همشهری آنلاین - مریم باقرپور: به همین دلیل اگر به هنر، تاریخ و موسیقی علاقه‌مندید، گشت‌وگذار در این آرامستان با همه محدودیت‌هایش را از دست ندهید؛ درست مثل ما که بر سر تعدادی از قبور این گورستان که ردی از هنر و موسیقی بر آنها سایه انداخته است، گشت زده‌ایم.
نام مقصد: آرامستان ظهیرالدوله
نشانی: میدان قدس، خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: پایانه تجریش
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: تجریش
روز و ساعت بازدید: روزپنجشنبه ساعت ۱۰ تا ۱۲ویژه بانوان و ساعت ۱۳ تا ۱۵ ویژه آقایان و در روزهای دیگر با هماهنگی
ورودی: رایگان
امکان عکاسی: دارد
پارکینگ:ندارد
مدت زمان بازدید: یک تا ۲ ساعت
چهره‌های سرشناس موسیقی در آرامستان: ابوالحسن صبا (کمال‌السلطنه)، حبیب‌الله سماعی، حسین یاحقی، حسین تهرانی، نورعلی برومند، رضا و مرتضی محجوبی و ...
نام: روح‌الله خالقی
تخصص: موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده
مشهورترین اثر: آهنگ‌های «با بهار دلنشین» و «ای ایران»، کتاب ارزشمند «سرگذشت موسیقی ایران»
درگذشت: ۱۳۴۴
معرفی: او زیر نظر علینقی وزیری مهارت کسب کرد. از نوزده‌سالگی در مدرسه موسیقی فعالیتش شروع شد.
بر مزارمؤسس انجمن دوستداران موسیقی
خالقی در وزارت معارف و هنرستان عالی موسیقی هم فعالیت داشت. سال ۱۳۲۸ هم انجمن دوستداران موسیقی ملی را تأسیس کرد که بعداً به هنرستان موسیقی ملی تغییر نام داد. او شاگردان زیادی را تربیت کرد و بر اثر سرطان در اتریش درگذشت. برای پیدا کردن مزارش باید به گوشه گورستان رفت. مزار در حصاری فلزی، کنار گلدانی فلزی قرار دارد.
نام: مرتضی محجوبی
تخصص: نوازنده پیانو
مشهورترین اثر: تصنیف‌های از روز ازل، کاروان و بزم گدا با صدای غلامحسین بنان
درگذشت: ۱۳۴۴
معرفی: او بین اهالی موسیقی به مرتضی خان شهرت داشت و از بنیانگذاران موسیقی ملی ایران بود.
مزاری برای استاد پیانو
محجوبی از نخستین نوازندگانی بود که به دعوت کمیسیون موسیقی رادیو هنگام افتتاحش به جمع نوازندگان پیوست و ارکستر رادیو را سرپرستی کرد. گفته می‌شود، او نتهای موسیقی را نمی‌شناخت. اما برای خود خط نتی را اختراع کرده بود و هرچه را با خط نت خود می‌نوشت، قادر به اجرایش بود. این شیوه نت‌نویسی، در میراث ملی معنوی ایران به ثبت رسید. پیدا کردن مزار این هنرمند سخت نبوده و باید دنبال مزاری به شکل پیانو بود که کلمه «افسوس» بر بالای آن حک شده است.
نام: غلامحسین درویش
تخصص: نواختن تار، چهره‌های صاحب‌سبک در موسیقی ایرانی
مشهورترین اثر: تصانیف بهار دلکش، ز من نگارم و چند رنگ
درگذشت: ۱۳۰۵
معرفی: او به درویش‌خان هم شهرت داشت و رهبر کنسرت‌های انجمن اخوت به حمایت ظهیرالدوله بود.
نخستین‌های ایران درویش خان
استاد درویش با اضافه کردن سیم ششم به پنج سیم تار باعث ایجاد کوک‌های متنوع و جدید در این‌ساز شد. او از نخستین کسانی بود که در ایران جلسه‌های آموزش موسیقی برپا می‌رد و تعدادی از استادان موسیقی ایران مثل مرتضی نی‌داود، ابوالحسن صبا و نورعلی برومند را تربیت کرد. همچنین از نخستین افرادی که در ایران بر اثر حادثه رانندگی جان خود را از دست داد. مزار او جز قدیمی‌ترین سنگ قبرهای آرامستان ظهیرالدوله است و روی سنگش اشعاری با دست حکاکی شده است.
نام: حسین صبا
تخصص: استاد سنتور
مشهورترین اثر: انتشار کتابی در زمینه آموزش سنتور و
درگذشت: ۱۳۳۸
معرفی: به کمال سلطان شهرت داشت و نخستین استاد سنتور هنرستان موسیقی ملی بود که سنتورنوازی را نزد حبیب سماعی یاد گرفت.
شنیدن صدا پس از ۴۵ سال
او از نوجوانی موسیقی را شروع کرد و در محضر استادانی مانند ابوالحسن صبا و اصلانیان آموزش دید. او تنها نوازنده سنتوری بود که به خط نت ابوالحسن صبا آشنایی داشت. حسین صبا در جوانی فوت کردو جالب اینجاست که ۴۵ یا ۴۶ سال بعد از فوتش، در آلبومی به نام صد سال سنتور، قطعه‌ای در دستگاه سرگاه از او منتشر شد و جامعه موسیقی ایران برای نخستین بار صدای سنتورش را شنیدند. مزار او در نزدیکی سنگ قبر استاد خالقی دارد و روی آن نقشی ازساز را طراحی کرده‌اند.