محمد سجاد امامی آل آقا، مدیر تحقیق و توسعه شرکت ایده آل تشخیص آتیه، دکترای تخصصی بیوشیمی بالینی است که قریب به ده سال است با شرکت ایده آل تشخیص آتیه همکاری می کند. در این مدت علاوه بر این که مسئولیت واحد تحقیق و توسعه شرکت را برعهده دارد، در جایگاه مسئول فنی این شرکت نیز ایفای نقش می کند.
فعالیت اصلی شرکت ایده آل تشخیص آتیه
فعالیت اصلی شرکت ایده آل تشخیص آتیه، تولید کیت‌ها و دستگاه های مورد استفاده در آزمایشگاه تشخیص طبی در چهار زمینه‌ی تست‌های بیوشیمی، تست‌های سریع (رپید) یا POCT، تست‌های مبتنی بر تکنیک الایزا و تست‌های انعقادی است. همچنین تولید محصولات بیوتکنولوژی در حوزه تشخیص نیز در برنامه تحقیق و توسعه شرکت وجود دارد
دستاوردهای مجموعه ایده آل تشخیص آتیه
اولین محصول شرکت از سال 87 وارد بازار آزمایشگاه های کشور شده است. در حال حاضر، قریب به 236 نفر در شرکت ایده آل تشخیص آتیه مشغول هستند و حدود 80 نوع محصول ثبت شده در وزارت بهداشت دارد که واقعا تنوع بسیار زیادی است و شاید در دنیا کم نظیر باشد. اما در خصوص جایزه نکست، باید بگویم که با در نظر گرفتن مراحل مطالعه این پروژه، ما یک دورخیز 4 ساله را طی کرده ایم تا به نقطه امروز رسیدیم. ما در جایزه ملی فن‌آوری نکست که امسال برای اولین بار برگزار شد، موفق به کسب مقام دوم در حوزه زیست فناوری و زیست مهندسی شدیم. رتبه اول را یک شرکت محترم دارویی کسب کرد و در واقع ما که در حوزه تجهیزات آزمایشگاهی، فعالیت می کنیم به نوعی می توانیم بگوییم که در حوزه تخصصی خودمان، رتبه نخست را دریافت کرده ایم.
فن‌آوری ارائه شده در جایزه نکست
دلیل موفقیت شرکت دانش بنیان ایده آل تشخیص آتیه، طراحی و تولید کیت‌های تشخیص کمی و سریع D-dimer ، LH و Progesterone مبتنی بر روش ایمونوفلورسانس به همراه دستگاه خوانشگر فلورسانس است.
اهمیت و کاربرد کیت های تشخیصی
در رابطه با روش های سنجش مورد استفاده در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، دقت به همراه سرعت از چالش های کلیدی در ارائه خدمات آزمایشگاهی است که کمک شایانی به تشخیص به هنگام بیماری‌ها و درگام بعدی درمان آنها می‌کند.
در این پروژه بر آن شدیم تا با طراحی و تولید کیت های تشخیص کمی و سریع مبتنی بر فلورسانس علاوه بر افزایش چشم‌گیر میزان حساسیت تست ها، امکان کمی سازی نتایج را نیز فراهم کنیم. اساس تست های سریع بر پایه تکنیک جریان جانبی استوار است. تلفیق تکنیک جریان جانبی (Lateral Flow Immunoassay) و پدیده فلورسنت، فرآیند نوینی است که دارای مزایای منحصر به فردی از جمله سادگی، دقت، سرعت، پایداری بالا، قابلیت حمل و عدم آلودگی است.
ساخت کیت ها نتیجه مهندس معکوس نیست
چرا که اساس کیت، یک سری محلول آزمایشگاهی است که چندان چیزی از ترکیبات آن عیان نیست و حتی برخی ترکیبات گمراه کننده هم در آن وجود دارد که مسیر مهندسی معکس را سد می کند. در واقع رسیدن به کیت ها یک راه عملیاتی دارد و آن این است که باید با آزمون و خطا و مبتنی بر پژوهش و مطالعه به کیت ها رسید.
دستگاه خوانش گر کیت ها
به موازات طراحی این گونه تست ها، طراحی و ساخت دستگاه های خوانشگر سریع بر مبنای فلورسانس نیز ضرورت پیدا می کند. آنالایزرهای ایمونواسی فلورسانس، سیستم های تشخیصی مبتنی بر ایمونوفلورسانس هستند که برای تشخیص سریع آنتی ژن ها یا آنتی بادی ها در نمونه استفاده می شود. این نوع سنجش اخیراً به دلیل پتانسیل آن در ارائه تشخیص آنی به طور مستقیم به بیماران مورد توجه قرار گرفته است.
نکته بسیار مهم در رابطه با این گونه دستگاه ها، این است که با طراحی و ساخت آنها، پلتفرمی را می توان ایجاد کرد که تعداد بیشماری از تست های تشخیصی آزمایشگاهی (در انسان و دام) را بر مبنای این دستگاه طراحی و پیاده سازی کرد و لذا شرکت دانش بنیان ایده آل تشخیص آتیه امیدوار است در مدت زمان کوتاهی بتواند تولید انبوه (Mass Production) این دستگاه ها و نیز کیت های تشخیصی انسانی و دامی را اجرا کند. واقعیت غیر قابل انکار این است که در کشور در زمینه ساخت دستگاه های خوانشگر کیت های آزمایشگاهی، بسیار محدود کار شده است و این مسیری که ما طی کرده ایم می تواند دریچه ای برای دستاوردهای بزرگ تر باشد.
میزان صرفه جویی ارزی
قابل پیش بینی است که در طول سه سال آینده، اگر مسیری که در نظر گرفته ایم به درستی به نتیجه برسد، حدود 30 میلیون دلار صرفه جویی صورت خواهد گرفت. قیمت دستگاه مشابه اروپایی حدود 800 تا 1500 دلار است در حالی که ما با حدود نصف آن می توانیم محصول را عرضه کنیم. از سوی دیگر در خصوص کیت ها باید بگوییم که هر تست حدو 1.5 تا 4 دلار هزینه ارزی دارد، در صورتی که قیمت نمونه ایرانی آن حدود 30 هزار تومان است.
مهمترین ویژگی و خصوصیتی نیروی انسانی شاغل در شرکت
ابتدا باید از همت و دوراندیشی هیئت مدیره و عزم و انگیزه آن ها برای کارآفرینی و خلق ارزش بگویم که به هرحال 5 نفر هستند که همگی از بهترین دانشگاه های کشور فارغ التحصیل پزشکی شده اند و شاید بتوان گفت که اگر رتبه های کنکور این افراد را جمع ببندیم، بازهم زیر 100 می شود. به نظر من، این افراد، کارآفرینی و حرکت بر مرزهای دانش را وظیفه ملی خود در برابر هموطنان خود می دانند و به همین دلیل، دنبال ایجاد آن چیزهایی هستند که کشور به آن ها سخت نیاز دارد. آن ها شرکت را از یک شرکت بازرگانی تبدیل کرده اند به شرکتی که در تولید اقلام مختلف کیت، حرفی برای گفتن دارد.
از سوی دیگر باید به انضباط کاری و عطش شدید همکاران به کسب دانش روز دنیا اشاره کنم. به روشنی باید اعتراف کنیم که اگر موفقیتی حاصل شده، نتیجه روحیه کار تیمی، همدلی، انضباط کاری و سخت کوشی برای شکستن مرزهای علمی و فناوری است.