آن قدر همه چیز تحتتأثیر روزهای تبلیغات انتخابات و سپس نتایج آن قرار گرفت که این زمینه بسیار مهم اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باز هم در حاشیه قرارگرفت.این در حالی است که با وجود افزایش بودجه سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در 2سال اخیر هنوز به صنایعدستی بیمهری میشود و در این مدت سهم صنایعدستی در صادرات غیرنفتی تنها 5 درصد افزایش را تجربه کرده و از 7 درصد به 12 درصد رشد کرده است.
با این حال معاون هنرهای سنتی و صنایعدستی کشور خبر داده است که ایجاد بازارچههای صنایعدستی در تمامی استانهای کشور نیازمند بودجه کلانی است که تمامی آن از محل اعتبارات سازمانی قابل تأمین نیست و سازمانها و ارگانهای سراسر کشور موظف به تأمین زیر ساختهای مورد نیاز بازارچههای صنایعدستی شدهاند.
با این اوصاف بد نیست که دوباره و در حالی که چند روزی از روز صنایعدستی گذشته دوباره مروری بر این بستر مهم داشته باشیم.
عضو شورایعالی صنایعدستی کشور گفته است: سهم صنایعدستی در صادرات غیرنفتی کشور معادل 7 درصد بود و اینک به 12درصد رسیده است.مهدی صحراییان با اشاره به اینکه براساس برآوردهای انجامشده و با توجه به ارزش افزوده سرشاری که در بخش صنایعدستی داریم نقش صنایعدستی در اقتصاد غیرنفتی حائز اهمیت است، همچنین از رشد سهم صنایعدستی در ترکیب تولید ناخالص داخلی کشور خبر داده و تاکید کرده که در سال گذشته سهم صنایعدستی به 8/10 درصد رسیده است.
به گفته وی ارزش یک تن صادرات صنایعدستی معادل 23 هزار و 800 دلار است و این در حالی است که ارزش یک تن صادرات کالاهای صنعتی بیش از 642 دلار نیست.این اقتصاددان تأکید کرده است که صادرات یک تن کالای صنایعدستی معادل 36 تن کالای صنعتی است.
در همین حال معاون هنرهای سنتی و صنایعدستی کشور گفته است: ایجاد بازارچههای صنایعدستی در تمامی استانهای کشور نیازمند بودجه کلانی است که تمامی آن از محل اعتبارات سازمانی قابل تأمین نیست.
حسین هاتفی فارمد افزوده است: برای ساخت بازارچههای صنایعدستی رقم قابل توجهی از اعتبارات کل سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری نیاز است.وی با اشاره به اینکه با تصویب دولت نهم برای آغاز امور مربوط به زیرساختهای صنایعدستی تمامی ارگانها و سازمانهای دولتی باید با این معاونت همکاری کنند، اظهار داشته است: این حمایتها در بخش نیازهای اولیه ایجاد بازارچههای صنایعدستی سراسر کشور خواهد بود.
هاتفی فارمد افزوده است: معاونت هنرهای سنتی و صنایعدستی در طول سال گذشته با سازمانهای مختلفی در قالب تفاهمنامههای مشترک وارد همکاری شده است.
وی با بیان اینکه معاونت هنرهای سنتی با سازمانهایی چون امور عشایری، توسعه و تجارت، زندانهای کشور و آموزش و پرورش در قالب تفاهمنامه وارد همکاری شده، گفته است: نتایج مربوط به عقد تفاهمنامههای مشترک میان این دو بخش بهزودی در سراسر کشور نمود پیدا میکند.
برای درک اهمیت صنایعدستی در ارکان حیات اجتماعی- اقتصادی یک جامعه تنها کافی است نگاهی به مهمترین ویژگیهای صنایعدستی بیندازیم:
* صنایعدستی نقش مهمی برای نیروی انسانی در امر تولید در نظر میگیرد؛ چرا که در فرایند تولید این مصنوعات، دست انسان دارای نقش اساسی است.
* در فعالیتهای مربوط به صنایعدستی نیازی به کارشناس خارجی نیست و مواداولیه مورد استفاده معمولا از مواد ساده و در دسترس تشکیل میشود که به آسانی و با بهای نسبتا ارزان قابل تامین است.
* صنایعدستی در مناطق روستایی یکی از عوامل مکمل اقتصاد کشاورزی است و بهدلیل دارا بودن پتانسیل ایجاد فرصتهای شغلی و کسب درآمد، ضمن پرکردن اوقات فراغت و بیکاری روستاییان، مانع از مهاجرتهای گسترده فصلی یا دائمی آنها بهعنوان یکی از آسیبهای اجتماعی میشود.
