همشهری آنلاین: نیش مار زخمی چنبره زده در غرب آسیا این بار از آستین یک پایگاه نظامی در اردن بیرون آمده و این مار پر زخم نگاه خشم آلود خود را متوجه تهران می‌کند. از زمان کشته شدن تعدادی از نظامیان آمریکایی در یک پایگاه نظامی واقع در مرز اردن و سوریه که چهار شب پیش رخ داد، از واشنگتن فقط یک صدا بیرون می آید: «ایران متهم است.» آمریکایی‌ها عادت به هدف گیری اشتباه دارند و بارها بجای آهنگر معروف بلخ، گردن مسگری در شوشتر را نشانه گرفته‌اند. واشنگتن این بار هم با مقصر جلوه دادن ایران در تنش منطقه‌ای که هر روز ابعاد آن گسترده تر می‌شود، در حال تکرار اشتباهات تاریخی خود هستند. آتشی که آمریکا خودش با حمایت بی چون و چرا از اشغالگری اسرائیل به پا کرد، این روزها دامن خود آمریکایی ها را هم خون آلود کرده است، اما کاخ سفید بجای نگاه کردن به آینه و عبرت گرفتن از راه نادرست گذشته خود، بدنبال شکستن آینه است. با جستجویی کوتاه درباره اشتباهات استراتژیک آمریکا به ده‌ها مقاله‌ای می توان دست یافت که در آن کارشناسان آمریکایی درباره اشتباهات تاریخی و استراتژیک آمریکایی‌ها سخن گفته‌اند.
زمینه یابی شکست‌های استراتژیک آمریکا
چرا شکست استراتژیک؟ نظریه غالبی در علوم سیاسی وجود دارد که گفته می‌شود شکست‌های استراتژیک اغلب ناشی از انباشته شدن شکست های تاکتیکی است. بدین معنا شکست‌های کوچک در تاکتیک به شکست‌های بزرگ در استراتژی‌ها منجر می‌شود.
مسئول استراتژی آمریکا کیست؟ «مارک مویار»، از اندیشکده هوور وابسته به دانشگاه استنفورد آمریکا معتقد است که در این کشور مسئول اصلی تدوین استراتژی‌ها روسای جمهور هستند و نه فرماندهان ارتش. از این رو مسئول شکست‌های استراتژیک نیز برعهده کاخ سفید است نه ارتش.
نگاهی گذرا به اشتباهات تاریخی
سلاخی بومیان آمریکا بدون هیچ جرم و گناهی، تجارت برده داری طی چند قرن و بازداشت آمریکایی های ژاپنی سه اشتباه بزرگ آمریکاست که در تاریخ این کشور از سوی تاریخ نگاران ثبت شده است. اکنون شهروندان آمریکایی مانند «جان موریسی» که تاریخ کشورشان را می‌خوانند، در فضای مجازی به صراحت اعلام می‌کنند که بابت اشتباهات گذشته دولت‌های این کشور احساس شرم می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
واکنش مقام ارشد دولت ایران به تهدیدهای آمریکا: پاسخ ایران قاطع و فوری خواهد بود
واکنش مهم فرمانده کل سپاه به تهدیدهای آمریکا | پیام صریح سردار سلامی به جو بایدن
سه اشتباه استراتژیک در جنگ سرد
کتاب کوری استراتژیک آمریکا کتاب ارزشمندی است که در آن اشتباهات استراتژیک آمریکا از دوران پیش از جنگ جهانی دوم تا پایان جنگ سرد یعنی طی سال‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۹۱ بررسی شده است. در این کتاب سه مورد از بزرگترین اشتباهات آمریکا در طول جنگ سرد مورد بررسی قرار گرفته است:
جنگ ویتنام: «مک نامارا»، وزیردفاع دولت‌های جان اف کندی و لیندون جانسون را از نظریه‌پردازان اصلی جنگ ویتنام و معمار این جنگ می‌دانند. پس از شکست و خروج آمریکا از ویتنام، وی به عنوان نزدیک فرد به روسای جمهور آمریکا به منفورترین چهره در میان مردم آمریکا بدل شد، چون جنگ ویتنام به یکی از اشتباهات استراتژیک آمریکا تبدیل شد. جنگی که سالانه ۵۰۰ هزار تن بمب، سه میلیون کشته، نابودی جنگل‌ها و محصولات کشاورزی و اثرات مخرب مواد شیمیایی تا به امروز برای ویتنامی‌ها به ارمغان آورد و خود آمریکا نیز پس از ۱۰ هزار روز جنگ، با برجای گذاشتن ۴۵ هزار کشته، ۳۰۰ هزار زخمی و ۱۵۰ میلیارد دلار هزینه، بدون هیچ دستاوردی خاک ویتنام را ترک کرد.
