همشهری آنلاین- مهدی اسماعیل پور: بیست و پنج سال قبل در چنین روزی، یعنی شانزدهم اسفند سال ۱۳۷۷ بود که ناوگان حمل‌ونقل ریلی پایتخت حدفاصل تهران تا کرج رسماً شروع به کار کرد. این مسیر تحت عنوان خط ۵ مترو تهران شامل ۳ ایستگاه صادقیه، وردآورد و کرج با خط سبز بر روی صفحه سفید نقشه مترو تهران نقش‌بست.
یک سال بعد از آن یعنی اسفند سال ۱۳۷۸ بود که اولین خط درون شهری مترو تهران و حومه از صادقیه تا امام خمینی (ره) با ۷ ایستگاه آغاز به کار کرد تا به این شکل نیمة غربی خط ۲ با رنگ آبی بر روی نقشه مترو پدیدار شود.
نیمه سال ۱۳۸۰ بود که بلندترین خط مترو درون شهری پایتخت به عنوان خط ۱ با بهره‌برداری از ایستگاه علی‌آباد تا ایستگاه شهید حقانی آغاز به کار کرد و رنگ قرمز هم بر نقشه مترو تهران نقش‌بست.
نقشه اولیه مترو تهران که با این سه خط و سه‌رنگ سبز و آبی و قرمز طراحی و متولد شده بود در ادامه به‌مرور گسترش یافت و به ۷ خط و رنگ رسید؛ امروز تابلوی نقشه مترو تهران تصویر پیچیده‌ای از هفت‌خط و رنگ و نقطه است که ۱۵۶ ایستگاه مترو را نمایش می‌دهد.
تاریخچه رنگی مترو تهران
همان طور که اشاره شد، داستان نقشه مترو تهران با حرکت قطار بر روی خط سبز رنگ (خط ۵) آغاز شد و در ادامه خطوط آبی (خط ۲) و قرمز (خط یک) به آن اضافه شد. در ادامه، سال ۱۳۸۷ بود که بخش کوچکی از خط ۴ از دروازه‌شمیران تا میدان فردوسی با ۴ ایستگاه راه‌اندازی شد تا این بار طرحی جدید و زرد رنگ به نقشه مترو تهران اضافه شود. در پاییز سال ۱۳۹۱ خط ۳ مترو با رنگ فیروزه‌ای به این تابلو اضافه شد. سال ۱۳۹۶ هم خط ۷ به رنگ بنفش بر تابلوی مترو تهران نقش‌بست. درنهایت سال ۹۸ بود که مترو تهران با افتتاح یک خط جدید شبیه به یک رنگین‌کمان هفت رنگ شد. در این سال خط ۶ مترو که با رنگ صورتی روی نقشه متمایز شده است، کار خود را آغاز کرد. با تکمیل و گسترش خطوط و ایستگاهها، اکنون با رنگین‌کمان هفت رنگ مترو سفر در دنیای شگفت‌انگیز شهر زیرزمینی راحت‌تر شده و نقشه چشم‌نواز مترو تهران راهنمای میلیون‌ها مسافر است.
۴ خط و رنگ جدید در راه مترو
نقاشی تابلوی رنگارنگ مترو پایتخت هنوز تمام نشده است و شهرداری تهران در این دوره با ساخت ۴ خط جدید در حال تکمیل این اثر هنری زیبا است تا دنیای شگفت‌انگیز شهر زیرزمینی با نقشه مترو جلوه بیشتری به خود بگیرد. ساخت خط ۸ به رنگ قرمز تیره، خط ۹ به رنگ نارنجی، خط ۱۰ به رنگ سرمه‌ای و خط ۱۱ به رنگ سبزچمنی در ششمین دوره از مدیریت شهری آغاز شده یا به‌زودی کلنگ‌زنی خواهد شد.
۱۶ ایستگاهی که در این دوره به مدار اضافه شد
در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ ایستگاههای شهید رضایی در خط شش، بوستان گفتگو و ایستگاه تقاطعی توحید در خط هفت به بهره‌برداری رسیدند و مسافرگیری را آغاز کردند.
در سال ۱۴۰۱ ایستگاههای تقاطعی شهدای هفده شهریور و شهید دادمان در خط ۷ و ایستگاههای تقاطعی میدان شهدای هفتم تیر، میدان حضرت ولیعصر (عج) و ایستگاههای بوستان لاله و کارگر در خط شش افتتاح شدند.
در سال ۱۴۰۲ نیز ایستگاه علامه جعفری در خط چهار و ایستگاه شهید فخری‌زاده در خط پنج و ایستگاههای شهر زیبا، شهران، آرمان علی وردی (کوهسار) در خط شش و ایستگاه میدان کتاب در خط ۷ و ایستگاه شهر پرند در خط یک به بهره‌برداری رسیدند. همچنین تا پایان سال ۳ ایستگاه جدید در خط ۶ به شبکه مترو تهران افزوده خواهد شد.
