همشهری‌آنلاین- گروه سیاسی: موفقیت‌های چشمگیر ایران در حوزه دفاعی – نظامی در شرایطی محقق شده که تحریم‌های تسلیحاتی از نخستین ماه‌های پیروزی انقلاب‌اسلامی علیه ایران اعمال شد؛ مانعی که البته نتوانست به‌مثابه سدی در برابر متخصصان داخلی به حساب آید و امروز جمهوری‌اسلامی در عرصه‌های گوناگون نظامی – دفاعی جزو کشورهای سرآمد در جهان محسوب می‌شود.
این درحالی است که ایران تا پیش‌از پیروزی انقلاب اسلامی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان تسلیحات به‌حساب می‌آمد و آمریکا اصلی‌ترین صادرکننده سلاح به ایران محسوب می‌شد. اکنون اما به اذعان مقام‌های مسئول، ایران نه‌تنها به خودکفایی مطلوبی در رفع نیازهای نظامی – دفاعی خود دست یافته‌است، بلکه تسلیحات و تجهیزات نظامی ایران در شرایطی کنونی مشتریان جهانی قابل توجهی دارند.
ایران، بزرگ ترین واردکننده سلاح‌های آمریکایی
آمارهای جهانی نشان می‌دهد ایران از واردکننده صرف تسلیحات تا پیش از انقلاب‌اسلامی، در سال‌های اخیر به صادرکننده سلاح تبدیل شده‌است و پهپادها و موشک‌های ایرانی مشتریان جهانی زیادی دارد و پیشرفت‌های جمهوری‌اسلامی دراین زمینه انعکاس فراوانی در سطح بین‌المللی داشته‌است.
بررسی‌های «موسسه صلح استکهلم» نشان می‌دهد ایران طی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۹ چیزی درحدود ۲۴ میلیارد و ۹۴۳ میلیون دلار سلاح و تجهیزات نظامی از آمریکا وارد کرده و این روند تا جایی ادامه یافته که در سال‌های میانی دهه ۷۰ میلادی، ایران به‌عنوان «بزرگ‌ترین خریدار تسلیحات آمریکایی» لقب می‌گیرد.
براساس تحقیقات «موسسه صلح استکهلم» فروش سلاح های آمریکایی به ایران طی سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۸ به اوج خود می‌رسد و از رقم ۵۲۴ میلیون دلار در سال ۱۹۷۲ به ۳/۹۱ میلیارد دلار در سال ۱۹۷۴ افزایش می‌یابد؛ یعنی چیزی در حدود ۷ برابر.
از واردات مطلق تا صادرات میلیاردی
پس از پیروزی‌انقلاب اسلامی اما این روند معکوس می‌شود و به جایی می‌رسد که به‌گفته مسئولان حوزه نظامی – دفاعی کشور، ایران در سال ۱۴۰۱ درحدود یک میلیارد دلار صادرات تجهیزات نظامی داشته‌است.
دراین‌میان آمارهای «موسسه صلح استکهلم» از روند صعودی صادرات تسلیحاتی ایران حکایت دارد. براساس تحقیقات انجام شده، درحالی‌که صادرات تسلیحاتی ایران در سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۹ میلیون دلار بوده، این میزان در سال ۲۰۱۷ به ۲۰ میلیون دلار رسیده‌است و جمهوری‌اسلامی طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ چیزی درحدود ۲۰۰ میلیون دلار سلاح و تجهیزات نظامی فروخته‌است.
سلاح‌های پرمشتری ایرانی
بررسی‌های انجام شده در حوزه صادرات تسلیحاتی ایران نشان می‌دهد محصولات این حوزه در ۴ بخش موشکی، هوایی، دریایی و زمینی قابل دسته‌بندی است. گفته می‌شود در حوزه موشکی، موشک‌های میان‌برد و بلندبرد ایران مشتریان بسیاری دارد. «موشک‌های شهاب»، «فاتح ۱۱۰»، «قیام»، «زلزال بارشی»، «هویزه»، «قاصد ۳»، «فاتح ۳۱۳»، «ذوالفقار»، «هرمز»، «قدر»، «عماد»، «سجیل»، «خرمشهر»، «دزفول»، «فاتح مبین» و «رعد ۵۰۰» از جمله موشک‌های پرمتقاضی ایران به‌حساب می‌آیند.
در حوزه پهپادی نیز پهپادهای موشک‌انداز خانواده «شاهد»، «مهاجر»، «کمان»، «ابابیل» و «کرار» به دلیل قابلیت‌های ویژه‌شان، مشتریان زیادی دارند. در حوزه دریایی هم موشک‌ها، قایق‌های تندرو و ناوشکن‌های ایرانی قابلیت‌های صادراتی ویژه‌ای دارند.