خلیج خوک‌ها: ماجرای خلیج خوک‌ها در آوریل ۱۹۶۱ از نظر امریکایی‌ها یک تراژدی- کمدی برآمده از اشتباهات بود. «جان اف. کندی»، رییس‌جمهور وقت آمریکا که نمی‌خواست از چشم مأموران پنتاگون و سیا ضعیف به نظر بیاید، عملیات براندازی رژیم فیدل کاسترو در کوبا را تأیید کرد؛ اما، او در عمل حاضر نشد برای موفقیت این عملیات منابع و امکانات ضروری را در اختیار مهاجمان بگذارد. قرار بود نیروی ۱۵۰۰ نفره مهاجمان که اغلب کوبایی‌های تبعیدی ضدکاسترویی بودند نقش اصلی را در براندازی رژیم کوبا بر عهده داشته باشند. فیدل بلافاصله ارتش ۲۰ هزار نفری و میلیشیای ۲۰۰ هزار نفری خود را به پل یاگیرون «خلیج خوک‌ها» آورد و در عرض فقط دو روز موفق به نابودی ارتش مهاجمان وابسته به آمریکا شد. در این نبرد دو روزه ۱۰۷ نفر از نیروهای وابسته به آمریکا کشته شدند. کاسترو هم‌چنین، موفق شد ۱۱۸۹ نفر از نیروهای مهاجم را که نام «بریگاد ۲۵۰۶» را روی خود گذاشته بودند، به اسارت بگیرد. فیدل بعدها ۱۱۶۹ اسیر را در ازای دریافت ۲۵ میلیون دلار، غذا و دارو تحویل حکومت امریکا داد و نقشه آمریکایی‌ها برای براندازی کاسترو ناکام ماند.
بحران موشکی کوبا: ۶۲ سال پیش در اکتبر ۱۹۶۲ میلادی یک بن‌بست اتمی ۱۳ روزه میان آمریکا و جماهیر شوروی شکل گرفت که جهان را تا آستانه یک جنگ هسته‌ای بزرگ به پیش برد. در آن زمان، «جان اف کندی»، رئیس جمهور وقت آمریکا به تصاویر جاسوسی از ساخت تاسیسات موشک‌های اتمی میان برد شوروی در کوبا دست یافت و تصمیم به قزنطینه دریایی کوبا گرفت. به دنبال این قرنطینه کاسترو ارتش کوبا را بسیج کرد، موشک‌های جماهیر شوروی درحالت آماده شلیک قرار گرفتند و در آمریکا نیز نیروهای ارتش در سطح دوم آمادگی دفاعی قرار گرفتند که بالاترین سطح در تاریخ آمریکا است و تنها یک پله با سطح یک آمادگی به معنای آغاز جنگ اتمی فاصله داشت. این بحران پس از یک تماس تلفنی و دیدار حضوری تمام شد و برای بسیاری ثابت شد تهدید کوبا به اندازه‌ای نبود که واشنگتن آن را بزرگ کرده بود.
اشتباهات استراتژیک دوران جدید
جنگ افغانستان در سال ۲۰۰۱: پس از پایان جنگ سرد، آمریکا در دهه ۲۰۰۰ به بعد با مجموعه‌ای از اشتباهات بزرگ استراتژیک روبرو شد که جنگ افغانستان شروع این زنجیره و از بزرگترین اشتباهات محاسباتی آمریکا بود. آمریکا و ناتو از بهانه «مبارزه با تروریسم» برای جنگ در افغانستان و سرنگونی طالبان استفاده کردند، اما در سپتامبر ۲۰۲۱ پس از صرف صدها میلیارد دلار بدون هیچ دستاوردی برای افغانستان و با تحویل دوباره این کشور به گروه طالبان، افغانستان را ترک کردند.
جنگ عراق در سال ۲۰۰۳: دولت بوش به بهانه برنامه تسلیحات هسته ای و شیمیایی دولت صدام به عراق حمله کرد، اما اظهاراتِ در نهایت نادرست در مورد برنامه‌های تسلیحاتی هسته‌ای، بیولوژیکی و شیمیایی عراق که به طور مداوم برای ایجاد حمایت از جنگ در آمریکا و رسانه‌ها عنوان می‌شد، به اعتبار اطلاعاتی واشنگتن آسیبی جدی وارد کرد. طبق برآورهای دانشگاه براون، حدود ۳۰۰ هزار غیرنظامی در دو دهه درگیری در عراق کشته شدند. ایالات متحده ۴۵۰۰ سرباز خود را از دست داد و حدود ۲ تریلیون دلار برای جنگ عراق و کارزار متعاقب آن در عراق و سوریه در جنگ به اصطلاح علیه داعش هزینه کرد، اما گروه تروریستی داعش در ابتدای سال ۲۰۱۱ در هر دو کشور قدرت گرفت و خیلی زود حاکم شد و این گروه تروریستی هم عراق و سوریه را درگیر چند سال جنگ کرد.
تهدیدزایی برنامه هسته‌ای ایران: بزرگنمایی و تهدید نشان دادن برنامه هسته‌ای صلح آمیز و غیرتسلیحاتی ایران یکی دیگر از اشتباهات بزرگ استراتژیک آمریکاست که هنوز توجیهی برای آن پیدا نشده است. با وجود بارها گزارش تائید آمیز از برنامه هسته‌ای غیرتسلیحاتی ایران از سوی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، اما همچنان واشنگتن بر ارزیابی‌های اشتباه گذشته خود و ادعای ابعاد تسلیحاتی برنامه هسته‌ای ایران تاکید دارد.