* فعالیتهای صنایعدستی بهدلیل برخورداری از ویژگیهای تکنیکی ساده و بهرهگیری از ابزارها و وسایل تکنولوژیک آسان، بهگونهای است که امکان پرداختن به آنها در جوامع شهری و روستایی و عشایری و بهصورت کارگاهی، خانگی یا حتی دورهگردی و سیار وجود دارد.
* صنایعدستی بهدلیل برخورداری از بار فرهنگی و دارا بودن جنبههای هنری میتواند عامل ترویج عناصر فرهنگی در نقاط مختلف کشور و حتی فراسوی مرزها باشد.
نقش صنایعدستی در امور اقتصادی و اجتماعی کشور
تامین اشتغال و تعادل بخشی بازار کار: یکی از مهمترین معضلات کنونی کشور مسئله اشتغال است و ایجاد اشتغال نیاز به سرمایهگذاری دارد. براساس مطالعات صورتگرفته، برای ایجاد هر شغل در بخش صنعت، بین 16 تا 30 میلیون تومان سرمایه نیاز است.
این در حالی است که میزان سرمایه مورد نیاز برای فعالیتهای صنایعدستی به خوبی نشان میدهد که سرمایه مورد نیاز این بخش بسیار کمتر از سرانه مورد نیاز سایر بخشهاست. در حقیقت، فعالیتهای صنایعدستی بهدلیل اتکا به ذوق و سلیقه و نیروی انسانی نیاز چندانی به سرمایه نقدی ندارد و میتوان با سرمایه اندک نسبت به ایجاد اشتغال در این بخش اقدام کرد.
از سوی دیگر، حرکت نیروی کار به سمت بخش خدمات سبب ایجاد فعالیتهای کاذب میشود، درحالی که جذب این نیرو توسط بخش صنایعدستی، نه تنها موجب تعادل بخشیدن به سایر بخشها میشود بلکه از ایجاد شغلهای کاذب جلوگیری میکند و بهدلیل ماهیت تولیدی خود، تاثیر قابلتوجهی بر اشتغالزایی غیرمستقیم دارد.
متنوعسازی فعالیتهای اقتصادی خانوار: با توجه به نتایج مطالعه حاضر، صنایعدستی بهطورعام یک فعالیت پایه نیست و فعالیت صنعت دستی از چند طریق موجب بهبود وضعیت اقتصادی خانوار میشودکه مهمترین طریق بهبود آن، ازدیاد روشهای کسب درآمد خانوار یا متنوعسازی آن است.
تامین معیشت و درآمد، یکی از علل اصلی رویآوردن خانوارها، خصوصا روستاییان به صنعتدستی است. مسئله مهم در صنعت دستی جنبه هنری و جنبه مصرفی – اقتصادی بودن کالاهای تولید شده است که قطعا برنامهریزی جهت توسعه این صنعت میتواند سهم چشمگیری در تامین کل درآمد خانوارها (حداقل 40 درصد)را به آن اختصاص دهد.
مشارکت اقتصادی زنان : ارزش کار زنان روستایی و شهری، چه در کشورهای توسعهیافته و چه در کشورهای درحال توسعه، همواره از بعد تاریخی مورد غفلت قرار گرفته است. در این راستا فعالیتهایی که از سوی زنان در بازاهای محلی و همچنین در خانهداری و خدمات خانوار انجام میگیرد، در اندازهگیری فعالیتهای اقتصادی کشور نادیده گرفته میشود. به هر حال مطالعات نشان میدهد که زنان، مولدانی فعال هستند و در فرایند توسعه و ایجاد ثروت در جهان سهم مهمی دارند؛ بهویژه زنان روستایی در کشورهای در حال توسعه که در پایداری نظام اقتصادی روستایی نقشی اساسی ایفا میکنند.
همچنین بررسیها نشان میدهد فعالیتهای زنان در صنایعدستی، قالیبافی، زیلوبافی، حصیربافی و دیگر صنایع دستی بیشتر از فعالیت آنها در تولید محصولات غذایی است و اغلب بین 75 تا 80درصد افراد شاغل در بخش صنایعدستی را زنان تشکیل میدهند.
از آنچه گفته شد، چنین برمیآید که صنایعدستی، نه رقیبی برای صنایع جدید ماشینی است و نه مانعی بر سر راه استفاده صحیح و مناسب از تکنولوژی بلکه فقط عامل مکمل در اقتصاد و مسائل اموراجتماعی در کشورها محسوب میشود.