همشهری‌آنلاین- گروه سیاسی: حسن کاظمی‌قمی دراین نشست با بیان اینکه سرنوشت جمعی سبب شده برای هزاران سال نیاکان ما در همسایگی با یکدیگر زندگی کنند، اظهارکرد: لاجرم همین اقتضای جغرافیا موجب می‌شود برای قرن‌های متمادی فرزندان ما نیز در کنار یکدیگر تجربه زیست مشترک را دوام بخشند.
وی افزود: همزیستی و همسایگی با رعایت احترام متقابل و تمامیت‌ارضی دیگری، مستلزم پایبندی به اصولی مشترک و معاهداتی است که اینک ارزش و اعتباری بین‌المللی یافته و نشان از تفاهم جمعی نسل‌های گذشته ما در بنای تجارب سازنده و اجتناب از تکرار رویدادهای ناگوار دارد.
کاظمی‌قمی ادامه‌داد: با این اندوختۀ گرانبها از تجاربِ نیاکان خود، مقتضیات زمانه ایجاب می کند اکنون که برای گفت‌وگو کنار هم گرد آمده‌ایم، ابتدا به ضرورت ایجاد آن میزان از فرصت‌ها بیاندیشیم که با تشریک منافعِ مشترک به قوام محیط همسایگی ما می‌انجامد؛ آنگاه در منفعتِ جمعی با سایر ملل جهان راهی را برگزینیم که موجب دوام و بقای ماندگار می‌شود.
دریچۀ خروج از بحران‌های سخت
نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امورافغانستان در ادامه تاکید کرد: جمهوری‌اسلامی ایران معتقد است دروازۀ محیط همسایگی دریچۀ خروج از بحران‌های سخت و گذرگاه عبور از خاطرات جانکاه برای رنج و محنتی است که مردم افغانستان قریب به نیم قرن اخیر به‌صورت مستمر تجربه کرده‌اند.
کاظمی‌قمی افزود: این باب همچنین پنجره‌ای برای حضور دوباره و موفق افغانستان در صحنۀ جهانی و به‌منظور ایفای نقش و موقعیت بین‌المللی مبتنی بر جغرافیای طبیعی، انسانی و سیاسی‌اش است. در حقیقت افغانستان اگر در نقطۀ تماس و اتصال با محیط همسایگان خود با یک اندیشۀ «منطقه‌محور» واقع شود، دیگر نه تنها کشوری محصور در خشکی نیست، بلکه با تعاملی مثبت و همگرایانه که متضمن پذیرش الگوی سنتی و بومی منطقه و مردم متنوع آن با فرهنگ‌ها، زبان‌ها، مذاهب و ارزش‌هایی خیرخواهانه است، به مقام و موقعیتی خواهد رسید که نقطۀ تعامل و تبادلی مهم در قلب قاره شود و نقش آسیامحوری ایفا کند.
وی عنوان‌کرد: چنانچه سیاست «منطقه‌محور» مورد اشارۀ کنونی با پذیرش الزام‌های مهم آن همراه شود، نخستین اثرش این‌گونه جلوه خواهد داشت که افغانستان با موفقیت در ایفای نقشی سازنده در محیط همسایگی در موقعیت یک مرکزیت قاره‌ای قرار خواهد گرفت و در مدار مناسباتی اثرگذار در تنظیم مناسبات جهانی قرار می‌گیرد.
دو سئوال مهم
نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امورافغانستان با اشاره به دو سئوال اصلی از نگاه ایران به‌عنوان یک کشور مهم و موثر در تنظیم مناسبات منطقه‌ای، گفت: نخستین پرسش این است که جایگاه افغانستان به‌دنبال ایفای نقشی منطقه‌محور در رویکرد منطقه‌ای ایران چگونه است؟
کاظمی‌قمی افزود: در واقع الزام نیل به چنین موقعیتی، نگاه به نحوۀ حکومت‌داری یعنی مشارکت اشخاص صالح از اقشار متنوع در میان اقوام و مذاهب برادر و برابر افغانستان است. به‌عنوان مثال از نگاه مردم ایران با اتکا به این الزام؛ افغانستان نه تنها موقعیت خود را به‌عنوان یکی از کانون‌های مهم فرهنگی آسیا محفوظ می‌دارد، بلکه به مسیر اتصال فرهنگ و هویت غنی فارسی‌زبانانی مبدل خواهد شد که برای قرن‌های متمادی با تولید ادبیات به خلق مضامین پُرمعنا در جغرافیایی میان ماورالنهر تا شبه‌قاره و کاشغر تا بالکان مبادرت ورزیدند. بدین‌گونه است که مکتب ادبی غزنین، محفل هنری هرات، مدرسه دینی قندهار و زاویۀ بلخ و چَشت که برای قرن‌ها مکمل ری و شیراز، تبریز و اصفهان، دکن و بخارا و بغداد و بدخشان بود، احیا می‌شود.
وی تصریح‌کرد: بدین‌ترتیب افغانستان در نقطۀ کانونی تماس و اتصال این نگرشِ منطقه‌محورِ فرهنگی مجرای تعامل و تبادل میراث تمدنی و زبانی جوامع همسایه از شبه قاره و چین تا محیط ترک و تورانی‌زبانی و جغرافیای عرب‌زبانان در همسایگی ما خواهد شد.
