همشهری آنلاین - مریم سرخوش: دکتر احسان مصطفوی، عضو هیات مدیره و مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل انستیتو پاستور ایران، در نشست خبری که به مناسبت دهه فجر در وزارت بهداشت برگزار شد، با اشاره به فعالیت بیش از ۱۰۴ ساله انستیتو پاستور ایران و دستاوردهای آن در کنترل و مقابله با بیماری‌ها، گفت: انستیتو پاستور ایران جزئی از ۳۳ انستیتو پاستور در ۲۶ کشور دنیا و تنها موسسه این حوزه در خاورمیانه است که با هدف کنترل بیماری‌های واگیر تاسیس شد.
مصطفوی با بیان این که انستیتو پاستور ایران در طول تاریخ بیش از ۱۰۰ ساله خود نقش مهمی در کنترل بیماری‌ها ایفا کرده، با اشاره به فعالیت‌های ماندگار انستیتو پاستور ایران ادامه داد: این انستیتو در سال ۱۲۹۸ بر پایه مشکلات آن مقطع زمانی کشور نظیر بخش مایه کوبی، اپیدمیولوژی، آبله، سل، هاری، میکروب‌شناسی، واکسن سازی و ب‌ث‌ژ شکل گرفته است.
عضو هیات مدیره انستیتو پاستور ایران درباره اقدامات ماندگار هم عنوان کرد: در 1333 مطالعات کارآزمایی بالینی که در انستیتو پاستور ایران آغاز شد چون واکسن هاری انسانی در دسترس بود اما با وجود آن افراد به دلیل هاری فوت می‌شدند. برنامه مطالعه اثربخش سرم‌تراپی همراه با واکسن از سوی موسسه انجام می‌شود و به عنوان برنامه معمول درمان افراد گزیده شده در دستور کار سازمان جهانی بهداشت قرار می‌گیرد و بخش هاری انستیتو پاستور ایران رفرنس جهانی می‌شود و تاثیر مهمی در سطح بین‌الملل باید برای آن قائل شد.
وی افزود: کنترل بیماری‌های واگیر متعدد جزو دیگر رسالت‌های این موسسه بود؛ از جمله طاعون که بیماری بومی مناطق غربی کشور بوده و کارشناسان موسسه با آزمایشگاه‌های صحرایی و وسایل نقلیه ویژه توانستند در طول دهه‌ها فعالیت این بیماری را در غرب کشور کنترل کنند. امروز دیگر طاعون یک چالش بهداشتی در کشور نیست.
زمانی که ما در کشور کمبود واکسن داشتیم، در دنیا هم وضعیت مشابهی وجود داشت. بسیاری از کانال‌هایی که برای واردات واکسن دنبال می‌شد، به نتیجه نمی‌رسید. در نهایت این سیاست که ما هم ظرفیت تولید واکسن در کشور را ارتقا دهیم و هم واردات پیگیری شود اجرا شد
مصطفوی به ریشه‌کنی آبله در ایران و منطقه هم اشاره کرد و گفت: پیش از تاسیس انستیتو در کشور، آبله‌کوبی به روش سنتی انجام می‌شد اما با فعالیت موسسه به تدریج با روش‌های مدرن صورت گفت. در نتیجه کشور ما زودتر و بعد در سایر کشورهای منطقه آبله ریشه‌کن شد. گواهینامه آن هم در منطقه خاورمیانه شرقی (شامل خاورمیانه و شمال آفریقا) به انستیتو پاستور ایران داده شده است.
به گفته این مسئول در کنترل بیماری‌های عفونی در دنیا هم انستیتو پاستور ایران نقش مهمی داشت و به طوری که در 22 کشور از تیم‌های ما برای تحقیقات مرتبط با طاعون کمک گرفته‌اند. همچنین تحت نظارت یونیسف، ۲۳۸ میلیون کودک از حداقل ۲۲ کشور، واکسن ب‌ث‌ژ ساخت ایران را استفاده کرده‌اند. واکسن‌های تولیدی آبله انستیتو پاستور ایران هم به کشورهای عراق، افغانستان و مصر صادر شده و در مقطعی واکسن وبا تولیدی انستیتو پاستور ایران به فرانسه هم صادر شد.
قرارداد تولید دو واکسن جدید
عضو هیات مدیره انستیتو پاستور تاکید کرد: ساختاری در این مرکز فراهم شده که در روزهای سخت پاسخگوی نیاز نظام سلامت باشد. این فعالیت در دوران کرونا با راه‌اندازی شبکه آزمایشگاهی کووید همراه شد و اکنون بیش از 500 آزمایشگاه در سراسر کشور عضو این شبکه هستند. همین موضوع درباره طغیان آبله میمونی در سال گذشته هم وجود داشت. باید خیلی سریع ساختار تشخیصی فراهم می‌شد که محقق شد.
مصطفوی با بیان این که مجتمع تولیدی – تحقیقاتی انستیتو پاستور فعالیت‌های را در حوزه تولید واکسن دارد، اظهار کرد: واکسن پاستوکووک برای مقابله با کووید-19 شاید نام‌آشناترین واکسن‌ها باشند. علاوه بر این واکسن‌های هپاتیت بی، ب‌ث‌ژ، ضد سرطان مثانه و هاری دامی هم جزو واکسن‌های تولیدی است. فعالیت‌های توسعه‌ای برای دو واکسن دیگر؛ پنوموکوک و روتاویروس هم در حال انجام است.
وی افزود: برای تولید واکسن پنوموکوک قرارداد انتقال فناوری از دی 1397 با فینلای کوبا امضا شده بود. در دوران کرونا اولویت‌های کشور تغییر کرد و به سمت تولید واکسن کووید رفتیم. با فروکش کردن کرونا همان قرارداد با اضافه شدن یک متمم زمینه‌ساز تولید واکسن در کشور خودمان شده است. در تیر 1401 هم پروژه احداث ساختمان واکسن پنوموکوک و تتاروس با زیربنای 20 هزار متر مربع در انستیتو پاستور آغاز شد.
این مسئول با بیان این که در فروردین 1402 مطالعات اپیدمیولوژیک برای بررسی سویه‌های در گردش و مقاومت میکروبی آغاز شده، عنوان کرد: در آذر امسال هم با سفر رئیس‌جمهور کوبا و تفاهمنامه‌هایی که امضا و برای ارتقا ظرفیت واکسن از 7 به 13 توافق شد.
او درباره روتاویروس هم بیان کرد: سال ۱۴۰۱، موافقت اصولی با تولید واکسن روتاویروس انجام شد و برای آماده‌سازی زیرساخت‌های مرتبط با واکسن اقدامات لازم انجام شده است. دو قرارداد هم با بهارات هند و یک شرکت دانش بنیان مورد تایید سازمان غذا و دارو امضا شده است. زیرساخت تولید این واکسن هم در موسسه فراهم است و اگر مجوزها صادر شود امکان تولید همزمان دو واکسن پنوموکوک و روتاویروس را داریم. همزمان واردات این واکسن در حال انجام است و در ادامه مسیر با تولید واکسن ایفای نقش می‌کنیم.
مصطفوی تاکید کرد:در مورد واکسن هاری دامی نیز اکنون تولید آن شروع شده و امیدواریم بتوانیم ظرفیت تولید آن را به حدی برسانیم که پاسخگوی نیاز داخلی باشیم. در حال حاضر این واکسن به صورت وارداتی تامین می‌شود.
توسعه زیرساخت‌ها در دولت سیزدهم
عضو هیات مدیره انستیتو پاستور ایران درباره دستاوردهای این مرکز در دولت سیزدهم به استمرار فعالیت شبکه آزمایشگاهی کووید، انتشار 1600 مقاله در مجلات معتبر علمی، دو پروژه توسعه‌ای شامل احداث آزمایشگاه‌های حساس و احداث ساختمان تولید واکسن‌های پنوموکوک و تتاروس (کزار)، تشکیل بانک واریانت‌هایی مختلف کرونا، تولید و توزیع کیت‌های تشخیصی سویه اومیکرون کرونا، ارتقا توانمندی تشخیصی انستیتو با راه‌اندازی دستگاه‌های توالی‌یابی نسل جدید، توسعه زیرساخت‌های انستیتو با حضور مقامات ارشد کوبایی و وزیر بهداشت، تولید کیت‌های تشخیص آبله میمونی، تحقق پیگیری همکاری مرکز هاری با سازمان جهانی بهداشت، تحقق صادرات واکسن‌های تولیدی برای اولین بار بعد از انقلاب و... اشاره کرد.
همچنین به گفته مصطفوی بخش قابل توجهی از 16 میلیون دوز تولید واکسن پاستوکووک در داخل کشور در دولت سیزدهم رخ داد.
واکسن‌های کرونا دیگر تولید نمی‌شوند
مصطفوی در پاسخ به سوال همشهری آنلاین درباره این که چرا دیگر از هیچ خبری از مطالعات جدید درباره واکسن‌های کرونا منتشر نمی‌شود و چه اتفاقی برای آنها رخ داده بیان کرد: پاسخ این سوال را بهتر است متولیان نظام سلامت بدهند. ما به عنوان انستیتو پاستور زمانی که تولید واکسن به ما محول می‌شود، وظیفه داریم در بازه زمانی کوتاه آن را تولید کنیم. اگر تقاضا از سوی وزارت بهداشت وجود داشته باشد، ما شرایط تولید را داریم. ظرفیت تولید هم چیزی حدود 4 میلیون دوز در ماه است. اما اکنون تقاضایی از سوی مردم وجود ندارد و در نتیجه نیاز برای تولید هم نیست.
او درباره این که همواره این شائبه وجود داشته که ما تامین به موقع واکسن‌های کرونا را فدای تمرکز بر تولید داخلی کردیم هم عنوان کرد: زمانی که ما در کشور کمبود واکسن داشتیم، در دنیا هم وضعیت مشابهی وجود داشت. بسیاری از کانال‌هایی که برای واردات واکسن دنبال می‌شد، به نتیجه نمی‌رسید. در نهایت این سیاست که ما هم ظرفیت تولید واکسن در کشور را ارتقا دهیم و هم واردات پیگیری شود اجرا شد. این مساله باعث شد که در کنار تامین شدن واکسن‌ها حتی اگر در آینده با تهدیدات مشابه مواجه شویم، قادر باشیم در فرصت زمانی کوتاه‌تر واکسن‌های مورد نیاز را تامین کنیم.