همشهری‌آنلاین – گروه سیاسی: گزارش‌های منتشر شده از استان‌های مختلف کشور از رقابت تنگاتنگ کاندیداها از گرایش‌های مختلف سیاسی حکایت دارد؛ رقابتی که در تهران با میدان‌داری فهرست‌های انتخاباتی شکل گرفته‌است. براین اساس هم هست که به‌نظر می‌رسد رقابت‌های انتخاباتی برای ورود به مجلس دوازدهم در پایتخت را بیش‌از هر چیزی باید «ماراتن فهرست‌ها» نام نهاد.
با آغاز فرصت تبلیغات برای کاندیداهای مجلس دوازدهم، افکارعمومی شاهد تفاوت مهمی در رقابت‌های انتخاباتی بود؛ تفاوتی که بیش‌از گذشته بر ارائه فهرست‌های انتخاباتی متمرکز بود و پررنگ‌تر از دوره‌های گذشته درحال اثرگذاری بر فهرست‌های انتخاباتی است.
درچنین شرایطی بررسی گفتمان سیاسی فهرست‌های انتخاباتی نشان‌دهنده رقابت تنگاتنگی است که دراین دوره از انتخابات مجلس شورای‌اسلامی شکل گرفته‌است. درحالی که دراین دوره برخلاف گذشته، «فهرست دولت‌ساخته» جایی در رقابت‌های انتخاباتی ندارد، تفاوت‌های مهم گفتمانی موجود در فهرست‌ها، فضای انتخاب گسترده‌ای برای مردم مهیا کرده‌است. دراین میان اما، رصد فضای انتخاباتی حاکم بر تهران از رقابت تنگاتنگ ۴ فهرست انتخاباتی، شامل «صدای ملت»، «شورای وحدت»، «شورای ائتلاف و جبهه‌پایداری» و «ائتلاف نیروهای مردمی انقلاب» حکایت دارد؛ فهرست‌هایی که با طرح شعارها و گفتمان‌های متفاوت، از اصولگرایی گرفته تا اعتدالی و اصلاح‌طلب، تنور رقابت‌های انتخاباتی را داغ کرده‌اند. در ادامه شعارها و تفاوت‌های گفتمانی فهرست‌های چهارگانه پیش‌گفته را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
۱
شورای وحدت
گفتمان سیاسی: اصولگرایی
سرلیست: منوچهر متکی
شعار انتخاباتی: تحول برای زندگی بهتر
مهم‌ترین احزاب و تشکل‌های حامی: جامعه روحانیت مبارز/ حزب موتلفه اسلامی
معروف‌ترین چهره‌های سیاسی: محمدعلی موحدی کرمانی/ مصطفی پورمحمدی/ منوچهر متکی/ اسدالله بادامچیان/ محمدرضا باهنر/ شهاب‌الدین صدر
تحلیل گفتمانی: «شورای وحدت» از مهم‌ترین تشکل‌های جریان اصولگرایی به‌شمار می‌رود که فعالیت‌های انتخاباتی آن از پاییز ۱۳۹۹ و در آستانه رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری در بهار ۱۴۰۰ کلید خورد. این شورا، که با محوریت جامعه روحانیت مبارز در طیف اصولگرایی فعالیت می‌کند، با وجود تمرکز بر همسویی جریان‌های ارزشی و انقلابی، قرابت بیشتری با جریان‌های سنتی‌تر اصولگرایی دارد. «شورای وحدت»، که در کنار «شورای ائتلاف» ستون فقرات جریان اصولگرایی را تشکیل می‌دهند، با دیدی انتقادی نسبت به عملکرد طیفی از اصولگرایان وارد انتخابات شده‌است؛ رویکردی که در فهرست انتخاباتی این تشکل نیز نمایان است. تصمیم‌سازان شورای‌وحدت معتقدند در فهرست انتخاباتی‌شان از چهره‌های نام‌آشنا که مسبب برخی مشکلات کنونی هستند، استفاده نشده‌است؛ موضوعی که می‌توان آن را وجه تمایز فهرست شورای‌وحدت با دیگر فهرست‌های اصولگرایی به‌حساب آورد. این درحالی‌است که شورای‌وحدت موضع انتقادی نسبت به عملکرد مجلس یازدهم دارد؛ این جریان اصولگرایی معتقد است مجلس یازدهم عملکرد قابل دفاعی نداشته و نتوانسته انتظارات جامعه را برآورده کند. ازسوی دیگر تصمیم‌سازان شورای‌وحدت رویکرد همدلانه‌ای به دولت‌سیزدهم دارند و تاکید می‌کنند به‌دنبال سهم‌خواهی از دولت نیستند و همه تلاش خود را برای تحقق برنامه‌های دولت‌سیزدهم به‌کار می‌گیرند.