رتبه‌بندی قدرت‌های نظامی خاورمیانه
در سال‌های اخیر پیشرفت‌های نظامی – دفاعی ایران به‌حدی رسیده‌است که موسسه‌های تحقیقات نظامی جهان نیز به آن معترف هستند؛ موضوعی که آمارهای وب‌سایت نظامی «گلوبال فایرپاور» از نمونه‌های آن به‌حساب می‌آید. براساس بررسی‌های تخصصی این وب‌سایت با شاخص‌های ۶۰ گانه، ایران که در سال ۲۰۲۳ سومین قدرت نظامی خاورمیانه به‌حساب می‌آمد، در سال ۲۰۲۴ با یک پله صعود، پس‌از ترکیه در جایگاه دوم قرار گرفته است.
ترکیه همچون سال گذشته صدرنشین خاورمیانه است و البته عملکرد این کشور در سال ۲۰۲۴ روبه پیشرفت است. مصر هم که در سال ۲۰۲۳ دومین کشور قدرتمند نظامی خاورمیانه محسوب می‌شد، در سال ۲۰۲۴ یک پله نزول داشته و پس‌از ایران، به‌عنوان سومین کشور قدرتمند خاورمیانه شناخته شده‌است.
درچنین شرایطی رژیم‌صهیونیستی هم با وجود تلاش‌هایش برای بهبود شاخص‌های نظامی، مانند سال‌گذشته در رده چهارم جای گرفته است. دراین گزارش، از عربستان سعودی هم بدون هیچ تغییر خاصی، به‌عنوان پنجمین کشور قدرتمند نظامی خاورمیانه یاد شده‌است.
عراق و امارات همچون سال ۲۰۲۳ به ترتیب در رده‌های ششم و هفتم قرار گرفته‌اند هرچند امارات متحده‌عربی تلاش‌های جدی برای افزایش توان نظامی خود دارد. سوریه و قطر هم به‌عنوان هشتمین و نهمین کشور قدرتمند خاورمیانه شناخته شده‌اند. البته هردو کشور در مسیر توسعه توان نظامی خود قرار دارند.
دراین میان کویت که در سال ۲۰۲۳ دوازدهمین کشور قدرتمند نظامی خاورمیانه محسوب می‌شد، در گزارش ۲۰۲۴ گلوبال فایرپاور در رده دهم قرار گرفته و پس از آن، عمان قرار دارد. دوازدهمین جایگاه این جدول به اردن اختصاص دارد؛ کشوری که در سال ۲۰۲۳ چهاردهمین کشور قدرتمند خاورمیانه محسوب می‌شد. یمن، بحرین و لبنان هم در گزارش ۲۰۲۴ گلوبال فایر پاور رده‌های سیزدهم تا پانزدهم را ازآن خود کردند. یمن در سال ۲۰۲۳ در رده دهم و بحرین هم در ردیف سیزدهم جای گرفته بودند.
رتبه‌های جهانی و منطقه‌ای ایران
۱- نخستین کشور منطقه در ساخت زیردریایی
۲- دومین کشور جهان در ساخت پهپادهای رادارگریز
۳- جزو سه کشور برتر جهان در تولید پهپاد
۴- نخستین قدرت نظامی منطقه خلیج فارس
۵- دومین قدرت نظامی خاورمیانه به‌گواه اندیشکده‌های نظامی غربی
۶- جزو ۱۰ قدرت برتر نظامی جهان
۷- حضور در جمع ۱۰ قدرت برتر موشکی جهان
۸- رتبه سوم ایران در تولید موشک‌های کروز دریایی در جهان
۹- جزو ۲۰ قدرت برتر جهان در حوزه نیروی دریایی
دستاوردهای مهم
- بومی‌سازی صنعت نظامی و خودکفایی در ساخت تجهیزات نظامی
- تولید انواع موشک‌های بردبلند، برد متوسط و برد کوتاه
- دستیابی به فناوری ساخت موشک‌های هایپرسونیک
- روند رو به رشد ساخت انواع شناورها و ناوشکن
- تولید انواع پهپادهای رزمی، انتحاری و شناسایی
- کاهش حداکثری واردات و افزایش چشمگیر صادرات نظامی – تسلیحاتی
- ایجاد تحول در حوزه نیروی‌زمینی
- ساخت هواپیما شکاری بمب‌افکن
- موفقیت در ساخت انواع تانک در تراز جهانی
- خودکفایی در ساخت انواع تجهیزات و ملزومات رزم زمینی