همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: با همکاری معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست و مترو تهران، پوستر ۱۴ گونه در حال انقراض کشور در مترو نصب شد. تصاویر گونه‌های در معرض انقراض کشور به منظور آشنایی شهروندان با آنها بر دیوارهای مترو تربیت مدرس تهران نصب شد. قرار است این تصاویر به صورت دوره‌ای در تمام ایستگاه‌های مترو به نمایش درآید. این اولین بار است که تصویر گونه‌های در معرض انقراض در فضای عمومی مترو منتشر می‌شود.
گروه پستانداران
یوزپلنگ ایرانی:
گربه سان اجتماعی است. توله ها ببین ۹۰ تا ۹۸ روز به دنیا می‌آیند. تا ۱۸ ماهگی همراه مادر هستند. از سه سالگی قادر به زادآوری هستند. در مناطق بیابانی و نیمه بیابانی مرکز ایران به خصوص استان‌های سمنان، خراسان شمالی و خراسان رضوی در زیستگاه‌های تپه ماهور و کوهپایه‌ای مناطق کویری زیست می کنند. این گونه به شدت در خطر انقراض است. کاهش طعمه و تصادف جاده‌ای مهمترین عامل کاهش جمعیت این گونه است.
بیشتر بخوانید:
جاده را برای یوزها امن می کنیم
پلنگ
گربه‌سان با ابهتی است با زندگی انفرادی که از قلمرو خود به شدت دفاع می‌کند. دوران آبستنی بین ۹۰ تا ۱۰۶ روز دارد. توله‌ها از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی از مادر جدا می‌شوند. به دلیل قابلیت سازگاری بالا در انواع زیستگاه‌های کوهستانی، استپی، جنگلی و کوه‌های خشک از ارتفاع ۲۰۰ تا ۴ هزار متر از سطح بالاتر از دریا زندگی می‌کنند. تله‌گذاری و تصادفات جاده‌ای از مهمترین مخاطرات این گونه محسوب می‌شود. پلنگ در زمره گونه‌های حمایت‌شده سازمان حفاظت محیط زیست است.
خرس قهوه ایی
خرس قهوه ای، زندگی انفرادی دارد اما توله ها تا ۳ سالگی با مادر زندگی می‌کنند. غالباً شب گرد است. دوره بارداری‌اش ۶ تا ۷ و گاهی تا ۹ ماه به طول می‌انجامد. و بین ۱ تا ۳ توله به دنیا می‌آورد که در ۴ تا ۵ سالگی بالغ می شوند. در زیستگاه‌های جنگلی و کوهستانی، رشته کوه های البرز و زاگرس و جنگل‌های خزر زیست می‌کنند. در زمره گونه‌های حمایت شده است.
خرس سیاه
خرس سیاه نیز زندگی انفرادی دارد و عمدتا شب گرد است و در حفره غارها و صخره‌ها به عنوان لانه زندگی می‌کند. طول بارداری بین ۶ تا ۷ ماه و معمولاً بین ۱ تا ۳ توله به دنیا می‌آورد. توله تا ۲ سالگی با مادر بوده و بعد از آن جدا می‌شود. زیستگاهش در مناطق کوهستانی خشک با جنگل‌ها و درختزارهای پراکنده در استان‌های کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان است. ایران غربی‌ترین حد پراکندگی جهانی خرس سیاه است. شکار و زنده‌گیری توله از مهمترین عوامل از بین رفتن این گونه است. خرس سیاه نیز در زمره گونه‌های درخطر انقراض است.
مرال
مرال‌ها عمدتاً شب گرد و گیاهخوار و نشخوارکننده هستند و به صورت اجتماعی زندگی می‌کنند. جفتگیری در این گونه با رقابت میان نرهای بالغ در شهریورماه و اوایل پاییز شروع می‌شود. طول مدت بارداری حدود ۸ ماه و یک گوساله به دنیا می‌آورند. در یک‌ونیم سالگی بالغ می‌شوند. شکارغیرقانونی و تخریب زیستگاه تهدید کننده این گونه است و در زمره گونه‌های حمایت شده قلمداد می‌شود.
گورخر ایرانی
گورخرها، به صورت اجتماعی زندگی می‌کنند و در اغلب روز فعال هستند. در اواخر خرداد جفتگیری کرده و بعد از یک سال کره به دنیا می آورند و بعد از ۳ سال دوباره قادر به جفتگیری می‌شوند. زیستگاه مناطق استپی و نیمه بیابانی است. در زمره گونه های درمعرض خطر انقراض قرار د ارد. تخریب زیستگاه، اشغال آبشخورها توسط دام محلی و شکار غیرمجاز از عوامل تهدید این گونه است.
کل و بز
کل و بز، حیواناتی روزگرد گیاهخوار و نشخوارکننده هستند که بصورت اجتماعی زندگی می‌کنند. طول بارداری ۱۵۰ تا ۱۶۰ روز و تا ۲ بزغاله در هر بارداری به دنیا می‌آورند. بعد از حدود ۲ تا ۳ سال بالغ می‌شوند. در اکثر مناطق کوهستانی و صخره‌ای ایران پراکندگی دارند اما به دلیل تخریب زیستگاه، شکار بی‌رویه و تله‌گذاری جمعیت آنها رو به کاهش است. این گونه در رده‌بندی حفاظتی، در طبقه آسیب پذیر است.
