نسبت به موضوعات وکالت و انجام وظایف وکالتی و امور مربوط به تکالیف ذاتی وکالت اعتراض و شکایتی داشته باشد که نشان‌دهنده کوتاهی و سهل‌انگاری و تقصیر وکیل در انجام وظایف وکالتی باشد می‌تواند به دادسرای کانون وکلای مربوطه مراجعه کند. در کشور ۲۸کانون وکلای دادگستری وجود دارد و مرکز وکلای قوه قضاییه هم در شهرهای مختلف دایر است.
حق‌الوکاله
وکلا نیز مثل خیلی از صنوف تعرفه دارند که آخرین به روزرسانی این تعرفه توسط رئیس محترم قوه قضاییه مربوط به اواخر سال ۹۸ است. در این تعرفه مشخص شده که برای دعاوی کیفری، مالی حقوقی و حقوقی مالی چقدر باید حق‌الوکاله دریافت شود. مثلا قید شده که حق‌الوکاله دعاوی کیفری از ۵۰۰هزار تومان آغاز شده و ممکن است تا۲۰۰میلیون تومان باشد و این بستگی به درجه مجازات و حجم مسائل موضوع جرم دارد. البته این بستگی به توافق طرفین هم دارد. درباره دعاوی غیرمالی آمده که از ۵۰۰هزار تومان تا ۲۰میلیون تومان که مربوط به پرونده‌هایی مثل طلاق، حضانت، صدور حکم حجر و... می‌شود. درخصوص دعاوی مالی تا ۵۰میلیون تومان ۸درصد و از ۵۰تا ۲۰۰میلیون تومان ۷درصد حق‌الوکاله دریافت می‌شود. از سوی دیگر هیچ منعی وجود ندارد که افراد کمتر یا بیشتر از این با وکیل توافق کنند. اگر وکیل حتی چندبرابر این تعرفه را بخواهد توافق کند براساس قانون مدنی و مقررات وکالت هیچ منعی برای او وجود ندارد. در واقع حق‌الوکاله در خارج از این تعرفه تابع توافق وکیل و موکل است. اینکه گفته می‌شود وکلا حق‌الوکاله میلیاردی دریافت کردند، دریافت حق‌الوکاله میلیاردی در هیچ مرجعی جرم‌انگاری نشده و تخلف نیست.
وکالت تضمینی
نه تنها چیزی به نام وکالت تضمیمی نداریم، بلکه حتی اگر فردی چنین ادعایی مطرح کرد، درصورت اثبات، تخلف است و در دادسرای کانون وکلا با افرادی که وکالت تضمینی می‌گیرند و موفقیت موکل را تضمین می‌کنند برخورد انتظامی می‌شود. به همین دلیل وکالت تضمینی وجود ندارد چرا که صدور رأی اساسا در اختیار وکیل نیست که او بخواهد تضمین کند. اگر موضوعی باشد که اختیار آن با وکیل باشد او می‌تواند تضمین کند اما وکیل فقط یک چیز را می‌تواند تضمین کند آن هم اینکه تضمین کند امین و ساعی است و تمام تلاشش را انجام خواهد داد. اگر شهروندان با وکالت تضمینی مواجه شدند مطمئن باشند این ادعا بدون پشتوانه و ضمانت اجرایی است و توصیه می‌شوداصلا با چنین وکلایی قرارداد وکالت نبندند.