ملاک‌های فهرست‌گزینی: شناسایی ظرفیت‌ها/ کشف استعدادها/ شایسته‌سالاری
تفاوت ویژه: حضور پررنگ زنان و چهره‌های جدید در فهرست انتخاباتی تهران
۲
شورای‌ائتلاف و جبهه‌پایداری
گفتمان سیاسی: نواصولگرایی
سرلیست: محمدباقر قالیباف/ مرتضی آقاتهرانی
شعار انتخاباتی: ایران سربلند
مهم‌ترین احزاب و تشکل‌های حامی: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم / جبهه پایداری انقلاب اسلامی/ جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی/ جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی/ حزب توسعه و عدالت ایران اسلامی
معروف‌ترین چهره‌های سیاسی: غلامعلی حدادعادل / مهدی چمران / سیدرضا تقوی/ صادق محصولی/ پرویز سروری
تحلیل گفتمانی: «شورای اتئلاف نیروهای انقلاب» و «جبهه پایداری» از اصلی‌ترین جریان‌های اصولگرایی به‌حساب می‌آیند که با طی سال‌های اخیر کوشیده‌اند با ترویج گفتمان «نواصولگرایی»، راه خود را از جریان سنت اصولگرایی جدا کنند. اگرچه این دو تشکل سیاسی از اختلاف راهبردهای قابل توجهی در حوزه گفتمان سیاسی برخوردارند، اما به‌نظر می‌رسد ائتلاف آنها که بازتاب رسانه‌ای قابل‌توجهی نیز داشت می‌تواند توجه بسیاری از رای‌دهندگان تهرانی به خود جلب کند. اینها درحالی‌است که شورای ائتلاف و جبهه‌پایداری رویکرد اصلی خود را در انتخابات مجلس دوازدهم بر «تحقق مشارکت گسترده» متمرکز کرده‌اند. ازسوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد این جریان از عملکرد مجلس یازدهم دفاع می‌کند و موضوع‌هایی از قیبل «بهبود وضعیت اقتصادی»، «تقویت سازوکارهای حکمرانی مجازی» و «تحکیم ارزش‌های انقلاب اسلامی» را در اولویت‌های خود برای مجلس دوازدهم قرار داده‌اند. این جریان نقاط اشتراک بسیاری نیز با دولت‌سیزدهم دارد و به‌نظر می‌رسد همگرایی با رویکردهای این دولت از دیکر اولویت‌های آنها خواهد بود.
