همشهری آنلاین - فاطمه عسگری نیا: بساط فروشندگان این اسکناس های نو، نه در مغازه‌های چند میلیاردی این خیابانها پهن است نه پشت ویترین‌های شیشه ای پر زرق و برق. بلکه همه‌اش خلاصه می شود به یک چهارپایه تا شو و یک کیف سامسونت قدیمی و رنگ و رو رفته که انگار هرچه رنگ پریده تر باشد اصالت پولهای داخلش بیشتر است. کیفی که اسکناس ها با نظم خاصی در بسته های نایلونی براق کنار هم ردیف شده اند و برای مشتریانشان خودنمایی می کنند.
در بساط کوچک و محدود فروشندگان اسکناس های خشک از هر دوره تاریخی که دلتان بخواهد اسکناس دیده می شود که البته مشتری اسکناس های قدیمی و کهنه دوره های مختلف پادشاهی را کلکسیون داران پول به خصوص ایرانی های خارج نشین تشکیل می دهند و مشتری اسکناس های بعد از انقلاب را مردم عادی. از اسکناس های ده تومانی و ۲۰ تومانی آبی و صورتی گرفته تا اسکناس های ۵۰ تومانی خاکستری، صدتومانی، دویست تومانی، ۵۰۰ تومانی، هزار تومانی، دو هزار تومانی، ۵ هزا رتومانی و ده هزار تومانی.
پاتوق فروشنده های این اسکناس ها از میدان فردوسی شروع می شود. البته دور تا دور میدان را که بچرخی جز دو فروشنده قدیمی که هر کدام در دو سمت خیابان فردوسی بساطشان را پهن کرده اند فروشنده دیگری پیدا نمی کنید. این ها هم در میان شلوغی بازار خریداران و فروشندگان دلار گوشه ای دنج را پیدا کرده اند و مشتریان خود را شکار می کنند.
پیرمرد تکیه اش را به دیوار داده و دود سیگارش را در هوای سرد زمستانی از لابلای سبیل های دو رنگ سفید و زردش بیرون می دهد. وقتی نگاه کنجکاوانه من به اسکناس های تا نخورده و به اصطلاح خودش، خشک را می بیند در حالیکه چشمهایش را تنگ کرده با صدای بمی می پرسد: «چندی میخوای؟ » بعد هم شروع می کند به قیمت دادن: «ده هزار تومانی یک میلیون و سیصد هزار تومان، ۵ هزار تومانی ۸۵۰ هزار تومان، دو هزار تومانی هم ۴۰۰ هزار تومان!» از او می پرسم دلار خرد هم دارید؟ «یک دلاری ۷۵ هزار تومان» بعد هم می پرسد برای چه می خواهی؟ هر کدام از این اسکناس ها کاربرد خاص خودش را دارد مثلا اسکناس های قدیمی و خرد تر را برای شاباش روی سر عروس و داماد می برند البته گرانتر هم هست. تک دلاری را چند سالی است مردم برای هدیه و عیدی در عید نوروز می برند صدتاییش میشه ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومن و تکی دونه ای ۷۵ هزار تومن!» به گفته او این پولهای تر و تازه و خشک از طریق کارمندان بانک ها به بازار سیاه راه پیدا می‌کنند: «پول نو پیدا نمیشه می خوای ببر هفته آخر سال گرانتر می شود.»می پرسم شما این پولهای نو را از کجا می آورید بانک ها توزیع می کنند؟ سری تکان می دهد و می گوید : «آخر هر سال کارمندای بانک سهمیه پول نو دارند خیلی‌هاشون این پولها رو به ما می فروشند وگرنه بانک که پول نو به مردم نمی دهد!»
بیشتر بخوانید:ملاک های باسوادی تغییر کرد | چه کسانی با سواد هستند؟
با پک عمیقی که به سیگارش می زند نفسی تازه می کند و می گوید: «اگر برای عیدی دادن می خواهی ده هزار تومانی ببر!»مشتری دیگری از راه می رسد. خریدار اسکناس های خشک است. سر قیمت اسکناس ها بحثشان بالا می گیرد پیرمرد می گوید : «همین قیمت ها دو هفته مانده به عید بالاترمی رود پول نو پیدا نمی شود.»
معدن پول نو اینجاست
خیابان فردوسی را به سمت چهار راه استانبول می روم ترافیک پیاده رو از خریداران دلار بیشتر از ترافیک خیابان اصلی با ماشین های عبوری است هر قدم که برمیداری به صورت همزمان چندین خریدار دلار به استقبالت می آیند وقتی می فهمند دنبال پول نو هستم آدرس خیابان منوچهری را می دهند: «معدنش آنجاست هم پول نو هم سکه نو!»
