همشهری آنلاین - رابعه تیموری: چاره‌سازی دولت به راه اندازی صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری انجامید و پس‌ازآن نخبگان توانمند در گوشه کنار کشور به راه اندازی شرکت‌هایی پرداختند که علمی بودن سازوکارشان سبب شد به‌عنوان شرکت‌های «دانش بنی‌ان» شناخته شوند. تعداد قابل توجهی از این شرکت‌ها که در حوزه‌های الکترونیک فعالیت می‌کنند، در منطقه ویژه اقتصادی پیام ودر همسایگی پایتخت گرد هم آمده‌اند. گزارش زیر نقل تلاش‌های گلچینی از این شرکت‌ها است که به دعوت صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری در یک روز سرد زمستانی و همراه با تعدادی از گویندگان و مجریان صداوسیما به آنها سر زدیم:
بیشتر بخوانید:پیش‌بینی ایجاد ۱۰ هزار شغل جدید در منطقه اقتصادی پیام
اگر نمای بیمارستان گاندی را با کامپوزیت‌های غیرقابل اشتعال ساخته بودند، شاید خسارات حریق ٦ بهمن ماه به این وسعت نبود. اولین مقصد دید و بازدید مجریان صداوسیما شرکت ارتباطات آلومینیوم سمراد پیام است که همین ورقه‌های غیرقابل اشتعال را تولید می‌کند. دم و دستگاه تولید این ورق‌ها عریض‌وطویل است و کارگران و مهندسان شرکت بی‌خبر از سوز سرمای صبحگاهی بیرون از سوله، مشغول کارند. موادی که داخل کیسه‌های کوچک و بزرگ در گوشه کنار سوله پراکنده‌اند، به ورقه‌های نازکی که محصول نهایی کارگاه است، شباهتی ندارند. درحالی‌که سروصدای دستگاه‌ها سوله را پر کرده، مهدی اسماعیل‌زاده، مدیر شرکت، ویژگی‌های این ورقه‌ها را توضیح می‌دهد: «ورق‌های کامپوزیت موجود در بازار ایران و سایر کشورها به دلیل استفاده از پلی اتیلن قابل اشتعال هستند. ما برای رفع این مشکل ورقه‌هایی طراحی کردیم که نه‌تنها در ایران، بلکه در جهان منحصربه‌فرد است و در ساخت آنها به‌جای پلی اتیلن از آلومینیوم استفاده شده است.» ارزان‌تر بودن مصالح ساختمانی موجود در بازار از ورقه‌های سبک و غیرقابل اشتعال این شرکت باعث شده فعالان صنعت ساختمان‌سازی ترجیح دهند همان کامپوزیت‌های قابل اشتعال را استفاده کنند و ایمنی ساختمان‌ها را به ساکنان و مالکانشان بسپارند.
گوشی‌های خبرچین
از شرکت سمراد تا شرکت تولیدی و تجاری بلوم مسافت زیادی نیست. در این شرکت که از ۵ سال پیش به جمع شرکت‌های منطقه اقتصادی پیام پیوسته، تلفن همراه و دوچرخه برقی تولید می‌شود. مجریان صداوسیما بنا بر مقتضیات حرفه خود نمی‌توانند از گوشی‌های تلفن همراه دکمه‌ای استفاده کنند، اما گوشی‌های دکمه‌ای تولیدی این شرکت برای والدین ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که مجریان دارای فرزند را به خریدشان وسوسه کرده است. مهدی یهوندی، قائم‌مقام شرکت، درباره این گوشی‌ها می‌گوید: «این محصولات قابلیت تشخیص میزان ضربان قلب کودکان را دارند و اگر برای کودک اتفاقی بیفتد که باعث افزایش ضربان قلب او شود، می‌تواند والدین را مطلع کند. تعیین محدوده مجاز از دیگر قابلیت‌های این گوشی تلفن همراه است که به نام محدوده سفید مشخص شده و اگر کودک به مکانی خارج از این محدوده برود، والدین از طریق هشدارهای گوشی تلفن همراه، در جریان این موضوع قرار می‌گیرند.» نخبگان شرکت گوشی‌های کیبردی ارزان‌قیمتی را تولید کرده‌اند که به تلفن‌های همراه هوشمند متصل می‌شود تا مالک تلفن بدون آن که در فضای عمومی از گوشی گرانقیمتش استفاده کند، قادر به مکالمه باشد. بالابودن آمار سرقت تلفن همراه، بازار فروش این گوشی‌های کیبردی را داغ کرده و هر ماه ٢۵٠ هزار گوشی در سراسر کشور به فروش می‌رسد.
