نسبت به خانواده خود هم اعتماد دارند، اما وقتی نوبت قضاوت به دیگران می‌رسد، دیدگاه‌ها به‌طور کامل تغییر می‌کند. قضاوت پیرامون دیگران حاکی از بدبینی اجتماعی است. بخشی از یافته‌های دو پیمایش ملی پیرامون ارزشها و نگرشهای ایرانیان در سالهای 1380 و 1382 گویای این نگرش منفی است.
در یکی از سؤالات این پیمایش آمده است :به نظر شما هرکدام از خصوصیاتی که نام می‌بریم تا چه اندازه در بین مردم رواج دارد؟ در پاسخ گزینه‌هایی چون گذشت، امانتداری، انصاف، خیرخواهی و کمک، صداقت، دورویی و تظاهر، تقلب و تملق حائز اکثریت پاسخها شده است.
با نگاهی دیگر؛ به نظر شما هرکدام از مسائل و مشکلاتی که اشاره می‌کنم تا چه اندازه در جامعه جدی و مهم است؟ اختلاف و چنددستگی، پارتی‌بازی، ظلم و تبعیض، بی‌بند و باری، بیکاری، ناامنی، گرانی و بی‌توجهی به دین بیشترین آرا را کسب کرده است.
عمده مسایل و مشکلاتی که در پاسخ به سؤال دوم ذکر شده به عملکرد سه قوه بازمی‌گردد، در نتیجه نگرش مردم نسبت به عملکرد مسئولان هم، چندان رضایت‌بخش نیست. صاحبنظران در تحلیل رواج بی‌اعتمادی اجتماعی در جامعه ایران دلایل گوناگون تاریخی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی اقامه کرده‌اند. برخی هم معتقدند سابقه طولانی حاکمیت استبداد بر جامعه ایرانی، دلیل وجود چنین بی‌اعتمادی اجتماعی است.اینک که بحمد‌الله استبداد از جامعه ما رخت بربسته و مردم‌سالاری در حال تعمیق است و ملت به فرهنگ اصیل دینی و ملی خود بازگشته، این سؤال وجود دارد که چرا باز هم بی‌اعتمادی اجتماعی رواج دارد؟
بنده معتقدم ملت هوشمند ایران، در مقاطع حساس تاریخی، اعتماد خود را به رهبران صادق و خیرخواه دینی، سیاسی و اجتماعی ابراز داشته و بر آن پافشاری کرده است. انقلاب مشروطه، نهضت ملی شدن نفت و انقلاب اسلامی ایران نمونه‌‌های بارز این مدعاست. اما آنجا که اختلاف و چنددستگی بین مسئولان ظاهر شده و بنا به فرمایش مقام معظم رهبری: «برخی در گرداب غرور درغلتیده، بعضی سعه‌صدر و تحمل مخالف را از دست داده، عده‌ای گرفتار هوای نفس شخصی و گروهی شده، شماری سلیقه‌های شخصی را بر قانون‌گرایی ترجیح داده‌اند»، بزرگترین آسیب و ضربه به اعتماد اجتماعی وارد گردیده است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی: «مردم خوب ایران چه تقصیری کرده‌اند که با گله‌‌گزاری‌های افراطی آنها را دل‌شکسته کنیم؟» معظم له می‌افزایند: «نباید اجازه داد اختلافات طبیعی فکری و سلیقه‌ای به دودستگی بینجامد».
برای بازسازی، حفظ و تقویت اعتماد اجتماعی و تحکیم وحدت ملی، مسئولان باید از خود شروع کنند. صداقت، هوشیاری، مغرور نشدن، قانون‌گرایی، سعه‌صدر، خودسازی، خویشتن‌داری و پرهیز از تفرقه و اختلاف، برقراری روابط اعتماد‌انگیز بین مسئولان در دولت، مجلس، قوه قضائیه و سایر سطوح کشور، الهام‌بخش ارتباطات اجتماعی سرشار از اعتماد خواهد بود.
تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۸۵ - ۱۸:۵۵
مهندس سیدمرتضی نبوی: یکی از مشکلات تاریخی کشور ما «بی‌اعتمادی اجتماعی» است؛ با این توضیح که مردم ما خود را باگذشت، امانتدار، با انصاف، خیرخواه، صادق، دیندار و برخوردار از دیگر ویژگی‌های مثبت انسانی می‌دانند.