اسفند ماه مترو تهران
در ۲۵ سال گذشته ۴۴ ایستگاه شبکه مترو پایتخت در ماه‌های اسفند سال‌های گذشته افتتاح شده‌است. آخرین مورد این موضوع به اسفندماه سال ۱۴۰۲ باز می‌گردد که طی آن ۵ ایستگاه شهید دادمان، میدان شهدای هفتم تیر، میدان حضرت ولیعصر (عج)، بوستان لاله و کارگر در خطوط ۶ و ۷ مترو آغاز به کار کرد. به لحاظ آماری نیز می‌توان گفت بیش از ۲۸ درصد ایستگاههایی که تاکنون به بهره‌برداری رسیده، در اسفند ماه افتتاح شده اند.همچنین امسال نیز قرار است به این اعداد و ارقام، نام ۳ ایستگاه دیگر اضافه شود؛ این ایستگاهها در خط ۶ واقع شده و به نامهای بهار شیراز (بیمارستان خانواده)، آیت ا... کاشانی و شهدای کن نام دارند.
اسفند ماه امسال غیر از ۳ ایستگاه بهار شیراز، آیت ا... کاشانی و شهدای کن که طی روزهای باقی‌مانده از سال جاری افتتاح می‌شوند، ورودی‌های دوم ایستگاههای شهر زیبا و شهران در خط ۶ به بهره‌برداری رسیده و عملیات حفاری مکانیزه و ساخت تونل پروژه توسعه جنوبی خط ۶ نیز به پایان می‌رسد. همچنین آغاز عملیات اجرایی پروژه توسعه شمال غربی خط ۷ به همراه افتتاح ورودی دوم ایستگاه شهید دادمان هم در اسفند ماه ۱۴۰۲ محقق شد.
مهم ترین دستاوردهای شرکت بهره‌برداری مترو
مسعود درستی مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه در خصوص مهم‌ترین دستاوردهای این شرکت در این دوره از مدیریت شهری با اشاره به تولید قطارهای دی پلاس، گفت: «توجه نکردن به بحث تأمین ناوگان متناسب با گسترش خطوط یکی از چالش‌هایی متروی تهران بود، اما امسال با توجه به تلاش مضاعف متخصصان داخلی برای برون رفت از فرسودگی ناوگان با ارتقا قطارهای نسل اول، تولد دیگری برای قطارهای دی سی با نام دی سی پلاس رقم خورد. بعد از ربع قرن بهره‌برداری از مترو درایران بهسازی و ارتقا قطارهای نسل اول با نام DC پلاس دستاورد بزرگی بود که به همت و تلاش متخصصان ایرانی در حوزه حمل‌ونقل به ثمر نشست. تولد دی سی پلاس میلیون‌ها دلار صرفه‌جویی ارزی به ارمغان آورد. با پروژه دی سی پلاس در کنار بهسازی و ارتقا کیفیت، اشتغال و گردش مالی در صنعت حمل‌ونقل ریلی درون شهری نیز ایجاد شد.»
درستی در ادامه با اشاره به تولید بخش قابل توجهی از قطعات مورد نیاز ناوگان مترو با تکیه بر توان داخلی، افزود: «شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه نسبت به شناسایی قطعات و تجهیزاتی که از خارج از کشور تأمین می‌شده و امکان ساخت آنها در داخل وجود داشته اقدام کرده است. در شرکت بهره‌برداری مترو با استفاده از توان داخلی در یک سال گذشته موفق به داخلی‌سازی ۱۴۶ قطعه در بخش‌های مختلف حوزه مهندسی شده‌ایم. در حوزه مهندسی خط و ابنیه ۵ قطعه، بخش تأسیسات ۷ قطعه، مهندسی مخابرات ۱۰ قطعه، مهندسی ناوگان ۳۵ قطعه، مهندسی کنترل و علائم ۶۷ قطعه و مهندسی برق ۲۲ قطعه توسط متخصصین داخلی بومی‌سازی و تولید شده است. همچنین طبق بررسی‌های انجام شده امکان ساخت بیش از ۲۰۳ قطعه شامل ۷ قطعه در حوزه مهندسی خط و ابنیه، ۱۰ قطعه در حوزه مهندسی تأسیسات،۱۰ قطعه در حوزه مهندسی مخابرات، ۱۲۵ قطعه در حوزه مهندسی ناوگان،۳۶ قطعه در حوزه مهندسی کنترل و علائم و ۱۵ قطعه در حوزه مهندسی برق وجود دارد.»
مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه در پایان یادآور شد: «علاوه بر این، اورهال قطارهای مترو در این دوره سرعت بیشتری به خود گرفته است. همچنین توجه به افراد کم‌توان جسمی در دستور کار قرار گرفته است و امسال مسیر ویژه نابینایان در ایستگاههای مترو نسبت به سال قبل رشد ۱۷ درصدی داشته است.»
ترین‌های مترو تهران:
بلندترین پله برقی کشور با ارتفاع ۱۸ متر و ۷۰ سانتی‌متر در ایستگاه هلال احمر (خط ۷ مترو)
تعداد پله‌برقی‌های مترو بیشتر از تعداد پله‌برقی‌ها در سطح شهر است.