دوچرخه‌های برقی تولیدی این شرکت مجریان را حسابی بر سر ذوق می‌آورد و نه سوز هوا و نه تنگ بودن وقت بازدید، باعث نمی‌شود آنها از صرافت دوچرخه‌سواری و آزمودن قابلیت‌های محصولات این شرکت بیفتند!
قوانینی که کار را سخت می‌کنند
آرامشی که در ساختمان چند طبقه شرکت دانش‌بنیان تلکام آرین جریان دارد، همه‌چیز را برقرار و بر وفق مراد کارکنانش نشان می‌دهد، اما وقتی سر درد دلشان باز می‌شود، طوفان مشکلات پنهان در پشت این آرامش رخ نشان می‌دهد.
این شرکت که در منطقه ویژه اقتصادی پیام برای رقابت با شرکت‌های نامدار خارجی حوزه مخابرات، فناوری اطلاعات و شبکه آستین بالازده، با ٣٠ نیروی متخصص ایرانی فعالیت می‌کند، اما موانعی که تحریم‌ها و قوانین دست و پاگیر سیستم تولیدات داخلی بر سر راهشان ایجاد کرده، فرصت رقابت در بازارهای بین‌المللی را از آنها گرفته است.
دست بالای دست اتریشی ها
در میان خانم‌ها و آقایان مجری شرکت کننده در دید و بازدید که زمینه‌های اجرای آنها مختلف است، تعداد کسانی که در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی تخصص و سررشته دارند انگشت‌شمارند و سردرآوردن از ویژگی‌های کمپرسورهای رفت‌وبرگشتی برایشان آسان نیست، اما توضیحات پر از شور و انرژی سجاد ولدی کافی است که آنها را به دانستن در مورد تجهیزات و دم و دستگاه صنعت نفت و گاز مشتاق کند. ولدی مدیر جوان شرکت تاپکو است و درباره دستاوردهای خودش و همکارانش می‌گوید: «تا چند سال پیش کمپرسورهای رفت‌وبرگشتی در اتریش ساخته می‌شدند و به قیمت ١٠ میلیون یورو به ایران فروخته می‌شدند، اما با بومی‌سازی این صنعت و تولید آنها در داخل کشور، علاوه بر صرفه‌جویی ارزی در خرید این تجهیزات، هزینه بازیابی گازهای مشعل را هم پرداخت می‌کنیم. بازیابی گازهای مشعل در منطقه صنعتی عسلویه که در گذشته با کمپرسورهای اتریشی انجام می‌شد، روزانه ٢ هزار یورو هزینه داشت، اما اکنون که بازیابی گازها با تجهیزات داخلی انجام می‌شود، ماهیانه به‌اندازه هزینه خرید یک کمپرسور ثروت ملی تولید می‌شود.»
آشیانه هواپیماهای معیوب
خوان آخر فرودگاه بین‌المللی پیام است. فرودگاهی در انتهای اراضی داخل سرزمینی منطقه پیام که یکی از بزرگترین مجموعه آموزش خلبانی در خاورمیانه به شمار می‌آید. هواپیماهای این فرودگاه برای آموزش خلبان‌ها سالیانه ٢٠ هزار بار آشیانه خود را به مقصدهای مختلف ترک می‌کنند و خلبان‌های ٨ ایرلاین در این فرودگاه آموزش می‌بینند. بخشی از فضای وسیع فرودگاه هم به‌عنوان تعمیرگاه هواپیماهای معیوب استفاده می‌شود و هواپیماهایی که دچار نقص و مشکل می‌شوند، به فوت کوزه‌گری متخصصان این مرکز دوباره بال پرواز پیدا می‌کنند. از چند سال پیش که پروازهای مسافربری در این فرودگاه متوقف شده، شرکت‌هایی که به تدارک پروازهای تفریحی برای شهروندان مشغولند، می‌توانند در روزهای پایان هفته از سایت پرواز این فرودگاه استفاده کنند.
وقتی می‌همانان منطقه اقتصادی پیام، آن جا را ترک می‌کنند، غروب آفتاب نزدیک است و سوز هوا در پیش بودن برف و بارانی زمستانی را خبر می‌دهد...
پی نوشت:
٩هزار و ٤٠٠ شرکت دانش‌بنیان در سراسر کشور فعالیت می‌کنند که ۵١ درصد آنها در تهران متمرکز هستند.
٣٢٠ شرکت تولیدی در منطقه ویژه پیام مستقر هستند که ۵٣ درصد از آنها در حوزه ارتباطات وفن‌آوری اطلاعات و الکترونیک فعالیت دارند.