هزینه های سنگین ساخت مترو در سال ۱۴۰۲ چطور تامین شد؟ + جزئیات

همشهری آنلاین- مهدی اسماعیل پور، افتتاحیه های شبکه مترو در سال ۱۴۰۲ با بهره برداری از ایستگاه علاوه جعفری در بخش توسعه غربی خط ۴ آغاز شد. پس از آن هم ۵ ایستگاه دیگر در خطوط ۶ و ۷ و امتداد خط یک به بهره برداری رسید که مهم ترین و شاخص ترین آنها ایستگاه شهر پرند به همراه ۱۹ کیلومتر مسیر ریلی تا ایستگاه فرودگاه امام خمینی(ره) است. در ادامه هم قرار است ۳ ایستگاه دیگر تا قبل از پایان سال افتتاح شود تا در مجموع برای سال ۱۴۰۲ شاهد افتتاح ۹ ایستگاه در شبکه مترو تهران باشیم. علاوه بر این ۹ ایستگاه جدید، در سال ۱۴۰۲ نخستین پست برق مستقل خط ۶ به همراه چند ورودی جدید در خطوط ۳، ۴، ۶ و ۷ نیز به بهره برداری رسید یا در نوبت افتتاح است. همچنین آغاز حفاری مکانیزه خط ۱۰ مترو و شروع عملیات اجرایی خط ۱۱ (تا قبل از پایان سال) را هم باید در کارنامه امسال شرکت مترو تهران لحاظ کرد.

افزایش ۳۰ تا ۵۲ درصدی هزینه های ساخت مترو

برای اینکه بیش از پیش به ارزش افتتاحیه های سال ۱۴۰۲ شبکه مترو تهران پی ببریم، کافی است تا آمار و ارقام مربوط به هزینه های ساخت هر کیلومتر از خطوط مترو درسال ۱۴۰۲ را بررسی کرده و آن را با اعداد و ارقام سال گذشته (۱۴۰۱) مقایسه کنیم. این قیاس یک ساله از افزایش سرسام آور و چند برابر شدن هزینه های ساخت مترو حکایت دارد. هزینه های توسعه شبکه مترو از ۱۰ بخش و آیتم اصلی شامل حفاری و حداث تونل غیرمکانیزه ( و یا حفاری و احداث تونل با دستگاه حفارمکانیزه TBM)،ساخت کیوسک و ایستگاه، روسازی، هواکش و خروجی اضطراری، دپو و پارکینگ، ریل سوم، تامین توان برقی، سیگنالینگ و تهویه ویژه تشکیل می شود. در سال جاری هریک از این موارد نسبت به سال قبل بین ۳۰ تا ۵۲ درصد افزایش هزینه را شامل شده است. با توجه به اینکه در ساخت و توسعه خطوط مترو صحبت از ارقام چندصد میلیارد تومانی در میان است، افزایش ۳۰ تا ۵۲ درصدی هزینه ها در اجرای یک پروژه، پول درشت و قابل توجهی می شود. به شکل دقیق تر، احداث و تجهیز یک کیلومتر مسیر تونلی مترو به همراه ساخت یک ایستگاه و تامین یک رام قطار، به نرخ امروز رقمی بین ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ میایارد تومان هزینه در بردارد.

کاهش هزینه ها تا ۲۵ درصد

در همین رابطه "محسن هرمزی" مدیرعامل شرکت مترو تهران در مورد روند افزایش هزینه‌های صنعت مترو و راهکارهای شهرداری تهران برای تداوم توسعه این شبکه می گوید:«در چنین شرایطی که نه می توان توسعه و تجهیز شبکه خطوط مترو را متوقف کرد و نه هزینه های آن را با اتکا بر بودجه نقد شهرداری تهران تامین کرد، شهرداری و شرکت مترو ۲ نوع رویکرد و برنامه اصلی را در پیش گرفته اند که با اجرای صحیح آنها می توان در مجموع هزینه های ساخت ، توسعه و تجهیز خطوط جدید مترو را تا ۲۵ درصد کاهش داد. اولین رویکرد ، حرکت به سمت بهره مندی بیش از پیش از فناوری های روز دنیا است.»

روش هایی برای کاهش هزینه ها

هرمزی افزود:«یکی از این روش ها ، اجرای حفاری مکانیزه با دستگاه حفار مکانیزه (TBM) است. هرچند هزینه خرید یک دستگاه TBM بیش از هزار میلیارد تومان است اما از آنجایی که پیمانکار خود موطف به تهیه وتامین دستگاه ها و تجهیزات اجرای پروژه است، در نتیجه شهرداری تهران نیازی به خرید دستگاه حفار مکانیزه ندارد. استفاده از روش حفاری مکانیزه می تواند هزینه های ساخت را ۲۰ الی ۲۵ درصد کاهش دهد. دومین آیتم ، به کار گیری مصالح نوین به جای مصالح سنتی و مرسوم است. اعمال این امر هم حدود ۵ درصد کاهش هزینه ساخت را به دنبال خواهد داشت. همچنین با اصلاح روش های لاینینگ ، ۱۵ تا ۲۰ درصد هزینه های ساخت مترو کاهش پیدا می کند. علاوه بر اینها با تقلیل زمان کل ساخت خطوط جدید ، ساخت و سازهای آتی کمتر مشمول تورم سالیانه شده و هزینه تمام شده در نهایت ۳۰ تا ۳۵ درصد کمتر می شود.

روش های جدید تامین منابع مالی

مدیرعامل شرکت مترو تهران در ادامه به ایده‌های جدید تامین منابع مالی اشاره کرده و می گوید:«با اتکا به بودجه نقد شهرداری تهران، امکان توسعه سریع شبکه خطوط مترو پایتخت وجود ندارد و باید به دنبال روش های نوین در تامین منابع مالی بود؛ موضوعی که شهرداری تهران و شرکت مترو مدت ها است به آن توجه داشته و روی این موضوع مطالعه و برنامه ریزی کرده اند. یکی از روش های نوین تامین منابع مالی ، تهاتر املاک یا همان بودجه غیرنقد است. استفاده از توان بخش خصوصی و جذب سرمایه گذاران این صنف هم مورد دیگری است که می‌شود پروژه های ساخت و سازی شبکه متروتهران و دیگر ابر پروژه های شهری را با تکیه بر آن پیش برد. اجرای طرح TOD (توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی) و همچنین استفاده از ظرفیت مجتمع های ایستگاهی راهکارهای بعدی است که می توان از طریق آنها منابع مالی جدیدی برای پروژه های توسعه ای مترو و دیگر پروژه های عمرانی کلان پایتخت تعریف کرد. »

مقایسه تفاوت هزینه های ساخت مترو در سال های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