همشهری آنلاین – گروه سیاسی: در چنین شرایطی تهران و مسکو طی یک سال گذشته گام‌های سیاسی – اقتصادی مهمی به‌سوی گسترش مناسبات فی‌مابین برداشته‌اند و در آستانه امضای نهایی قرارداد جامع راهبردی قرار دارند. درچنین شرایطی اگرچه تهران و مسکو طی بیش از ۲ سال اخیر گام‌های مؤثری درمسیر گسترش روزافزون مناسبات همه‌جانبه برداشته‌اند، اما به اذعان کارشناسان همکاری‌های اقتصادی همچنان تا سطح مطلوب و مورد انتظار دوطرف فاصله دارد.
این درحالی است که کارشناسان معتقدند اکنون طلایی‌ترین زمان برای تعمیق روابط ایران و روسیه است و چنانچه در شرایط کنونی با شناخت میدانی مناسب، از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری مطلوب صورت گیرد، سود اقتصادی – سیاسی قابل‌توجهی نصیب دوطرف خواهد شد.
چشم‌اندازی که باید محقق شود
یک کارشناس مسائل روسیه در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین با بیان اینکه امروز برای تعمیق روابط ایران و روسیه، در شرایط طلایی قرار داریم، اظهارکرد: با انتخاب راه و مسیر درست و دقیق، یک برنامه‌ریزی حساب شده و همچنین شناخت میدانی و بهره‌گرفتن از ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای که در روسیه برای توسعه مناسبات با ایران در مسیرهای مشخص طراحی شده، مطمئنا به سود بالایی دست می‌یابیم.
روح‌الله مدبر افزود: نباید این فرصت طلایی را با انجام آزمون و خطا و نگاه صرف به امضای توافق‌ها و تفاهم‌نامه‌های متعدد و پرتکراری که سال‌های سال داشته‌ایم اما تاثیری در توسعه مناسبات نداشته یا با سفرهای متعدد برخی هیات‌ها، از دست بدهیم.
به اعتقاد وی، درحالی‌که مقام‌های دوطرف چشم‌انداز تراز تجاری ۱۵ میلیارد دلاری ایران و روسیه را مطرح می‌کنند، امروز صادرات ۲ میلیارد دلاری ایران به روسیه تحت هیچ شرایطی قابل دفاع نیست. اگر در روابط با روسیه، مسیر را در چند بعد به‌درستی تنظیم و از این فرصت استفاده کنیم، بی‌شک این عدد تحقق‌پذیر است.
بررسی رویکردهای تبلیغاتی
این کارشناس مسائل روسیه بعد نخست را حوزه تبلیغاتی دانست و افزود: براساس دستور رئیس‌جمهور روسیه هرگونه تبلیغ منفی علیه ایران در همه رسانه‌های روسیه ممنوع است و شما در روزنامه، خبرگزاری و سایت‌های روسی هیچ مطلب ضد ایرانی نمی‌بینید. کارشناس‌های روسی در هیچ رسانه‌ای حرف منفی علیه ایران نمی‌زنند از این رو، امروز فضای رسانه‌ای روسیه کاملا به سمت تبلیغات مثبت و ظرفیت‌های ایران است.
به‌گفته مدبر، همین موضوع باعث می‌شود افکارعمومی روسیه کاملا آماده توسعه مناسبات با ایران باشد و شاهد موج گردشگران روس به ایران باشیم، اما به‌صورت عکس می‌بینیم برخی جریان‌ها و رسانه‌های غربگرا و برخی شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان خارجی وابسته به آمریکا و انگلیس، روزانه ده‌ها و گاه صدها مطلب ضدروسی با محوریت شایعه، دروغ‌پراکنی و با هدف انحراف افکارعمومی مردم ایران منتشر می‌کنند.
وی با بیان اینکه هزینه کردن انگلیس و آمریکا برای تبلیغات ضد روسی در ایران، یک دلیل واضح و مشخص دارد، عنوان‌کرد: آنها می‌دانند توسعه مناسبات ایران و روسیه چه منافع ویژه‌ای برای ملت ایران ایجاد می‌کند و یک بازی برد - برد برای ایران و روسیه است. بنابراین تلاش می‌کنند با تبلیغات منفی، ذهن جامعه ایران را نسبت به روسیه مکدر کنند.
مدبر افزود: همین مساله سبب می‌شود تاجر ما هم به‌دلیل این تبلیغات منفی، شناخت دقیقی از ظرفیت‌ها و فرصت‌های روسیه نداشته باشد.
یک نقطه طلایی برای ایران
این کارشناس مسائل روسیه اظهارکرد: ازسوی دیگر روس‌ها در دو حوزه، به‌خصوص در بحث راهگذر شمال- جنوب، به‌صورت ویژه آماده همکاری با ایران هستند. این یک فرصت طلایی است و امروز هم روس‌ها با سرمایه‌گذاری مناسب، درحال تکمیل بخش معطل مانده راهگذر شمال- جنوب در داخل خاک ایران هستند.
وی افزود: نقطه طلایی و کلیدی اتصال ایران در راهگذر شمال- جنوب از مسیر ارزان، بی‌خطر و بدون دغدغه دریای کاسپین، استان «آستراخان» روسیه است. امروز این استان با داشتن بیش از ۱۴ بندر عملیاتی، یک فرصت بی‌نظیر برای اتصال حلقه دریایی راهگذر شمال- جنوب به ایران محسوب می‌شود که ازسوی دولت روسیه برای این استان ایجاد شده‌است.