راهی خیابان منوچهری می شوم، سرو صدای دلالهای دلار از دور شنیده می شود. لابلای این شلوغی ها در هر گوشه و کناری بساط فروشندگان اسکناس و سکه های قدیمی و نو پهن است. قیمتها همان است که در میدان فردوسی بود فقط این جا اسکناس های ۵۰۰ تومانی جدید و قدیم، قیمتهایی متفاوت دارد. ۵۰۰ تومانی های قدیم بسته ای یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و ۵۰۰ تومانی های بنفش رنگ جدید ۸۰۰ هزار تومان!
بازار داغ خرید و فروش پولهای خشک این روزها علاوه بر خیابان فردوسی و منوچهری و چهار راه استانبول در فضای مجازی هم حسابی داغ است و البته اغلب اوقات گرانتر هم این پولها خرید و فروش می شود.
بازار داغ سکه ها
در بساط پول فروشان منوچهری برق سکه های قدیمی و نو چشم آدمی را می گیرد سکه هایی که به گفته یکی از فروشندگان مشتریان خاص خود را دارد : «سکه های شاهی و کوچک را برای تزئین لباسهای محلی و لبه دوزی چارقدهای سنتی می برند خیلی ها هم برای مراسم عروسی و عقد این سکه ها را می خرند. اما بازار فروش ما در شب عید داغتر است. بعد از داخل جعبه شیشه ای کوچکی که حکم ویتریین جمع و جور داخل سامسونت رنگ و رو رفته اش را دارد بسته های ۴۰ تایی سکه های ۵۰ تومانی زرد و خوش آب و رنگ را بر می دارد و می گوید : «قیمت این بسته ها از ۱۴۰ هزار تومان شروع می شود تا ۲۰۰ هزار تومان. درواقع قیمت ها بستگی به سکه ای دارد که انتخاب می کنید. از ده تومانی گرفته تا ۲۵ تومانی و صد تومانی، ۵۰ تومانی، ۵۰۰ تومانی یا دویست تومانی. » بعد هم برای این که اطلاعاتی که می دهد کامل شود می گوید قیمت این سکه ها را نه اعداد و ارقام رویشان مشخص می کند نه سال ضربشان بلکه وزن نیکلی که دارند مشخص کننده ارزششان است.»
بیشتر بخوانید:در معروفترین کارگاه سمنوپزی ایران چه می گذرد؟ | تصاویر
یکی از فروشندگان سکه های نو در حالیکه یک بسته سکه ۵۰۰ تومانی در دست دارد می گوید: «ارزش واقعی این بسته ۴۰ تایی ۲۰ هزار تومان است اما ما آن را ۲۰۰ هزار تومان می فروشیم چرا؟ چون قیمت هر کیلو نیکل ۳۰۰ هزار تومان است و ما بابت هر دانه این سکه ها ۴ هزار تومان پرداخت کرده ایم یعنی برای ۴۰ سکه ۱۶۰ هزار تومان و حالا این ۴۰ سکه را ۲۰۰ هزار تومان می فروشیم.»
سکه های فله ای و گران
کمی پایین تر از بساط این فروشنده که سکه ها را تمیز و مرتب به صورت بسته بندی عرضه می کند فروشنده دیگری یک خروار سکه به صورت فله ای روی زمین ریخته و برای مشتریانش بازار گرمی می کند: «دو تومانی قدیمی دانه ای ۲۰ هزار تومان! » بعد هم دستش را زیر سکه های نقره ای و طلایی رنگ می برد و می گوید اکثر این سکه ها دانه ای ۸ هزار تومان است یک مشت که بردارید حدودا ۲۰۰ هزار تومان می شود و می توانید سفره هفت سین با برکتی داشته باشید»
بازار داغ فروش اسکناس های خشک و سکه های براق تا چهار راه استانبول حسابی داغ است البته چند سالی است که پای فروشندگان و دلالان پول خشک از حاشیه این خیابانها به فضای مجازی هم باز شده است و در سایت های مختلف مشغول کسب و کار هستند هرچند به قول یکی از فروشندگان مردم خیلی به بازار مجازی اعتماد نمی کنند و ترجیح می دهند اول اسکناس ها را لمس کنند بعد بابتشان شول خرج کنند.
بیشتر بخوانید:متفاوت ترین خانه های شهر اینجاست
وقتی سیاهه این بازار را دیدیدم سری به چند شعبه بانک زدیم تا از توزیع پول نو در استانه شب سال نو خبردار شویم یکی از شعبه ها اعلام کرد چون شعبه مرکزی است توزیع پول نو ندارند و دو شعبه دیگر ضمن این که تاکید کردند بعید است توزیع پول نو صورت بگیرند وعده ۱۵ اسفند به بعد را دادند و گفتند اگر قرار باشد پول نویی هم از سوی بانکها توزیع شود در دو هفته پایانی سال انجام می شود هر چند بعید می دانیم!