همشهری‌آنلاین – گروه سیاسی: طی روزهای اخیر و به‌دنبال شکست کمپین‌های «تحریم انتخابات» در ۱۱ اسفندماه، جریان‌های معاند با تغییر خط رسانه‌ای خود، این‌بار رویکرد «مخالف‌نمایی» غایبان در انتخابات را پیگیری می‌کنند؛ رویکردی که با تناقض‌های قابل‌توجهی همراه است. این جریان درعین‌حال که تلاش می‌کند این‌گونه جلوه دهد حدود ۶۰ درصدی که در انتخابات شرکت نکرده‌اند، «مخالفت اصل نظام» هستند، با این وجود همچنان اصرار دارد آمارهای مربوط به میزان مشارکت در انتخابات غیرواقعی است؛ تناقضی که طرح پرتکرار آن، راهبرد اثرگذاری رسانه‌ای بر افکارعمومی داخل کشور را پیگیری می‌کند. درچنین شرایطی، راستی‌آزمایی این مغالطه که «۶۰ درصدی که رای نداده‌اند، مخالف نظام هستند»، نیازمند واکاوی گزاره‌هایی است که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
۱
بررسی متوسط مشارکت در انتخابات مجلس
یکی از گزاره‌هایی که به‌منظور ارائه تصویری واقعی از رفتار انتخاباتی مردم در ۱۱ اسفندماه بسیار به‌کار می‌آید، بررسی نرخ مشارکت مردم در انتخابات مجلس طی دوره‌های گذشته است. بررسی آمارهای مشارکت در یازده دوره گذشته مجلس شورای‌اسلامی نشان می‌دهد میزان مشارکت انتخاباتی جامعه نسبت به دوره‌های تفاوت معناداری ندارد، به‌ویژه نسبت به انتخابات مجلس یازدهم که نرخ مشارکت چیزی در حدود ۴۲ درصد بوده‌است. بررسی آمارها نشان می‌دهد میانگین نرخ مشارکت در انتخابات مجلس، آن‌هم به دلایل مختلف، همواره در حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد بوده و کاهش این میزان در دو دوره گذشته به حدود ۴۰ درصد را نمی‌توان «مخالفت با نظام» تعبیر کرد. در واقع چنانچه بخشی از افراد مردد، برای حضور در انتخابات قانع می‌شدند، نرخ مشارکت این دوره نیز کاملا براساس رفتار انتخاباتی جامعه در دوره‌های گذشته انتخابات مجلس قابل بررسی است.
۲
ناکامی در به میدان آوردن مرددها
خط مخالف‌نمایی همه افرادی که در انتخابات شرکت نکردند درحالی ازسوی رسانه‌ها و جریان‌های معاند پیگیری می‌شود که براساس نظرسنجی‌ها، عدم موفقیت کاندیداهای انتخابات در قانع کردن افراد مردد را باید یکی از ناکامی‌های مهم این دوره از انتخابات به‌حساب آورد؛ موضوعی که در نظرسنجی‌های روزهای پایانی منتهی به روز ۱۱ اسفندماه نیز قابل مشاهده است. آخرین نظرسنجی انجام شده ازسوی صداوسیما، که یکی از دقیق‌ترین نظرسنجی‌های این دوره انتخابات نیز شناخته شد، نشان می‌دهد ۲۹/۵ درصد از جامعه آماری را مرددها تشکیل می‌دهند و تنها حدود ۲۹ درصد اعلام کرده بودند «قطعا» در انتخابات شرکت نمی‌کنند. دراین نظرسنجی ۴۱/۵ درصد اعلام کرده بودند در انتخابات شرکت می‌کنند؛ آماری که محقق شد و نشان‌دهنده انحراف ناچیز این نظرسنجی است. بنابراین ناکامی کاندیداها و ساختار رسانه‌ای – سیاسی کشور برای مجاب کردن مرددها به حضور در انتخابات را باید یکی از مهم‌ترین نکات مطرح در نرخ مشارکت این دوره ارزیابی کرد. کارشناسان عدم‌شکل‌گیری دوقطبی‌های انتخاباتی، که همواره نقش مهمی در حضور مرددها به حضور در پای صندوق‌های رای داشته‌اند، از نکات قابل بررسی دراین زمینه می‌دانند.
۳
تاثیر میزان رای ایرانیان خارج از کشور
عدم برگزاری انتخابات مجلس در شعبه‌های خارج از کشور را نیز باعث عنصر تاثیرگذار دیگری بر نرخ مشارکت در انتخابات ۱۱ اسفندماه به‌حساب آورد. اعلام نرخ ۶۱ میلیون نفری واجدان شرایط حضور در انتخابات ۱۱ اسفندماه درحالی است که چیزی درحدود ۴ میلیون‌نفر از این تعداد را ایرانیان خارج از کشور تشکیل می‌دهند. درچنین شرایطی عدم برگزاری انتخابات در شعبه‌های خارج از کشور تاثیر محسوسی در نرخ مشارکت داشته‌است. اگرچه در انتخابات ریاست‌جمهوری، شرایط برای رای‌گیری از ایرانیان خارج از کشور فراهم است، در انتخاباتی مانند مجلس شورای‌اسلامی، به‌دلیل برگزاری و همچنین ویژگی‌های محلی و منطقه‌ای آن، امکان دریافت رای شهروندان ایرانی خارج از کشور فراهم نیست. این درحالی است که آمار واجدان شرایط حضور در انتخابات رقمی است که این موضوع درآن لحاظ نشده‌است.
۴
آمار معنادار از نخستین سال انقلاب اسلامی
جریان‌های رسانه‌ای و سیاسی ضدایرانی درحالی تلاش می‌کنند عدم حضور حدود ۶۰ درصد رای‌دهندگان در انتخابات را به «مخالفت با نظام» تعبیر کنند که بررسی روندهای انتخاباتی طی بیش‌از ۴ دهه گذشته از عمر جمهوری‌اسلامی، خلاف چنین ادعایی را نشان می‌دهد. نگاهی به میزان مشارکت در انتخابات نخستین دوره مجلس شورای‌اسلامی نشان‌دهنده آمارهای معناداری است که نقض‌کننده ادعاهای بدون‌استناد است. ۲۴ اسفندماه ۱۳۵۸ نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی با نرخ مشارکتی درحدود ۵۲ درصد برگزار شد. این میزان مشارکت در شرایطی رقم خورد که در نخستین روزهای همان سال، یعنی در ۱۲ فروردین‌ماه ۱۳۵۸، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با حدود ۹۹/۵ درصد آرا به تصویب مردم رسید و در واقع جامعه به جمهوری‌اسلامی رای «آری» داد. علاوه‌براین، نرخ ۵۲ درصدی مشارکت در انتخابات نخستین دوره مجلس شورای‌اسلامی در شرایطی رقم خورد که همه کارشناسان متفق‌القول، آن دوره را رقابتی‌ترین انتخابات ارزیابی می‌کنند که با حضور همه جریان‌ها و گرایش‌های سیاسی رقم خورد و از حزب توده گرفته تا جبهه ملی و گروهک منافقین در آن کاندیدا داشتند.