گروه پرندگان
میش مرغ
میش مرغ، پرنده خجالتی و بسیار محتاطی است که به صورت گروهی و معمولاً در دسته های کوچک زیست می‌کند. پروازی با بال‌های آرام، منظم و پرتوان دارد. جوجه‌آوری‌اش از اوایل اردیبهشت و در علفزارهای باز است. تفریخ تخم‌ها (درآمدن جوجه از تخم) از ۲۵ تا ۲۸ روز به طول می‌انجامد. در ایران جزو پرندگان در معرض خطر انقراض و دارای ارزش حفاظتی بالاست. تکه‌تکه شدن و از دست رفتن زیستگاه به واسطه توسعه کشاورزی، چرای بی‌رویه و... از مهمترین عوامل کاهش جمعیت است.
بیشتر بخوانید:
آبیاری زیستگاه میش مرغ با فاضلاب شهری
اینفوگرافیک | نجات میش‌مرغ با نذر گندم
لک لک سفید
لک‌لک سفید، در تالاب‌های باز با درختان پراکنده، علفزارهای مرطوب و شالیزارها زندگی می‌کند. این گونه در مکان‌های تغذیه، بسیار اجتماعی است. جوجه‌آوری از اوایل تا اواخر فر وردین است. معمولاً ۳ تا ۵ تخم می گذارد تفریخ تخم‌ها ۳۰ روز به طول می‌انجامد و در فهرست پرندگان حمایت شده ایران قرار دارد.
اردک سرسفید
اردک سرسفید در دریاچه‌های شور و شیرین کوچک و کم عمق با پوشش گیاهی حاشیه‌ای زندگی می‌کند و در دسته‌های ۲۰ تا ۳۰ تایی دیده می‌شود. تک همسری است و معمولاً ۵ تا ۱۲ تخم می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها ۲۵ تا ۲۷ روز به طول می‌انجامد. جزو پرندگان در معرض خطر انقراض است. این گونه دارای ارزش حفاظتی بالاست. زهکشی، ورود مواد آلاینده و پایین آمدن سطح آب در تالابها برای مصارف کشاورزی و همچنین شکار غیرقانونی از دلایل کاهش جمعیت این گونه است.
کرکس مصری
کرکس مصری، در مناطق باز نظیر استپ‌ها، دشت‌ها، سواحل شنی، دره‌ها و کوه‌ها به سر می‌برد. اغلب به تنهایی یا با جفت در حال پرواز و در زمان فراوانی غذا در دسته‌های کوچک دیده می‌شود. بین ۱ تا ۳ تخم می گذارد و تفریخ تخم‌ها ۳۹ تا ۴۲ روز به طول می‌انجامد. از پرندگان در خطر انقراض است و دارای ارزش حفاظتی است. از مهمترین عوامل تهدیدکننده برخورد با خطوط انتقال برق، تخریب و از دست دادن زیستگاه است.
گروه خزندگان:
گاندو
تمساح پوزه کوتاه ایرانی که محلی ها به آن گاندو می‌گویند، خیلی اجتماعی است به طوری که از طریق بصری و صوتی با هم ارتباط برقرار می‌کنند. نرهای غالب، قبل از جفتگیری در مقابل ماده‌ها و برای نشان دادن قلمرو دم خود را به زمین می‌کوبند و پوزه خود را به بالا می‌گیرند. پراکندگی این گونه در ایران در استان سیستان و بلوچستان است. عوامل تهدید کننده زیست این گونه، شامل خشک‌شدن تالابها و رودخانه‌های محلی و کاهش طعمه است.
افعی شاخدار دم عنکبوتی
رنگ بدن افعی شاخدار دم عنکبوتی همانند رنگ مار شاخدار ایرانی است. در انتهای دم زائده‌ای مانند عنکبوت دارد. این مار زمانی که احساس خطر می‌کند صدای هیس هیس از خود تولید می‌کند. کل زمان انجام عمل حمله در این مار بسیار سریع است و کمتر از یک ثانیه به طول می‌کشد.
بیشتر بخوانید:
فیلم | صحنه‌ای شگفت انگیز از دام افعی دم عنکبوتی برای شکار پرنده
لاک پشت فراتی
لاک پشت فراتی در روز فعالیتمی‌کند و در هنگام ساعات روز در کنار آب می‌نشیند و از اشعه آفتاب استفاده می‌کند. این گونه در ایران، ترکیه، سوریه و عراق پراکنش دارد. در زمره گونه‌های در خطر انقراض است.
دوزیستان:
سمندر کردستانی
سمندر کردستانی در جویبارهای کوهستانی زندگی می‌کند و زندگی خشک‌زی برای این گونه ناشناخته است. زیستگاه این گونه در کوه‌های اورامان در مرز ایران، عراق و ترکیه و در ارتفاع ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ است. در فهرست سرخ سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی IUCN در زمره حیوانات به شدت در معرض خطر است.
بیشتر بخوانید: