همشهری آنلاین_ شهره کیانوش راد: مدتی است دکتر احمد توکلی، به‌علت بیماری جسمی، حضور کمتری در مجامع و محافل سیاسی دارد، اما همچنان اخبار را رصد می‌کند و هر جا لازم بداند، دست به قلم می‌شود تا نقدهای دلسوزانه‌اش را به گوش مسئولان برساند. مهمان خانه او شدیم تا برایمان از زندگی‌اش بگوید که با حوادث انقلاب پیوند ناگسستنی داشته است. او که پدر ۲ دختر و ۵ پسر است در این گفت‌وگوی خودمانی، برایمان از اهمیت خانواده و نقش همسرش در زندگی مشترک صحبت کرد.
- آقای دکتر، ما از فرزندان و دوستانتان شنیده‌ایم که شما خیلی هوای حاج خانم را دارید.
من کی‌ام؟ لیلی و، لیلی کیست؟ من
ما یکی روحیم اندر دو بدن
این بیت از مولانا وصف حال من و حاج خانم در سال‌هایی است که با هم زندگی کرده‌ایم و به‌نظرم بهترین توصیف است. حقیقتا احساس من نسبت به ایشان مثل احساسی است که ۲۴بهمن سال ۱۳۴۹ به ایشان داشتم. ما الان پنجاه و دو سه سال است با هم زندگی می‌کنیم. هیچ وقت با هم رفتاری تند یا خارج از ادب و احترام نداشته‌ایم. البته طبیعی است که اختلاف نظر وجود داشته و گاهی پیش آمده که از هم دلخور شویم، اما مدتش کوتاه بوده و خیلی زود برطرف شده‌است. همان ابتدا ما با هم وعده‌هایی دادیم و قول و قرارهایی گذاشتیم که تا آخر به آن پایبند باشیم و بوده‌ایم.
- شما چهار بار توسط ساواک دستگیر شدید. همسرتان می‌دانستند که قرار است زندگی با مردی انقلابی را شروع کنند و در راهی سخت قدم بگذارند؟
بله من از همان اول صادقانه به ایشان گفته بودم. تمام حرف‌هایم را در دفترچه‌ای نوشتم و از طریق مادرشان که خاله من بود به ایشان رساندم. در آن دفتر نوشته بودم که من یک‌بار دستگیر شده‌ام، اما پدر و مادرم خبر ندارند و ممکن است باز هم دستگیر شوم. ممکن است اعدام شوم. حتی خطاب به او نوشته بودم ممکن است بیوه شوی و...
- نگران نبودید، جواب رد بگیرید؟
وظیفه داشتم همه حقایق را قبل از ازدواج بگویم. البته می‌دانستم قبول می‌کند!
- از کجا اینقدر مطمئن بودید؟
حاج خانم، از همان دوران فردی مقید به مذهب و اهل سواد و دانش بودند و می‌دانستم اهمیت مبارزات انقلاب را درک می‌کند. چندبار ایشان را امتحان کرده بودم. ماجرای خواستگاری هم جزو خاطرات شیرین ما به‌شمار می‌آید. بهمن ۱۳۴۹ ترم اول دانشگاه را در شیراز تمام کرده بودم. به تهران رفتم تا به خواهرم سر بزنم. پدر و مادرم هم از بهشهر به تهران آمده بودند. مادرم همان روز حرف ازدواج من را پیش کشید و گفت برای دختر خاله‌ات خواستگار آمده است. آن آقای خواستگار و خانواده‌اش را می‌شناختم. وقتی شنیدم که دخترخاله‌ام به خواستگارش جواب رد داده، خوشحال شدم و در ذهنم یک نمره مثبت به او دادم که خانواده‌ای را که مقید به اصول مذهبی نبودند نپسندیده است. قبل از آن، در تابستان همان سال با کمک پسرخاله‌ام(برادر همسرم) و با هزینه‌ای که از کمک‌های مردمی جمع شده بود، کتابخانه کوچکی به نام «انجمن جوانان مسلمان» راه‌اندازی کرده بودیم که بخش خانم‌ها را به دخترخاله‌ام سپردم تا ببینم چند مرده حلاج است! که خیلی خوب از عهده کارها برآمدند و این هم برای من یک امتیاز مثبت دیگر بود.
- آن دفترچه خواستگاری را دارید؟
متأسفانه خیر. بعد از آنکه خواستگاری تمام شد و عقد کردیم، دفتر را با خودم به شیراز بردم تا به دوستانم نشان بدهم که آنها هم از چنین روشی برای خواستگاری استفاده کنند. اما در بازرسی ساواک، این دفتر هم از بین رفت.
- بهترین یا متفاوت‌ترین هدیه ازدواج‌تان را به یاد دارید؟
بله. هدیه‌ای از طرف دوست خوبم آقای احمد جلالی بود. من و احمدآقا هم دانشگاهی بودیم. آیه‌ای از قرآن را همراه با ترجمه و با خطی خوش نوشته بود که به‌عنوان هدیه عقد به من داد. در حاشیه آن هم از طرف خود و همسرش، ازدواج ما را تبریک گفته بود. احمد این آیه را قاب کرده بود و هنگامی که می‌خواستم به تهران بیایم پای اتوبوس آمد و این هدیه باارزش را به من داد. آیه ۴۶سوره سبا بود با این ترجمه: «بگو که من یک سخن شما را پند می‌دهم و آن این است که شما خالص برای خدا دو نفر دو نفر با هم یا هر یک به تنهایی قیام کنید و درباره من عقل و فکرت به‌کار بندید.»
- آقای دکتر، الان و بعد از این همه سال مبارزه و فعالیت سیاسی، رنج و بیماری جسمی و احیانا نامهربانی‌هایی که دیده‌اید، اگر به گذشته برگردید، همین راه را انتخاب می‌کنید؟
از مسیری که انتخاب کرده‌ام، پشیمان نیستم. به هر حال «هر که طاووس خواهد، جور هندوستان کشد...». رسیدن به اهداف بزرگ، بدون ریاضت و سختی غیرممکن است.
نقد منصفانه از دیدگاه دکتر احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام:
غرض‌ورزی نکنیم!
دکتر احمد توکلی، نماینده اسبق تهران در مجلس هیچگاه در نقدهای خود با کسی تعارف ندارد و هر جا لازم باشد با تیکه بر علم و دانش خود، دست به قلم می شود اما معتقد است نقد کردن آدابی دارد که باید رعایت شود. او با استناد به آیه‌ای از قرآن می‌گوید: «خداوند به ما سفارش می‌کند که دشمنی شما با گروهی باعث نشود که از عدالت خارج شوید. « اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَی» عدالت کنید که به تقوا نزدیک‌تر (از هر عمل) است.( آیه ۸ سوره مبارک مائده).» دکتر احمدتوکلی، که چند دوره نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی بوده، بر چند ویژگی نقد منصفانه تاکید می‌کند:
نقد باید انسانی و اسلامی باشد.
هم خوبی‌ها و هم بدی‌ها را ببینم.
اخلاق را مد نظر داشته باشیم.
اسیر تمایلات شخصی نشویم.
از حقیقت دور نشویم.
انصاف داشته باشیم.
مطالعه داشته باشیم.
نقدمان مبنای علمی داشته باشد.
به علم وفادار باشیم.
به عدالت رفتار کنیم.
اخلاق را مد نظر داشته باشیم.
هنگام خشم، نقد نکنیم.
حرف‌های شعاری نزنیم.
به حقوق طرف مقابل احترام بگذاریم.
یادمان باشد که نقد معنایش دشمنی با افراد و سلایق مختلف نیست.
آشنایی با هویت واقعی سازمان مجاهدین خلق
دکتر احمد توکلی، نماینده اسبق تهران در مجلس و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او از فعالان و مبارزان سیاسی- مذهبی پیش از انقلاب است که در نهضت اسلامی در دانشگاه شیراز همراه دیگر دانشجویان سیاسی فعالیت‌هایی علیه رژیم پهلوی انجام داد. او قبل از انقلاب ۴ بار توسط ساواک بازداشت شد. بازداشت‌های سوم و چهارم زمان زیادی طول کشید. بار سوم ۸ ماه و بار چهارم حدود ۲ سال زندانی بود. توکلی، در زندان با افراد صاحب نامی همبند بود و توانست با جریان‌های فکری آن دوره آشنا شود. دوران طولانی زندان برای او فرصتی شد تا بتواند دروس منطق و فلسفه را نزد محمد رجبی بیاموزد و زمانی که با مرحوم قدسی خراسانی، شاعر خراسانی همبند شد، وقتش را به خواندن متون عربی، قرآن و نهج البلاغه اختصاص داد.
توصیه رجبی به او این بود: «آدمی برای اینکه در ساحت و فضای دینی قرار بگیرد، باید با قرآن انس بگیرد و شما هم قرآن زیاد بخوان!» استفاده از محضر افراد صاحب نام با گرایش های مذهبی، موجب شد تا او در زندان با هویت واقعی سازمان مجاهدین خلق بیشتر آشنا شود و در فعالیت‌های سازمانی آنها در زندان مشارکت نکند و پس از آزادی از زندان برای افشا کردن مبانی انحرافی سازمان مجاهدین روشنگری کرد.
دکتر احمد توکلی، چندین دوره نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی بود و اکنون نیز عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.