۲ مولفه روند منطقه‌گرا در افغانستان
کاظمی‌قمی در ادامه اظهارکرد: پرسش مهم دوم آنکه؛ کدامین الزام برابر افغانستان جهت ایفای نقش و مسئولیتی منطقه‌محور قرار دارد؟
وی افزود: از نگاه ایران، به‌عنوان یک عضو موسس جامعۀ ملل و از اولین امضاءکنندگان منشور سازمان ملل متحد در کنفرانس سانفرانسیسکو؛ منطقه‌محوری در محیط همسایگی ما یعنی موفقیت در ایجاد تفاهم با همگان. این همه‌پذیری و رواداری اصلی زرین برای موفقیت در نظامی منطقه‌محور است. بدین معنا حکمرانی بدون تبعیض در داخل و حُسن همجواری و همزیستی با همسایه در محیط منطقه دو مولفۀ اساسی در پیشرفت روندی منطقه گراست که به یقین اگر در یک اعلامیه جلوه کند، با استقبال منطقه و فرامنطقه روبه‌رو می‌شود.
کاظمی‌قمی ادامه‌داد: در وجه داخلی این‌گونه سیاستی پیشنهادی زیبنده‌تر از توجه به بنیادی‌ترین توصیه در شریعت اسلام با مبنا قرار دادن آیه شریفه «یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوباً و قبایل لتعارفوا ان اکرمکم عندااله اتقاکم ان الله علیم خبیر» را نمی‌توان برشمرد.
وی با تاکید بر اینکه اسلام عزیز آمد تا برابری زن و مرد را مسجل کند، گفت: همچنین تمایز زبانی، هویتی، فرهنگی و مذهبی میان ما مخلوقات الهی را عامل تنوع برشمارد تا براساس آن، جست‌وجو و تکاپو برای شناخت دیگر مردم از قبایل و اجتماعات مورد اهتمام قرار گیرد.
الگوی موفق حکمرانی در افغانستان
نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امورافغانستان در بخش دیگری از سخنرانی خود با بیان اینکه باور راسخ دارم تنها با بنیان مشورتی منظم و پیوسته مبتنی بر منطق و اندیشۀ منطقه‌محوری، زمینۀ پذیرش مسئولیت و تکالیف یک الگوی موفق حکمرانی توأم با رضامندی و کامیابی همۀ آحاد مردم افغانستان ممکن خواهد شد، اظهارکرد: مسیری که از منطقه آغاز شود و مورد توجه و حمایت جهان قرار گیرد، دهلیزی امن برای همه‌محوری و مشارکت در عرصۀ جهانی با حفظ احترام به تمامیت ارضی و استقلال افغانستان است. این نتیجه یک پیروزی موفقیت‌آمیز و برابر برای افغانستان، منطقه، جهان و از همه مهمتر ساختار نظام بین‌الملل به جهت آزمودن یک نتیجه کامیاب است.
کاظمی‌قمی تاکید کرد: هدف ما دراین دورۀ نخست از گفت‌وگو باید مبتنی بر حفظ امنیت مردم افغانستان و محیط همسایگی آن باشد تا مطالعه جهت آماده‌سازی یک برنامۀ امنیت‌جمعی در مقابله با ساختارها و سازمان‌های دهشت‌افکن تروریستی را به‌عنوان نخستین عنوان از «توافق‌های موضوعی که منافع مشترک را تضمین کند» در دستور گفت‌وگو قرار دهیم.
فهرستی از تهدیدها
وی دراین نشست با اشاره به تهدیدهای دیرپا با منشاء افغانستان، اظهارکرد: پیشنهاد دارم کشورهای کمیتۀ تماس منطقه‌ای همچنان بر این نکته تصریح کنند که مناسب است برای مقابله با تهدیدهای دیرپا با منشاء افغانستان، که عمدۀ آن ناشی از دوران اشغال آمریکاست و در مقولاتی ازجمله موارد ذیل فهرست می‌شوند، گفت‌وگو و اجماع‌نظر حاصل آید:
- کشت، فراوری، انباشت، خرید و فروش و قاچاق مواد مخدر سنتی و صنعتی
- قاچاق انسان، آوارگی و بی‌پناهی مردم
- مبارزه با ریشه‌های افراط گرایی
- تامین حقوق برابر و بدون تبعیض برای مشارکت، کار و تحصیل اقشار متنوع جامعه فارغ از جنسیت و نژاد و زبان و مذهب
- مبارزه با بلایای طبیعی و مدیریت مسائل زیستمحیطی
لزوم رعایت اولویت‌ها
کاظمی‌قمی با تاکید بر اینکه این اولویت‌ها باید به‌صورت همزمان و متوازن ازسوی سازمان ملل متحد مورد توجه واقع شود، ادامه داد: باید از هرگونه برخورد گزینشی و اولویت‌بخشی موارد تازه که ممکن است موجب کم‌توجهی به ریشۀ مسئلۀ افغانستان شود، اجتناب صورت پذیرد.
وی اضافه‌کرد: در حقیقت اشتراک‌نظر و یکسانیِ تمرکز براین عناوین است که زمینۀ نتیجه‌بخشی روندهای مطلوب به‌منظور تعامل منطقه و محیط بین‌الملل در آینده با افغانستان را رقم خواهد زد.