مدبر با بیان اینکه آستراخان برای همه کشورهای ساحلی دریای کاسپین ظرفیت دارد و صرفا یک نقطه طلایی برای ایران نیست، ادامه داد: ایران، جمهوری‌آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در آستراخان روسیه سرکنسولگری دارند. حتی هندوستان هم در آستراخان سرکنسولگری و نمایندگی ایجاد کرده‌است، چراکه همه کشورهای منطقه می‌دانند نقطه تلاقی مسیر اصلی ترانزیتی دریای کاسپین و اتصال به روسیه و شرق اروپا، آستراخان است. پس ما باید از این فرصت بی‌نظیر استفاده کنیم.
وی با اشاره به نگاه مثبت مقام‌های محلی آستراخان به ایران گفت: استاندار و سایر مقام‌ها همکاری‌های بسیار نزدیکی با سرکنسولگری ایران دارند و البته سرکنسولگری ایران هم در آستراخان بسیار فعال است و باید به این ظرفیت به‌صورت ویژه توجه کنیم.
فرصت بزرگ سرمایه‌گذاری برای ایران
این کارشناس مسائل روسیه اظهارکرد: آستراخان صرفا یک ظرفیت بندری نیست، بلکه منطقه ویژه اقتصادی آستراخان که با دستور رئیس‌جمهور روسیه در حاشیه رود ولگا ایجاد شده، امروزه یکی از فرصت‌های بزرگ سرمایه‌گذاری برای کشورها محسوب می‌شود.
مدبر با بیان اینکه امروز کشورهایی همچون امارات، هند، اندونزی و حتی آلمان در داخل منطقه آزاد آستراخان سرمایه‌گذاری‌های ویژه‌ای انجام داده‌اند و مناطق ویژه‌ای برای خود ایجاد کرده‌اند، یادآورشد: حتی برخی با تاسیس کارخانه‌هایی، دراین منطقه بستر بندری ایجاد کردند.
وی افزود: من همین توصیه را به شرکت‌ها و هلدینگ‌های بزرگ ایران، به‌ویژه شرکت‌های تجاری وابسته به هلدینگ‌هایی مانند بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام(ره) دارم و معتقدم باید در حوزه بندری و زیرساختی آستراخان، سرمایه‌گذاری بلندمدت انجام دهند.
لزوم برخورداری از نقشه‌راه عملیاتی – اجرایی
این کارشناس مسائل روسیه با بیان اینکه در بحث راهگذر شمال- جنوب، کلیدی‌ترین منطقه متصل‌کننده ما به روسیه بدون دغدغه و مشکلات مرزی که ما در حوزه جمهوری‌آذربایجان با آن مواجهیم، آستراخان است، تاکید کرد: وزارت امورخارجه روسیه، هم فضا و هم دست این استان را در مبادلات منطقه‌ای بازگذاشته و اختیاراتی تفویض شده که حائز اهمیت است.
مدبر یکی از مزیت‌ها را وجود یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های کشتیرانی روسیه در آستراخان دانست و گفت: این مزیت به ایران امکان می‌دهد برای خرید کشتی و ظرفیت‌های تولید و ساخت کشتی‌های باربری از آستراخان استفاده کند.
وی افزود: اگر قرار است تراز تجاری ۱۵ میلیارد دلاری که ۲ سال قبل مقام‌های دوطرف به آن اشاره کردند به نتیجه برسد، باید با تیمی حرفه‌ای و متخصص که شناخت کافی از میدان روسیه دارند و ظرفیت‌ها را می‌شناسند، با یک نقشه راه عملیاتی – اجرایی، این مسیر را از کانال درست و گام به گام طی کنیم.
مدبر با تاکید بر اینکه نباید در روسیه، شاخه به شاخه کار کنیم، چراکه به نتیجه نمی‌رسیم و فرصت‌ها از دست می‌رود، اظهارکرد: اگر برای «بریکس» برنامه اقتصادی داریم، باید ظرفیت بندری و سرمایه‌گذاری‌مان را در آستراخان تقویت کنیم. تاکنون استانداران استان شمالی ما در دوره‌های مختلف به این استان سفر کرده‌اند، اما هنوز پرواز مستقیم بین تهران - آستراخان برقرار نیست. این درحالی است که این موضوع باید در اولویت باشد تا تجار ما به‌راحتی به این استان سفر کنند.
روسیه فقط مسکو و سن‌پترزبورگ نیست
این کارشناس مسائل روسیه با بیان اینکه روسیه فقط مسکو و سن پترزبورگ نیست و باید سایر ظرفیت‌های ویژه روسیه را بشناسیم، گفت: دولت روسیه یکی از نقاط همکاری با ایران را در آستراخان قرار داده است. پس ما نباید راه را دور بزنیم و با هزینه زیاد به جاهای دیگر برویم و آخر هم به نتیجه نرسیم.
مدبر افزود: گاه کشورهایی که نه تولیدکننده هستند و نه از مواد خام برخوردارند، صادرات فوق‌العاده بالایی به روسیه دارند. به‌عنوان مثال تراز تجاری بلاروس با روسیه ۳۰ میلیارد دلار وغیرقابل مقایسه با تراز تجاری ماست. بنابراین اولین اصل، شناخت میدانی روسیه است و پس از آن، شناخت قوانین روسیه و شناخت شریان‌های اساسی این کشور تا بدون اتلاف زمان، انرژی و هزینه، بتوان یک مسیر درست را پیش برد.
وی با تاکید بر ضرورت شناخت نقطه طلایی راهگذر شمال- جنوب، اضافه‌کرد: اگر راه را درست برویم، می‌توانیم برای کشور بیشترین منفعت را با کمترین هزینه به‌دست آوریم و در تراز تجاری پایین فعلی، تغییر و تحول ایجاد کنیم.