ملاک‌های فهرست‌گزینی: فسادستیزی / پاکدستی / سابقه قابل دفاع / تحول‌خواهی
تفاوت ویژه: معرفی دو سرلیست
۳
صدای ملت
گفتمان سیاسی: اصلاح طلبی - اعتدالی
سرلیست: علی مطهری
شعار انتخاباتی: این صدای زندگی‌ست
مهم‌ترین احزاب و تشکل‌های حامی: اعتدال توسعه/ کارگزاران/ ندای ایرانیان/ اعتماد ملی
معروف‌ترین چهره‌های سیاسی: علی مطهری / حسین مرعشی / علی لاریجانی
تحلیل گفتمانی: فهرست انتخاباتی «صدای ملت» را باید اصلی‌ترین جریان انتخاباتی فعال نیروهای موسوم به اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرا دانست. در شرایطی که «جبهه اصلاحات» از انتشار فهرست انتخاباتی امتناع کرد، بسیاری فهرست «صدای ملت» را نماینده جریان‌های منتقد اصولگرایی می‌دانند. حضور چهره‌هایی از دولت گذشته و همچنین اصلاح‌طلبان دراین فهرست انتخاباتی، نشان می‌دهد این جریان با اتخاذ رویکردهای انتقادی نسبت به مجلس یازدهم و دولت‌سیزدهم، می‌کوشد آرایش سیاسی تازه‌ای را در مجلس دوازدهم رقم بزند. تصمیم‌سازان «صدای ملت» معتقدند بدون وابستگی به جریان اصلاح‌طلبی و اصولگرایی، باید درصدد ریل‌گذاری تازه‌ای برای کشور بود. ازسوی دیگر اگرچه جریان صدای ملت با طرح انتقادهایی در حوزه عملکرد دولت و مجلس، به‌ویژه در حوزه فیلترینگ و اقتصادی وارد عرصه رقابت‌های انتخاباتی شده‌است، اما به‌نظر می‌رسد در بخش‌هایی مانند سیاست‌خارجی، دفاع ار ارزش‌های اسلامی و دفاع از انقلاب اسلامی رویکردهای مشترکی با جریان‌های اصولگرایی دارد.
ملاک‌های فهرست‌گزینی: فراحزبی / اعتدال/ عقل‌گرایی/ دوری از شعار زدگی/ برخورداری از شایستگی‌های تخصصی/ داشتن عزم جدی برای تغییر
تفاوت ویژه: گزینش‌های فراحزبی محسوس
۴
ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب‌اسلامی
گفتمان سیاسی: اصولگرایی
سرلیست: ندارد
شعار انتخاباتی: نه به فساد
مهم‌ترین احزاب و تشکل‌های حامی: شریان / تلاشگران/ جمعیت رزمنده مدافع انقلاب اسلامی/ حزب جماران
معروف‌ترین چهره‌های سیاسی: حمید رسایی / سید نظام الدین موسوی/ احمد نادری
تحلیل گفتمانی: ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (امنا) از دیگر جریان‌های فعال در حوزه گفتمان اصولگرایی است که به‌نظر می‌رسد می‌کوشد در نقش جریان سومی در حوزه نیروهای جریان انقلابی ایفای نقش کرده و جای‌پای محکمی برای خود باز کند. درچنین شرایطی به‌نظر می‌رسد تحول‌خواهی از مهم‌ترین رویکردهای مدنظر «امنا» در حوزه فعالیت‌های انتخاباتی باشد. دراین‌میان به‌نظر می‌رسد ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی علاوه‌بر انتقاد به برخی سهمیهبندیهای انتخاباتی در جریان اصولگرایی، انتقادهایی را نیز به عملکرد مجلس یازدهم و دولت‌سیزدهم وارد می‌داند و می‌کوشد با کسب کرسی‌های مجلس، رویکردهای تازه‌ای را بر قوه مقننه حاکم کند. تمرکز ویژه بر حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی، آن‌هم با مشارکت و نقش‌آفرینی زنان و جوانان از مهم‌ترین نکات گفتمان سیاسی ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب اسلامی به شمار می‌رود.
ملاک‌های فهرست‌گزینی: دوری از سهمیهبندیهای مرسوم / برخورداری توانمندی‌های تخصصی، مدیریتی و اجرایی
تفاوت ویژه: عدم معرفی سرلیست / میانگین سنی جوان فهرست انتخاباتی