خط یک مترو تهران با ۳۶ کیلومتر طولانی‌ترین خط مترو درون شهری تهران
خط یک با ۳۳ ایستگاه بیشترین ایستگاههای فعال را دارد
خط شش مترو تهران با ۳۹ کیلومتر طول پس از تکمیل، طولانی‌ترین خط مترو درون شهری خواهد بود
خط پنج با ۴۲ کیلومتر طول طولانی‌ترین خط حومه‌ای کشور است.
خط ۷ مترو تهران، عمیق‌ترین خط مترو تهران است
ایستگاه مترو برج میلاد در خط ۷ عمیق‌ترین ایستگاه ساخت شده مترو تهران است.
خط هفت مترو تهران به عنوان سومین ابرپروژه برتر دنیا در سال ۲۰۲۳، موفق به کسب نشان برنز جایزه جهانی "تعالی پروژه" از طرف انجمن مدیریت پروژه IPMA شد.
ایستگاه میدان کتاب مدرن‌ترین ایستگاه مترو تهران است.
ایستگاه شهدای هفده شهریور زیباترین ایستگاه مترو تهران است
ایستگاه میدان حضرت ولیعصر (عج) با ۴۳۰۰۰ هزار مترمربع بزرگ‌ترین ایستگاه مترو تهران است
ایستگاه طالقانی با ۲ هزار و ۴۰ مترمربع کوچک‌ترین ایستگاه مترو تهران است
خط سه مترو تهران بیشترین پله برقی را دارد
خط پنج مترو تهران و حومه بیشترین آسانسور را دارد
خط دو دارای بیشترین هواساز است
خط شش مترو تنها خطی است که با تمامی خطوط مترو تقاطع دارد
آمار مترو تهران:
تعداد ایستگاهها:
خط یک: ۲۹ ایستگاه
خط ۲: ۲۲ ایستگاه
خط ۳: ۲۵ ایستگاه
خط ۴: ۲۰ ایستگاه
خط ۵: ۱۱ ایستگاه
خط ۶: ۲۰ ایستگاه
خط ۷: ۲۱ ایستگاه
تهران - پرند: ۳ ایستگاه
فرودگاه مهرآباد: ۳ ایستگاه
هشتگرد: ۲ ایستگاه
طول خطوط بهره‌برداری‌شده در این دوره:
۳۸ کیلومتر در این دوره به بهره‌برداری رسیده است:
۱۹ کیلومتر مسیر پرند
۱.۵ کیلومتر خط ۴
۱۵ کیلومتر خط ۶
۲.۵ کیلومتر خط ۷
آمار جابه‌جایی مسافر در این دوره:
۹۴۳،۰۴۴،۴۴۱ مسافر
میزان افزایش مسافر نسبت به دوره گذشته:۲۷.۲۷ درصد
بیشترین آمار جابه‌جایی مناسبتی:۴۶۲۲۳۳۱ مسافر (میهمانی عید غدیر)
آمار و ارقام اقدامات مترو در این دوره:
۲۸ ایستگاه مناسب‌سازی شده برای نابینایان
۳۰۴ دستگاه تعداد ناوگان اورهال شده
۱۸۵۶ ردیف میزان اقلام خریداری شده
۱۹۱ دستگاه پله برقی و ۷۲ دستگاه آسانسور بهره‌برداری‌شده
خط یک: ۱۲ دستگاه آسانسور
خط ۳: ۱۵ پله دستگاه برقی/ ۴ دستگاه آسانسور
خط ۴: ۵ دستگاه پله برقی
خط ۶: ۷۶ دستگاه پله برقی/ ۳۸ دستگاه آسانسور
خط ۷: ۹۵ دستگاه پله برقی/ ۱۸ دستگاه آسانسور
درصد افزایش بودجه بهره‌برداری مترو نسبت به گذشته (میلیارد تومان):
سال ۱۴۰۰: ۲۵۷۸
سال ۱۴۰۱:۳۲۷۰
سال ۱۴۰۲: ۵۷۶۳
۲۷ درصد (درصد افزایش سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰)
۷۶ درصد (درصد افزایش سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱)
میزان یارانه بلیت اختصاص‌یافته (به میلیارد تومان):
شهریور تا اسفند ۱۴۰۰: ۹۴۱ یارانه شهرداری / ۶۹ یارانه دولت/ ۱۰۱۰ در مجموع
سال ۱۴۰۱: ۲۷۲۴ از طرف شهرداری/ ۲۷ از طرف دولت/ ۲۷۵۱ در مجموع
فروردین تا آذر ۱۴۰۲: ۲۴۴۱ شهرداری/ ۰ دولت/ ۲۴۴۱ در مجموع
جمع نهایی: ۶۱۰۶ شهرداری/ ۹۶ دولت/ ۶۲۰۲ در مجموع
کاهش سرفاصله قطارها در این دوره:
خط ۳: از ۶ دقیقه به ۵ دقیقه
خط ۶: از ۱۵ دقیقه به ۱۲ دقیقه